Zapowiadamy kolejny sezon podcastu literackiego Piszę w Gdańsku!

Ukraińska poetka Olga Nowak z powodu wojny nie widziała morza od trzech lat – kiedy pierwszy raz poszła na gdańską plażę, poczuła wielkie wzruszenie. Tłumacz Juliusz Pielichowski niemal każdego wieczora decydował się na orzeźwiającą kąpiel w Bałtyku. Julia Artemowa, białoruska pisarka, przyznaje, iż wizyty na Stogach i przyglądanie się kontenerowcom, które z perspektywy plaży wyglądają jak ułożone z klocków lego, pozwoliło jej zwolnić i okiełznać energiczną naturę. W podcaście Instytutu Kultury Miejskiej uczestnicy i uczestniczki programu gdańskich rezydencji literackich Piszę w Gdańsku! zgodnie przyznają: morze wycisza, klaruje i układa – a to sprzyja pisaniu. Zapraszamy do wysłuchania rozmów Any Matusewicz z rezydentkami i rezydentami gdańskiego programu.

Link do podcastu na Spotify – [kliknij tutaj]

W 2024 roku mieliśmy przyjemność gościć w Gdańsku siedem osób tworzących, tłumaczących oraz badających literaturę i poezję. W ramach programu rezydencyjnego każda z nich miała szansę spędzić kilka pracowitych tygodni, korzystając z mieszkania na strychu dolnomiejskiej kamienicy, wsparcia finansowego Miasta Gdańsk oraz pomocy organizacyjnej ze strony Instytutu Kultury Miejskiej.

W serii podcastowych spotkań Ana Matusewicz rozmawiała z rezydentami i rezydentkami o tym, nad czym w Gdańsku pracowali, jak spędzali wolny czas i dlaczego rezydencyjne programy wsparcia osób piszących są istotne dla pracy twórczej. W dyskusjach pojawia się sporo wątków dotyczących warsztatu pracy nad książką czy przekładem: zbierania materiałów, tworzenia konspektu, domykania narracji. Opowieści o aktualnie rozwijanych projektach literackich przeplatają się z opowieściami o już zamkniętych przedsięwzięciach, o planach na przyszłość. I jak to w przypadku rozmów o literaturze bywa – stają się opowieściami o świecie, w którym żyjemy.

Zapraszamy na platformę Spotify, gdzie spotkacie się z Julią Artemową (Białoruś, rezydencja literacka), Iwanem Bajdakiem (Ukraina, rezydencja literacka), Urszulą Jabłońską (rezydencja literacka), Olgą Nowak (Ukraina, rezydencja literacka), Juliuszem Pielichowskim (rezydencja translatoryczna, Katarzyną Roman-Rawską (rezydencja literacka) i Piotrem Sobolczykiem (rezydencja badawcza).

JULIA ARTEMOWA jest pisarką, feministką i uchodźczynią pochodzącą z Białorusi. Jej praca koncentruje się wokół tematów traumy i straty, emigracji, oporu politycznego, ludzkiej samotności i relacji międzyludzkich. W 2021 roku z powodów politycznych wyemigrowała z rodzinnego Mińska do Ukrainy, a w maju 2024 roku przeprowadziła się do Polski.

W Gdańsku Julia pracowała nad powieścią przyglądającą się doświadczeniu przymusowej emigracji i uchodźstwa.

W podcaście autorka zaznaczyła, iż zwykle unika tematów autobiograficznych, ale tym razem zdecydowała się napisać powieść autofikcyjną, która oparta będzie o własne doświadczenia. „Zrozumiałam, iż pisanie nie jest kwestią powołania czy natchnienia, ale wynikiem pracy układu nerwowego”, mówi. Pisanie określiła jako sprawę wewnętrznej regulacji i kalibracji doświadczeń. Duża część rozmowy poświęcona została doświadczeniu uchodźstwa oraz tego, jak Julia odnajduje się w Polsce.

IWAN BAJDAK jest ukraińskim prozaikiem i poetą. Jego debiutancka powieść stała się w Ukrainie bestsellerem i zebrała doskonałe recenzje krytyków – świetną recepcją cieszyły się także kolejne jego książki. W Polsce ukazała się jego powieść „(Nie)widoczni” (Wyd. Anagram, 2024), która porusza problemy osób zmagających się z innością wynikającą z choroby czy nietypowego wyglądu.

W Gdańsku Iwan pracował nad kolejną powieścią, tym razem poświęconą życiu po utracie domu.

W podcaście autor opowiedział o ewolucji swojego pisarstwa. Mimo młodego wieku, jest to pisarz doświadczony, autor powieści, opowiadań i poezji. Przyznał, iż choć w tej chwili najbardziej interesuje go literatura egzystencjalna, to z powodu warunków społecznych i – przede wszystkim – w obliczu wybuchu pełnoskalowej wojny w Ukrainie, jego pisarstwo stara się odnosić do zastanych warunków i potrzeb. Tak m.in. powstał pomysł na książkę „Wyrwani z korzeniami” opowiadającą o ludziach, którym wojna odbiera dom i poczucie bezpieczeństwa.

URSZULA JABŁOŃSKA jest reporterką i pisarką, autorką książek reporterskich „Człowiek w przystępnej cenie. Reportaże z Tajlandii” (2017) oraz „Światy wzniesiemy nowe” (2021). Jako reporterka publikuje teksty w „Dużym Formacie”, „Wysokich Obcasach”, „Piśmie”, „Polityce”.

W Gdańsku pracowała nad książką o chorobach i chorowaniu zatytułowaną „Przeciwciało” (tytuł roboczy).

W podcaście autorka opowiedziała o swoim sposobie pracy. Uznając, iż najciekawsze literacko rzeczy dzieją się na styku gatunków, Jabłońska planuje „Przeciwciało” złożyć z trzech warstw: „autobiograficznej, w której będę analizować własne doświadczenie, reporterskiej, w której będę zbierać doświadczenia innych chorujących oraz eseistycznej, a której będę zgłębiać konteksty medyczne, psychologiczne i humanistyczne doświadczenia choroby”. Jednocześnie przyznała, iż jest we wstępnej fazie pracy nad książką i iż tym, co ją prowadzi przy wyborze tematów kolejnych książek i reportaży nie jest analiza współczesnego świata – ale pasja i intuicja.

OLGA NOWAK (właść. Olga Kukuła) jest ukraińską poetką i feministką, aktywistką społeczną i organizatorką wydarzeń literackich. W 2023 roku ukazał się jej debiutancki tom wierszy „Ryby i ptaki”.

W Gdańsku Olga pracowała nad drugą książką poetycką oraz nad feministyczną antologią współczesnej poezji ukraińskiej.

W podcaście Olga Nowak opowiedziała m.in. o feministycznych tradycjach swojego rodzinnego Iwano-Frankiwska. Tu w 1884 roku Natalia Kobryńska zorganizowała pierwszą ukraińską organizację kobiecą i tu trzy lata później wydana została antologia „Pierwszy Wianek”, w którym zamieszczono wyłącznie teksty kobiece. Dla Olgi Nowak i poetki Ołeny Pawłowej ta książka stała się inspiracją dla stworzenia „Drugiego Wianka”, w którym zebrana zostanie współczesna ukraińska poezja feministyczna. Olga opowiedziała także o zbiorze wierszy, na którym pracuje.

JULIUSZ PIELICHOWSKI jest poetą i tłumaczem z języka angielskiego. Okazjonalnie zajmuje się również krytyką literacką. W jego dorobku przekładowym są dzieła m.in. takich autorów jak Zygmunt Bauman, W. H. Auden, T. S. Eliot, H. D. Thoreau, Elizabeth Bishop czy Joseph Conrad. Z twórczością ostatniego związany jest w sposób szczególny – jako autor opracowań naukowych.

W 2025 roku nakładem PIW-u ukaże się tom wierszy Teda Hughesa „Listy urodzinowe” w opracowaniu i współprzekładzie (z Tomaszem Kunzem) Juliusza Pielichowskiego. I to właśnie nad tym tłumaczeniem w Gdańsku pracował rezydent.

W podcaście Pielichowski przybliżył postać Hughesa i związane z nim kontrowersje – przede wszystkim jego trudne małżeństwo z Sylvią Plath. Tłumacz odniósł się do silnie obecnego we współczesnej kulturze pytania o rozróżnienie moralności twórcy od jego twórczości. Pielichowski zdradził także, jak wygląda wspólna z Tomaszem Kunzem praca nad przekładem „Listów urodzinowych” oraz wspomniał o swoim – zupełnie unikatowym – doświadczeniu retranslacji opowiadania Marka Hłaski.

KATARZYNA ROMAN-RAWSKA jest tłumaczką literatury rosyjsko-, białorusko- i ukraińskojęzycznej, pisarką i publicystką. Na co dzień pracuje w Instytucie Slawistyki PAN, gdzie zajmuje się zagadnieniami z obszaru przecięcia sztuki i polityki. Jako tłumaczkę i badaczkę w sposób szczególny ciekawi ją w tej chwili antywojenna poezja rosyjska i białoruska.

W Gdańsku rezydentka pracowała nad kolejną książką, tym razem poświęconą historii ruchu spółdzielczego w Polsce.

W podcaście Katarzyna Roman-Rawska opowiedziała o pracy nad książką „Zaśnięcie Anisy. Opowieść o polskich starowierach” (Wyd. Czarne, 2024). Książka oferuje możliwość lepszego zrozumienia tradycji staroobrzędowców – bliskiej jej z powodu rodzinnych powiązań i osobistego stosunku do tematu. Roman-Rawska zaznaczyła przy okazji, iż książka poświęcona ruchowi spółdzielczemu w Polsce również ma dla niej znaczenie osobiste: jak mama autorki pochodzi z rodziny starowierców, tak jej tata z rodziny o tradycjach spółdzielczych. Duża część rozmowy poświęcona została powstającej współcześnie i tłumaczonej przez Roman-Rawską antywojennej poezji rosyjskiej.

PIOTR SOBOLCZYK jest badaczem literatury, krytykiem literackim, tłumaczem, poetą, pisarzem, ale też kompozytorem, wokalistą i okazjonalnie reżyserem. Na co dzień pracuje w Instytucie Badań Literackich PAN. Wśród jego obszernych zainteresowań literackich szczególne miejsce zajmuje twórczość Mirona Białoszewskiego. Piotr Sobolczyk poświęcił poecie wiele uwagi w swoich badaniach – również jako współtwórca wydawanego w Gdańsku rocznika „MiroFor”.

Pobyt rezydencyjny również związany był z postacią Białoszewskiego i skupiony na badaniu trójmiejskich wątków jego biografii oraz twórczych związków z Marią Janion.

W podcaście Piotr Sobolczyk opowiedział o swojej fascynacji twórczością Mirona Białoszewskiego, która – jak przyznał – w czasach szkolnych pokazała mu zupełnie nowe możliwości pracy z językiem i poezją. Opowiedział też szerzej o planowanej książce, „Tajne przez Białoszewskie”, jaka ukaże się nakładem wydawnictwa słowo / obraz terytoria. Przybliżył również gdańskie i sopockie wątki w biografii poety: jego powiązania towarzyskie i twórcze relacje z prof. Marią Janion.

O PROGRAMIE GDAŃSKICH REZYDENCJI LITERACKICH PISZĘ W GDAŃSKU!

Program rezydencji jest skierowany do autorów i autorek z Polski, Białorusi i Ukrainy, a także do tłumaczy i tłumaczek przekładających literaturę na język polski oraz badaczy i badaczek literatury. Projekt oferuje możliwość spędzenia w Gdańsku kilku tygodni, podczas których rezydenci pracują twórczo i poznają lokalne środowisko literackie i artystyczne. Beneficjenci programu otrzymują do dyspozycji mieszkanie, wsparcie merytoryczne i logistyczne oraz miesięczne honorarium. Zostają także włączeni w działalność literacką Instytutu Kultury Miejskiej.

Program realizowany jest w trzech naborach:

– rezydencje dla autorek i autorów prozy lub poezji z Polski, Białorusi i Ukrainy;

– rezydencja dla tłumaczek i tłumaczy przekładających literaturę na język polski;

– rezydencja humanistyczna dla badaczy i badaczek życia i twórczości profesor Marii Janion (ze szczególnym uwzględnieniem jej gdańskiego okresu).

Program rezydencji IKM uruchomił w 2021 roku i jest on realizowany we współpracy z Krakowskim Biurem Festiwalowym i Staromiejskim Domem Kultury  oraz Unią Literacką i Stowarzyszeniem Tłumaczy Literatury.

Program Piszę w Gdańsku finansowany jest przez Miasto Gdańsk.

Poznaj program oraz jego rezydentów i rezydentki → literaryresidenciespoland.pl.