Wspomnienie o Magdalenie Świątczak (1968-2024). Prywatnie, refleksyjnie, z wielkim żalem…

Wracajac do początków. Uczyła się sztuki kuratorowania chodząc na wystawy, początkowo z Jackiem (swoim chłopakiem), do Galerii Wschodniej, Manhattan, także oczywiście w Muzeum Sztuki w Łodzi. Była w radzie programowej festiwalu Interphoto w Białymstoku gdzie realizowała swe pomysły, m.in.: Andrija Bojarova (2015), Jiříego Šiguta (2019). Jego ekspozycję chciała także zorganizować w galerii FF, ale wybuchała pandemia i plany zostały odwołane. Podobnie nie można było, poza wernisażem, zwiedzić ekspozycji Jacentego Dędka Portret prowincji.

Później, chyba pod koniec 2021 r., w wyniku konkursu galerię w czasie pandemii przejęła Monika Nowakowska - historyczka sztuki, nie intersująca się wcześniej fotografią, a głównie malarstwem polskim XIX i XX w. Ale były to wystawy nie mające nic wspólnego z programem Magdy i będące na bardzo problematycznym poziomie, pisząc najbardziej delikatnie. Potem galerię objęła inna osoba, pokazując wystawy, np. o kolei (tak, tej szynowej), ale szkoda miejsca pisać o tym, ponieważ był to upadek i brak podstawowego zrozumienia dla fotografii.

[Ten tekst piszę długo, nie potrafię się pogodzić ze śmiercią Magdy. Podobny w duchu tekst jak ten, napisałem o Eryku…na łamach "Kwartalnika Fotografia". Był dla mnie jak młodszy brat, a powinienem też przygotować o Staszku Wosiu, który zmarł w roku 2011. Pamiętam ten feralny dzień kiedy jechałem o Lubartowa i nad jeziorem Firlej zadzwonił Radek Krupiński informując o śmierci Staszka, którego traktowałem jak.... starszego brata…. ]

Historia galerii FF kończy się w 2021 r., na wystawie, a adekwatne na pierwszej części monografii Bogdana Konopki. Od kilku lat mamy do czynienia z zupełnie innym programem wystawienniczym, tym fotograficznym FF, prezentującym „amatorską” fotografię z jednej z niepublicznych szkół w Łodzi, ale szkoda czasu w analizowanie tych paraartystycznych zjawisk. Powróćmy do programu wystaw Magdy.

Długo można wymieniać udane wystawy i konsekwentne propagowanie określonych postaw, często znanych i uznanych (Andrzej J. Lech, Bogdan Konopka, Zygmunt Rytka, Aleksandra Mąńczak), czasami niedocenianych (Wiesław Barszczak, Tomasz Sobieraj, Andrij Bojarov, Krzysztof Wojciechowski Borys Makary, Paweł Maciak), albo będących nowym otwarciem (Krzysztof Ślachciak, Piotr Zbierski, Marcella Paniak).

[Dlaczego po śmierci Magdy pojawiało się kilka informacji, poza info na stronie ŁDK i na wpływowym portalu kultury łódzkiej Miej Miejsce. Nie mogłem być na pogrzebie, czego do dziś żałuję. Pozostaje żal i łzy…., a płaczę rzadko. Czas pożegnań jest bardzo ważny. Nie zauważałem żadnej informacji na stronie Fot festiwalu w Łodzi, ale nigdy nie jest za późno. O śmierci Magdy powiedziałem Grzegorzowi Jarmocewiczowi końcu września 2024 na otwarciu Interfototo w Białymstoku. Zareagował, tak jak powinien.]

Wszystkie wystawy w galerii FF zawsze były świetnie przygotowane. Wydawano katalog, potem coraz częściej folder, ponieważ ograniczano fundusze już około 2016 r., a może i wcześniej . Tłumaczeniem tekstów zajmował wybitny tłumacz Maciej Świerkocki. Teksty pisali znani krytycy i artyści (Lech Lechowicz, Ryszard W. Kluszczyński, Grzegorz Przyborek, także ja, ponieważ z galerią współpracowałem od wystawy Zmiana warty (1991) – Magdą i słuchaliśmy, wieszając ekspozycję Zmiana warty z kasety magnetofonowej zespołu Big Cyc, co … nie podobało się Krzyśkowi Cichoszowi; wolał klasyczny jazz. Ale Krzysztof cenił zaangażowanie i profesjonalizm Magdy i zawsze mógł na nią liczyć.

Bardzo ważna była np. problemowa ekspozycja. Eksperyment! Fotografia początku XX wieku we Lwowie oraz jej polscy i ukraińscy kontynuatorzy w XX i XXI. Często, dodam zbyt często pokazywano dyplomy ze Szkoły Filmowej. Ale wystarczy spojrzeć na zestaw nazwisk i spytać, „gdzie oni są", dlaczego zniknęli?. Ale oczywiście nie wszyscy.

[Magda ceniła bardzo wielu artystów. Oni także doceniali jej profesjonalizm i zaangażowanie. Pamiętam sytuację sprzed kilku lat, kiedy do Imaginarium w deszcz i śnieg przyjechał Konrad Kuzyszyn, artysta intermedialny, od samego początku lat 90. propagowany przez galerię FF, aby zobaczyć wystawę K. Cichosza i spotkać Magdę.]

Kontynuując idee i pomysły K Cichosza Magda bardzo ściśle współpracowała z łódzkim Fotofestiwalem. Kilka razy pisałem w swych recenzjach na łamach m.in. „Formatu”,( z którym z krótkimi przerwami współpracowałem do 2021 r.), iż wystawy w galeriach ŁDK były najciekawsze w ramach kolejnych edycji Fototofestiwalu.

[Magda świetnie redagowała testy, także dla Muzeum Sztuki. Myślała poważnie o pracy w dziale Wydawnictw Muzeum Sztuki w Łodzi. Startowała w konkursie na dyrektora MGS w Łodzi (https://jureckifoto.blogspot.com/2018/03/tajemnica-konkursu-na-dyrektora.html), który dobitnie pokazał jak organizowano konkursy na ważne stanowiska w Łodzi. Można też powiedzieć, iż Magda, i nie tylko ona, była niewykorzystanym potencjałem kulturowym w Łodzi, w mieście, które jest w niekończącej się „tonącej Łodzi”, przywołując tytuł tekstu z „Exitu”. Oczywiście można, przyjmując zgodnie z refleksję postmodernistyczną, tonąć bez końca, ponieważ ono nie istnieje lub istnieje jako forma niekończąca się lub powtarzająca w spirali nieskończoności].

Magda, a wcześniej K. Cichosz organizując wystawy, sympozja byli otwarci na dyskusje, spotkania. Taka postaw jest pełna uznania. I jeszcze jedno na koniec. Magda nigdy nie myślała źle o artystach i ich fotografiach. Trudno to opisać, ale zawsze starała się podejść w pozytywny sposób do oglądanych prac, choćby jeżeli nie zgadzała się na wystawę.

Magdę znałem od 1989 r., kiedy zaczęła pracować w ŁDK w galerii FF najpierw jako asystentka, a od 2011 kuratorka galerii FF, a potem kilku innych galerii: Imaginarium, ale także innych przestrzeni wystawienniczych w ŁDK (np. galeria Kawiarnia, galerie na II i III piętrze), które zostały w 2021 r. zastąpione przez „dobrą zmianę”, Magda przeszła na długie zwolnienie lekarskie z związku z chorobą, ale o całej aferze z galerią FF w czasie spotkania (wraz z K. Cichoszem) na Fotofestiwalu w Łodzi w czerwcu 2023 r. Później w wyniku konkursu galerie przejęła Monika Nowakowska - historyczka sztuki, nie intersująca się wczesnej fotografią, a głownie malarstwem polskim XIX i XX w. Ale były to wystawy nie mające nic wspólnego z programem Magdy i będące na bardzo problematycznym poziomie, pisząc najbardziej delikatnie. Potem galerię objęła inna osoba, pokazując wystawy o kolei (tak, tej szynowej), ale szkoda miejsca pisać o tym upadku i braku zrozumienia dla sztuki, kultury.

Co wyróżniało Magdę jako kuratorkę? Z jednej strony otwartość na różne propozycje, także osób młodych, często związanych ze Szkołą Filmową, rzadziej z łódzką ASP. Długo można wymieniać udane wystawy i konsekwentne propagowanie określonych postaw, czasami znanych (Wojciech Prażmowski, Paweł Żak, Andrzej J. Lech, Bogdan Konopka, Zygmunt Rytka, Aleksandra Mąńczak, Ryszard Czernow), czasami niedocenianych (Wiesław Barszczak, Tomasz Sobieraj, Andrij Bojarov, Krzysztof Wojciechowski, Borys Makary, Paweł Maciak), albo będących nowym otwarciem (Grzegorz Jarmocewicz, Krzysztof Ślachciak, Piotr Zbierski, Marcella Paniak).

Wszystkie wystawy w galerii FF zawsze były świetnie przygotowane. Wydawano katalog, potem coraz częściej folder, ponieważ ograniczano fundusze ok. 2016 r., a może i wcześniej . Tłumaczeniem tekstów zajmował wybitny tłumacz Maciej Świerkocki. Teksty pisali znani krytycy i artyści (m.in.: Lech Lechowicz, Ryszard W. Kluszczyński, Grzegorz Przyborek, także ja, ponieważ z galerią współpracowałem od wystawy Zmiana warty. Wówczas z Magdą i słuchaliśmy, wieszając tę ekspozycję, z kasety magnetofonowej zespołu Big Cyc, co … nie podobało się Krzyśkowi Cichoszowi; wolał klasyczny jazz. Ale Krzysztof cenił zaangażowanie i profesjonalizm Magdy i zawsze mógł na nią liczyć. Dlatego objęła po nim schedę w galerii FF, ponieważ on, zaangażował się w działalność dydaktyczną w Szkole Filmowej, a i zdrowiem, niestety, zaczęły się większe problemy.

Bardzo ważna była np. problemowa ekspozycja. Eksperyment! Fotografia początku XX wieku we Lwowie oraz jej polscy i ukraińscy kontynuatorzy w XX i XXI. Często, dodam zbyt często pokazywano dyplomy ze Szkoły Filmowej. Ale wystarczy spojrzeć na zestaw nazwisk i spytać, „gdzie oni są?”.

Kontynuując idee i pomysły K Cichosza Magda bardzo ściśle współpracowała z łódzkim Fotofestiwalem. Kilka razy pisałem w swych recenzjach na łamach m.in. „Formatu”, z którym z krótkimi przerwami współpracowałem do 2021 r., iż wystawy w galeriach ŁDK w czasie Fotofestiwalu były najciekawsze, aby przypomnieć np. wystawy: Vladimira Birgusa, Andrzeja J. Lecha, Igora Olesia, Huberta Humki, Łodzi Kaliskiej. Pamiętam też inne bardzo interesujące propozycje: Tomasza Michałowskiego, Joanny Chudy, Karoliny Jonderko, Lucjana Demidowskiego, Keymo, Marcina Sudzińskiego. Ale zdarzyły się też ekspozycje nieudane, choć nie będę ich wymieniał. takie jest ryzyko krytyków i kuratorów.

[Magda świetnie redagowała testy, także dla Muzeum Sztuki. Myślała poważnie o pracy w Dziale Wydawnictw Muzeum Sztuki w Łodzi. Startowała w konkursie na dyrektora MGS w Łodzi w 2017 r., podobnie jak ja (https://jureckifoto.blogspot.com/2018/03/tajemnica-konkursu-na-dyrektora.html), który dobitnie pokazał jak organizowano konkursy na ważne stanowiska w Łodzi. Można tez powiedzieć, ze Magda, i nie tylko ona, była niewykorzystanym potencjałem kulturowym w Łodzi, w mieście, które jest w niekończącej się „tonącej Łodzi”, przywołując tytuł tekstu z „Exitu” (2002, nr 4). Oczywiście można, przyjmując za refleksją postmodernistyczną, "tonąć bez końca", ponieważ ono nie istnieje lub istnieje jako forma niekończąca się lub powtarzająca w spirali nieskończoności czasu i przestrzeni].

Jak podsumować wiele wernisaży, picie wina, liczne dyskusje, o które coraz trudniej, ponieważ nie ma z kim dyskutować albo są one niemile widziane. Nowa generacja kuratorów na polu fotografii czy macherów od przejmowania i udostępniania dorobku artystycznego nie jest skłonna do otwartej dyskusji o polskiej czy zagranicznej fotografii. Rzadko organizuje się sympozja (Muzeum w Gliwicach) i panele, do których zaprasza się "wygodnych" krytyków, takich którzy nie postawiają trudnych pytań czy krytycznie ocenią. I tym różnią się pluralistyczne w dyskusji czasy modernizmu lat 80-90, od postmodernistycznych i skomercjalizowanych w dystrybucji wiedzy lat 10 czy 20. XXI w., aby przypomnieć np. sympozjum o twórczości Rydet z MSN w Warszawie w 2016 r., na które A. Różycki musiał się „wprosić”, a wielu badaczy jak np. Lech Lechowicz czy Adam Sobota nie byli zaproszeni, choć bardzo dobrze znają jej twórczość..

Magda, a wcześniej K. Cichosz organizując wystawy, sympozja zawsze byli otwarci na dyskusje, spotkania, propagując np. Witolda Kanickiego czy innych młodszych krytyków sztuki. Taka postaw jest pełna uznania. I jeszcze jedno na koniec. Magda nigdy nie myślała źle o artystach i ich fotografiach. Trudno to krótko opisać i scharakteryzować, ale zawsze starała się podejść w pozytywny sposób do oglądanych prac, choćby jeżeli nie zgadzała się na wystawę.

Magda zostanie w mojej pamięci, jako jedna z najbardziej wartościowych osób, jakie spotkałem w swym życiu. Zawsze będę o niej pamiętał i dobrze ją wspominał.

2021 rok

335. Bogdan Konopka - Baśń polska (cz. 1)
334. Borys Makary - NxN
333. Paweł Maciak - Vanitas. Strefa szarości

2020 rok

332. Jacenty Dędek - Portret prowincji
331. Dyplomy 2020 PWSFTviT
Ewa Skłodowska, Magda Paszko, Żaneta Kukowska, Sara Morawska, Monika Łuczak
330. Ryszard Czernow - Obraz w kamieniu

2019 rok

329. Janusz Tylman - Pod stopami
328. Magdalena Czyżewska - Teoria. (Mam nadmiar obrazów o myśleniu)
327. Łódź Kaliska Festiwal - NEW POP
326. Things & thoughts
325. Tomek Albin, Jagodystudio - talk dirty to me
324. Marcin Szpak - Tabula rasa

2018 rok

323. Eksperyment!
Fotografia początku XX wieku we Lwowie oraz jej polscy i ukraińscy kontynuatorzy w XX i XXI wieku
322. Krzysztof Ślachciak - Stan Delta
321. Hubert Humka - death landscape
320. Leica Oskar Barnack Award
319. Mateusz Kowalik - still far away from paradise
318. Dyplomy 2016 - Akademia Fotografii i Przedsiębiorczości w Białymstoku
317. Tomasz Michałowski - Pejzaż wewnętrzny
316. Jacek Kołodziejski - Freckle/s
315. Krzysztof Wojciechowski - O mnogości rzeczy

2017 rok

315. Natalia Szemnis - Imaginarium
314. Paweł Maciak - Fotografia postkonsumpcyjma
313. EP1 Przegląd twórczości studentów Katedry Fotografii PWSPTviT w ŁodziAlicja Bloch, Justyna Chrobot, Karolina Gac Okrzesik, Adrian Gachewicz, Karolina Golis,Weronika Jędrzejczak, Xue Jiang, Magdalena Kieroń, Natalia Łączyńska, Sara Morawska,Julia Ożańska, Aleksandra Pawłowska, Olek Piekarz, Alex Raczyński, Flawia Flav Samosionek,Weronika Sieradzka, Kuba Szkudlarek, Kamila Winnicka, Karolina Wojtas

Kuratorzy: Paweł Giza, Jacek Laube
Organizator: prof. Janusz Maria Tylman

312. Pszemek Dzienis - Pureview
311. CYBER_LAG - III Pracownia Fotografii UA Poznań
310. Joanna Chudy - W bieli, niebieski, czerwony
309. Ci.CLO - unity and division
308. Agata Szuba - Katalog czynności uroczystych
307.Piotr Zbierski - Push the Sky Away
306. Marek Domański - United State of Insecurity
305. Piękne śmieci
wystawa prac studentów Pracowni Fotografii Inscenizowanej
Wydziału Sztuki Multimediów ASP Warszawa
304. Marcela Paniak - 1001 Światów

2016 rok

303. Maciej Bohdanowicz - Ćwiczenia z widzenia
302. Bogdan Girbowan - 10/1
301. Ryszard Czernow - Martwe z natury
300. Wyświetlanie
299. Enter[PHOTO]tainment
298. Artur Urbański - Koniec miasta
297. Jacek Fota - Number 46
296. Dyplomy 2015 - Akademia Fotografii i Przedsiębiorczości w Białymstoku
295. Leszek Krutulski - Pierwsze półportret
294. Paweł Fabjański - wPunkt
293. Grzegorz Jarmocewicz - Każda miniona chwila. Fotografia jako pamięć

2015 rok

292. Artur Chrzanowski - Większa połowa
291. ALBOM.PL
290. Noema Anita Lipiec - A Stars is Born
289. Karolina Jonderko - Zaginieni
288. Tomasz Lazar - Dzieci Syberii
287. Krzysztof Racoń - Rura
286. BZ WBK Press Foto 2015
285. Mariusz Sołtysik - Z tyły głowy
284. Layers: Andrzej P. Bator, Piotr Komorowski, Czesław Chwiszczuk, Rafał Warzecha
283. Tomasz Ferenc - American Landscape
282. Aspekty widzenia
Ewa Martyniszyn, Linda Parys, Agata Szuba; kurator: Magdalena Świątczak
281. Dorota Sitnik - Alegorie tożsamości

2014 rok

280. Dyplomy 2014 - Akademia Fotografii i Przedsiębiorczości w Białymstoku
279. Stefan Bursche - Piknik na skale
278. Sławomir Tobis - As far as time and space are concerned…
277. Anita Andrzejewska - Niespiesznie
276. Marek Poźniak - The 7^th Day
275. Georgia Krawiec - Oczy Boga
274. Patrycja Dołowy - Alternatywne historie
273. Andrij Bojarow, Krzysztof Wojciechowski - As Seen on TV
272. Maja Kryńska - Girls

30 lat Galerii FF - 30^th anniversary of the FF Gallery

2013 rok

271. Irena Nawrot - Róża
270. Anna Mirgos - Obieg zamknięty
269. Lucjan Demidowski - Obrazu iluzoryczne
268. Marek Noniewicz - Iliaster
267. Kaja Dobrowolska / Maciej Bujko
265. Marek Domański - Energia czasu EC2
264. To Coś...
Wystawa studentów III pracowni fotografii Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu
263. Igor Oleś - Limbo (Melancholia)
262. Katarzyna Krakowiak - niePrzeminęło z Wiatrem
261. Remigiusz Biernacki - Struktury
260. Grzegorz Jarmocewicz - Ire Ex
259. Borys Makary - Carpe diem


2012 rok

258. Piotr Wołyński - Oddalenie
257. Paweł Żak - Niedzielny spacer i inne martwe natury
256. Dyplomy 2012 - wystawa prac studentów PWSFTviT
255. Wally Pfister - Fotografia
254. Vladimír Birgus - Photographs
253. Keymo - Lunatyzm
252. I, You, We - Institute of Creative Photography Silesian University in Opava
251. Paulina Hebda - Bajka
250. Tomasz Sobieraj - Theatrum Prefunebris
249. Marcin Sudziński - Portrety

2011 rok

248. Wojciech Prażmowski - Ogrody polskie
247. Monika Kokoszyńska - Polish Masters / Bez tytułu
246. Edward Łazikowski - Fenomeno-Post-Postacie
245. Dyplomy 2011 - wystaw dyplomów studentów PWSFTviT w Łodzi, Katedra Fotografii.
244. Jakub Karwowski - Sentimental Fiction
243. Andrzej Jerzy Lech - Cytaty z jednej rzeczywistości. Fotografie z lat 1979-2010
242. Magda Hueckel & georgia Krawiec - Transgresja
241. Waldemar Jama - Fotografie i...
240. Marek Poźniak, Przemek Zajfert - Camera obscura. Berlin - Stuttgart
239. Joanna Chudy - Śląski Ulisses

2010 rok

238. Ewa Ciechanowska - Topografia relacji. Czasobrazy
237. Natalia Lach-Lachowicz - Prywatne Magie. Ze zbioru OPERA OMNIA
236. Marek Piasecki - Heliografie i obiekty
235. Wystawa studentów fotografii PWSFTviT w Łodzi
234. Agnieszka Prusak - Blow-up
233. Roma Roman, Bartłomiej Zaranek - FiFi
232. Tomasz Mażewski - Heksaemeron
231. Ryszard Jędroś - Wideoobiekty
230. Remigusz Biernacki - Zawieszenie
229. Katarzyna Kłudczyńska - Dostrzeżone
228. Marek Szyryk - Dotykając stołu

2009 rok

227. Andrzej Kwietniewski - Ala ma katza czyli my wszyscy palimy plus Świetlik
226. Bogdan Konopka - Szara pamięć
225. Nowe spojrzenie - Wystawa studentów PWSFTviT w Łodzi
224. Bożenna Biskupska - Przeganianie myśli
223. Małgorzata Antoszewska-Moneta - Nano
222. Karolina Aszyk - Przejście
221. Rafał Chmielewski - Inwentaryzacja
220. Dominika Sadowska - Ślady
219. Dominika Truszczyńska - 12 mgnień nieskończoności