Białystok
W Galerii Arsenał 26 września (piątek) odbędzie się podwójny wernisaż – indywidualnej wystawy Alicji Pakosz Ptaki mówią po polsku (kuratorka Katarzyna Różniak-Szabelska) i zbiorowa Na łeb na szyję. Bóbr sturlał się ze skarpy (kuratorka Ewa Tatar). Nowe prace malarskie i wielkoformatowa diorama Pakosz łączą absurdalny humor z niepokojącym napięciem, dzięki których artystka własną relację ze swoją polską tożsamością – w cieniu toczącej się w sąsiednim kraju wojny i pęczniejącego polskiego nacjonalizmu. Natomiast w Na łeb…, będącej pamiętnikiem doświadczania przyrody i bogactwa Narwi zobaczymy prace m.in. Agnieszki Brzeżańskiej, Łukasza Jastrubczaka, Ewy Ciepielewskiej, Uladzimira Hramovicha i Lesi Pcholki.
Elbląg
Po Bytomiu nadszedł czas na Elbląg – i drugą odsłonę wystawy Zamki na piasku, kuratorowanej przez zespół artystów-kuratorów skupionych wokół Galerii Piana: Szymona Kobylarza, Kamila Kukli, Filipa Rybkowskiego, Michała Sroki i Michała Zawady. Ta otworzy się już 25 września (czwartek) w Galerii El wraz z ambicją przyglądania się męskości, czyli zjawisku, które jeszcze do niedawna uznawano za coś oczywistego i w swej oczywistości niemal przezroczystego.
„Dziewczyny, oni odbierają nam nasze sukienki!”. „Zamki na piasku” w CSW Kronika
Karolina Plinta
Gorzów Wielkopolski
26 września (piątek) w Miejskim Ośrodku Sztuki otworzy się Chrzest ogniem Natalii Szostak, wystawa kuratorowana przez Agatę Kiedrowicz. Jak pisze kuratorka, „Indywidualna wystawa Natalii Szostak skomponowana jest z prac pochodzących z kilku cykli i okresów twórczych: Scen leśnych, Ekstrakcji, Dziedzictwa / Krewnych. Wizualia i obiekty prezentowane są w autorskim, achronologicznym porządku. Przeszłość istnieje poprzez teraźniejszość, (bo) w chwili obecnej istnieją kody pamięci, ucieleśniane przez odczuwający podmiot. Sztuka staje się narzędziem rozumienia, przyglądania się sobie i swojej biografii, która wykracza poza jednostkowe doświadczenie”. Wernisażowi towarzyszyć będzie koncert Oli Bilińskiej, a dzień później, 27 września odbędzie się również premiera książki Oczy obrazu, autorstwa Szostak i Kiedrowicz. Spotkanie poprowadzi Bartosz Nowak.
Matylda Wolwowicz, Mieszkaniec Małych Bałówek ze swym kamieniem, 2025
Kraków
W ramach ubiegłorocznej edycji Odysei Nowohuckiej odbyło się blisko 40 wydarzeń – warsztatów, performansów, koncertów i projekcji. W tym roku Teatr Łaźnia Nowa i Dom Utopii otwierają Odyseję Nowohucką 26 września (piątek), zapraszając publiczność m.in na projekt Patrycji Orzechowskiej zainspirowany unikatowym archiwum fotograficznym dokumentującym wykopaliska archeologiczne w Nowej Hucie oraz filmowy projekt GERMS – DNA Nowej Huty Yana Tomaszewskiego, również inspirowany zakopaną w podziemiach przeszłością tej dzielnicy. Poza tym, będzie można zobaczyć prace artystyczne Piotra Bujaka, Dawida Kowalika, marii Lemperk, Krzysztofa Maniaka, Rafała Mazura, Tomáša Moravca, Anny Nacher, Aleki Polis, Simone Rueß, cyber_nymphs (Justyna Górowska i Ewelina Jarosz), Muzeum w podziemiu oraz Kolektywu OWL. Te edycję kuratoruje Małgorzata Szydłowska, a pieczę nad całością projektu sprawuje Łukasz Trzciński.
Tego dnia otworzy się także wystawa Brâncuși. Rzeźbienie światłem w Międzynarodowym Centrum Kultury – kontekstem dla prac legendarnego rumuńskiego rzeźbiarza będą twórcy jemu współcześni (m.in. Man Ray i Edward Steichen), a także Maciek Bernaś, Bartek Buczek, Michał Sroka, Justyna Stasiowska, Bogdan Achimescu i Bogusław Bachorczyk – jako twórcy, którzy w tej chwili reinterpretują pewne wybrane wątki z twórczości awangardzisty. Wystawę kuratorują Doïna Lemny i Karolina Wójcik.
Lublin
23 września (wtorek) otworzy się wystawa Voices from Ukraine, kuratorowana przez Darynę Skrynnyk-Myską i Waldemara Tatarczuka. Dwie inne odsłony tego projektu znajdą się również w Zielonej Górze i Wrocławiu. Zaprezentowane zostaną prace ukraińskich artystek i artystów, które nie tylko dokumentują rzeczywistość, ale stają się aktem wyobrażania innego świata – świata, w którym wartości demokratyczne i wolność nie są luksusem, ale podstawą. Wezmą w niej udział Kateryna Aliinyk, Katya Buchatska, Bohdan Bunchak, Vasylyna Buryanyk, Dasha Chechushkova, Davyd Chychkan, Danylo Pavliy, Nikita Kadan, Zhanna Kadyrova, Vlodko Kaufman, Kinder Album, Roman Khimei & Yarema Malashchuk, Yana Kononova, Yevhen Korshunov, Pavlo Kovach, Sofiia Kozlova, Sasha Kurmaz, Volodymyr Kuznetsov, Nataliia Lisova, Krystyna Melnyk, Sevilâ Nariman-qizi, Denys Pankratov, Andrii Pidlisnyi, Kateryna Pokora, Anton Saenko, Sana Shahmuradova Tanska, Mykyta Shklyaruk, Elena Subach, Karina Synytsia i Vasyl Tkachenko (Lyakh).
Nowe Miasto Lubawskie
26 września (piątek) otworzy się wystawa podsumowująca rezydencje artystyczne w ramach Nowego Ciepła, tym razem pod hasłem Sztafeta. W Galerii Przestrzeń Gruzownia zaprezentowany zostanie projekt Jagody Dobeckiej, w główną rolę odgrywa stół jako miejsce skupiające domową codzienność i sekretne historie rodzinne oraz geologiczna podróż tropem głazów zainicjowana przez Matyldę Wolwowicz i Stanisława MacLeoda. Na wystawie znajdą się również fragmenty opowieści i historii opowiedzianych przez zaangażowanych w rezydencje mieszkańców regionu. Kuratorują Marcin Zalewski i Tytus Szabelski-Różniak.
Marek Oberländer, Głód z cyklu Nigdy więcej getta; 1953, litografia, papier, MNWr
Poznań
Od 26 września (piątek) w Galerii Piekary będzie można zobaczyć Fotografię niemiecką 1946-2009. Wybór z kolekcji Schupmannów, ekspozycję kuratorowana przez Grzegorza Jarmocewicza. Gromadzona przez ponad 15 lat kolekcja liczby blisko 700 odbitek i przedstawia subiektywną wizję rozwoju powojennej fotografii Niemiec Zachodnich.
W tym samym dniu w Pawilonie, oddziale Miejskiej Galerii Arsenał otworzy się wystawa Hydrosex Call, czyli finał rezydencji Justyny Górowskiej. Artystka w ramach Art & Science Lab rozwija projekt, w którym bada wątki związane z ekologią wody i kryzysem wodnym dzięki sztucznej inteligencji i swojego alter-ego WetMeWild, będącym interpretacją mitycznej postaci wywodzącej się ze słowiańskiej mitologii.
Ostrowiec Świętokrzyski
Ostrowieckie BWA 27 września (sobota) otworzy podwójny wernisaż wystaw młodych artystek Zuzanny Szary Czułe guziczki i Marii Gil Motyle w trawie prawie. Wystawa Szary jest nagrodą grand prix w konkursie LOOSTRO 2023, natomiast o pracach Gil pisze kurator Wojciech Szymański, iż odnaleźć można w nich zainteresowanie tyleż na poły abstrakcyjnym malarstwem, co jego queerową historią i współczesnością.
Warszawa
W tym tygodniu wernisażowa gorączka w stolicy zaczyna się już 24 września (środa), wraz z rozpoczęciem 4. edycji FRINGE. Rok 2025 przyniósł aż 96 projektów zorganizowanych przez offowe galerie i pracownie artystyczne, pop-upy i działania site-specific na terenie całej Warszawy. W ramach festiwalu będzie można zobaczyć m.in.
,
,
i Sinsiti z pracami Małgorzaty Mycek, Violi Plagi-Głowackiej, Bartosza Zaskórskiego i Jagody Czarnowskiej. Oraz całą masę innych atrakcji.
Wilki albo wilki w owczej skórze. Rozmowa z P. Jędrzejczak, D. Kowynią, M. Modzelewską, T. Paszkowiczem i T. Szabelskim-Różniakiem
Aleksy Wójtowicz
Natomiast 26 września (piątek) rozpocznie się 17. edycja festiwalu Warszawa w Budowie, którego tegorocznym hasłem jest Starsze miasto. Jak o wydarzeniu piszą jego kuratorki, Wanda Kaczor i Magdalena Staroszczyk, „W obliczu wzrostu długości życia kwestia polityki senioralnej może niedługo stać się jednym z najbardziej palących problemów społecznych. Celem wystawy jest zwrócenie uwagi na temat wchodzenia społeczeństwa w wiek senioralny, określenie jego granic i odpowiedź na pytanie, co wzrastająca liczba seniorów w społeczeństwie oznacza dla miasta”. Punktem wyjścia dla wystawy są postulaty zawarte w Manifeście seniorów, który opracowali członkowie Klubu Seniorów i Seniorek Nowoczesnych we współpracy z Franciszkiem Orłowskim. Oprócz postulatów dla przyszłości i prac Władysława Hasiora, Zbigniewa Libery, Moniki Mamzety czy Romana Opałki, pojawi się również m.in. kontekst historyczny opieki instytucjonalnej nad osobami starszymi, a także jak wyglądała i wygląda starość w Warszawie.
Tego dnia również otworzy się 28. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Performatywnych Rozdroże 2025 pod hasłem „Sztuka Ery Wodnika na skrzyżowaniu kultur”. Podczas tegorocznej edycji w CSW Zamku Ujazdowskim zaprezentowane zostaną: spektakl w choreografii tancerki Carolyn Carlson Wyspy. Krótkie opowieści oraz performance japońskiego mistrza butō Akiry Kasaia Tańczyć Chopina.
Yarema Malashchuk & Roman Khimei, Widok tymczasowo okupowanego lewego brzegu w okręgu chersońskim, 2023, wideo, 4′, dzięki uprzejmości BWA Wrocław
Wrocław
Już 26 września (piątek) otworzy się wystawa Landscapes, trzecia (po Zielonej Górze i Lublinie) odsłona projektu Voices from Ukraine, która prezentuje postawy twórcze ukraińskich artystów i artystek wobec rosyjskiej inwazji. Jak artystki i artyści z Ukrainy mierzą się z traumą wojny? Jak temat inwazji i przemocy – zarówno współczesnej, jak i zapisanej w historii ZSRR – odbija się w sztuce ukraińskiej? Wystawa prezentuje prace będące przejmującą reakcją na zbrodnie i nieodwracalne zmiany dokonywane na ojczystej ziemi. Twórcy i twórczynie sięgają do narodowych tradycji i symboliki przyrody, i z nadzieją podejmują refleksję nad przyszłością, odnową kraju i krajobrazami, które mogą stać się miejscami pamięci. W wystawie Landscapes udział biorą: Kateryna Aliinyk, Katya Buchatska, Nikita Kadan, Alevtina Kakhidze, Yana Kononova, Yarema Malashchuk & Roman Khimei, Daryna Mamaisur, Kateryna Pokora, Daniil Revkovskyi & Andrii Rachynskyi, Anton Saenko, Karina Synytsia.
Od 28 września (niedziela), w setną rocznicę urodzin Waldemara Cwenarskiego, i zrazem w siedemdziesięciolecie otwarcia Ogólnopolskiej Wystawy Młodej Plastyki „Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi” w Pawilonie Czterech Kopuł będziemy mogli zobaczyć Czułość. Powroty i poszukiwania, czyli ekspozycję poświęconą Cwenarskiemu. Prace tego artysty zostaną zaprezentowane jako przykład niezależnej sztuki powojennej oraz zapis dramatycznych czasów pokolenia naznaczonego piętnem II wojny światowej. Towarzyszyć im będzie twórczość współczesnych mu osób z tzw. pokolenia „Arsenału” (Andrzej Wróblewski, Marek Oberländer, Jan Lebenstein, Jerzy Panek), środowiska wrocławskiego, skupionego wokół PWSSP, a także późniejszych artystów i artystek, inspirujących się Cwenarskim. Zaprezentowane zostaną także źródła jego sztuki – dzieła Witolda Wojtkiewicza, Tadeusza Makowskiego, Georgesa Rouaulta, Käthe Kollwitz i Fransa Masereela. Wystawę kuratoruje Anna Chmielarz.
