– Kryzys wieku średniego – tłumaczyłam sobie, ścierając łzy rękawem. – Wybiega się, wróci. Przecież nie wyrzuca się dwudziestu pięciu lat małżeństwa do kosza przez… małolatę.
Ona miała dwadzieścia trzy lata. Ja – czterdzieści osiem i dwie zmarszczki między brwiami od martwienia się rachunkami.
– Zosiu, nie dramatyzuj – westchnął, wciskając koszule do torby. – My się od dawna rozchodziliśmy. Ty też to czułaś.
– Ja czułam, iż jesteś zmęczony – odpowiedziałam. – Nie iż chcesz nową żonę w rozmiarze S.
Uśmiechnął się krzywo.
– Ewa nie jest moją żoną – sprostował. – Jeszcze.
Te „jeszcze” uderzyło bardziej niż cokolwiek.
Po rozwodzie zostałam w mieszkaniu jak po bitwie – wszystko niby na swoim miejscu, a jednak nic już nie było moje.
Kubek, z którego pił poranną kawę. Jego krzesło przy stole. Haczyk w łazience, gdzie wisiał kiedyś jego ręcznik.
Przechodziłam obok tych drobiazgów jak obok nagrobków. Każdy szeptał: „byliśmy razem, już nie jesteśmy”.
Dzieci dorosłe, na swoim. Córka dzwoniła częściej, syn udawał, iż nic się nie stało.
– Mamo, tato ma swoje życie, ty będziesz miała swoje – powtarzał, jakby mówił o nowych butach, a nie rozpadzie rodziny.
Słowo „będziesz” brzmiało jak kiepski dowcip.
Ja ledwo miałam siłę wstać z łóżka.
Brat Adama, Paweł, pojawił się któregoś dnia z siatką zakupów.
– Przestań udawać, iż nic nie potrzebujesz – powiedział, mijając mnie w przedpokoju. – Adam zawsze był sknerą, ja przynajmniej przyniosę ci coś do jedzenia.
– Nie musiałeś… – wymamrotałam.
– Musiałem – odparł krótko. – Ktoś musi się o ciebie zatroszczyć, skoro on zajął się tylko sobą.
Zawsze byli inni. Adam – głośny, pewny siebie, lubiący robić wrażenie. Paweł – spokojniejszy, z drugim planem w tle, ten „mądrzejszy brat”, jak mawiała teściowa.
Siadł przy stole, wyjął chleb, ser, pomidory.
– Jedz ze mną – skinął głową. – Samemu się nie smakuje.
Rozmawialiśmy o niczym – o pracy, o pogodzie, o wnukach. Unikaliśmy jednego imienia jak ognia.
Dopiero przy herbacie Paweł westchnął.
– Gdyby był choć trochę przyzwoity, to nie ciągałby po mieście dziewczyny w wieku córki i nie robił z ciebie wariatki – mruknął. – Całe życie miałeś go na głowie, a on teraz udaje chłopca.
Poczułam, iż ktoś wreszcie nazywa rzeczy po imieniu.
Paweł zaczął zaglądać częściej.
– Podrzucę ci węgiel na zimę – mówił. – Taka jestem twoja złota rączka.
– Zrobię ci kran, bo przecieka – oznajmiał innym razem.
Czasem przychodził tylko na herbatę.
– Żebyś miała z kim pogadać – tłumaczył.
Zauważyłam, iż przy nim… nie boli aż tak. On pamiętał moje urodziny. Pytał o moje zdrowie, nie tylko o to, „co u dzieci”. Słuchał, kiedy mówiłam, a nie tylko czekał, aż skończę.
Pewnego wieczoru, kiedy burza waliła piorunami za oknem, zabrakło prądu. Siedzieliśmy przy świeczce, śmiejąc się, iż wyglądamy jak na randce sprzed stu lat.
– Wiesz – powiedział nagle – zawsze czułem, iż Adamowi trafił się skarb. Tylko on tego nie docenił.
Uśmiechnął się krzywo.
– Gdyby życie było trochę inne, może to ja stałbym tu po twojej stronie stołu.
Serce mi przyspieszyło. Zignorowałam to. Nie wolno mi było myśleć w tę stronę.
– Nie mów tak – machnęłam ręką. – Zawsze byłeś dla mnie… bratem męża.
– Ja wiem – kiwnął głową. – I dlatego całe życie trzymałem się od ciebie z szacunkiem na dystans.
Spojrzał na mnie poważniej.
– Tylko teraz on ten dystans skasował. I zostawił dziurę, którą ktoś kiedyś i tak wypełni. Nie mówię, iż ja… – urwał. – Po prostu… zasługujesz na kogoś lepszego.
Kolejne tygodnie były jak chodzenie po cienkiej linie.
Każdy jego gest nagle znaczył więcej. Kiedy przynosił mi kwiaty z ogródka, serce robiło przewrót. Gdy zadzwonił zapytać, czy dojechałam do lekarza, czułam się ważna.
Jednocześnie gryzły mnie wyrzuty sumienia.
„To brat twojego męża”.
„Rodzina”.
„To nie wypada”.
Raz, po zbyt dużej ilości wina na imieninach siostry, Adam podszedł do mnie z Ewą u boku.
– Widzę, iż z Pawłem się dobrze dogadujecie – zaśmiał się szyderczo. – Uważaj, bo jeszcze brat mi żonę sprzątnie.
Ewa zachichotała głupio.
Ja się tylko skrzywiłam.
– Żona już cię nie dotyczy – przypomniałam. – Sam zrezygnowałeś.
Kiedy odszedł, Paweł był blady.
– Przepraszam – powiedział. – Nie chciałem, żeby to tak wyglądało. Nie chcę być powodem kolejnych plotek.
– Plotki będą zawsze – wzruszyłam ramionami. – W tej rodzinie choćby jak umrzesz, będą gadać, czy zrobiłeś to z przekory, czy z lenistwa.
Roześmiał się. Ten śmiech sprawił, iż nagle świat na chwilę znów stał się znośny.
Granica została przekroczona pewnego listopadowego wieczoru.
Miałam ciężki dzień – badania, lekarze, diagnoza: „serce przeciążone stresem, musi pani na siebie uważać”.
Przyszedł z zupą w słoiku.
– Siadaj – powiedziałam. – Dziś nie mam siły udawać, iż wszystko jest w porządku.
Opowiedziałam mu wszystko – o samotności, o strachu, o tym, iż budzę się w nocy i dotykam pustej połowy łóżka z przyzwyczajenia.
Słuchał bez przerywania, bez „daj spokój”, bez „weź się w garść”.
Kiedy skończyłam, nagle poczułam na dłoni jego rękę. Ciepłą, pewniejszą niż wszystkie moje myśli.
– Jestem – powiedział po prostu. – I nie pozwolę, żebyś się rozpadła.
Poczułam, iż łzy lecą mi same.
Nie dlatego, iż było mi smutno.
Dlatego, iż pierwszy raz od dawna ktoś nie kazał mi być silną.
Nie wiem, kto się pochylił pierwszy. Czy to ja drgnęłam, czy on. Wiem tylko, iż nagle jego usta były blisko moich, a potem…
Pocałował mnie.
Delikatnie, ostrożnie, jakby pytał: „czy mogę?”.
A ja mu odpowiedziałam, też bez słów.
Następnego dnia obudziłam się z mieszanką ciepła i paniki.
– To był błąd – wymamrotałam. – Paweł, my nie możemy…
Spojrzał na mnie spokojnie.
– jeżeli ty uważasz, iż to był błąd – powiedział – to ja go uszanuję. Wyjdę i już więcej nie przekroczymy tej granicy. Ale jeżeli mówisz tak tylko dlatego, iż boisz się, co powie rodzina… to najpierw zastanów się, czyj głos ma być ważniejszy: ich, czy twój.
Ta jedna prosta myśl rozbiła we mnie coś bardzo starego: przekonanie, iż moje wybory muszą przejść przez filtr „co ludzie powiedzą”.
Usiedliśmy przy stole.
Rozmawialiśmy do późna – o Adamie, o latach, kiedy Paweł z boku widział moje łzy, o jego rozwodzie sprzed lat, o tym, jak sam został ze swoim samotnym mieszkaniem i ciszą.
– My się wszyscy boimy – powiedział w końcu. – Ja tego, iż skrzywdzę brata, choć on pierwszy skrzywdził ciebie. Ty – iż będziesz „tą zła”, co sypia z jego bratem. Ale zostaje jeszcze ktoś trzeci w tej układance: my. My, którzy pierwszy raz od dawna przy kimś oddychamy normalnie.
Rodzina dowiedziała się szybciej, niż ktokolwiek by chciał.
Ktoś zobaczył nas razem za rękę w galerii. Ktoś inny widział nas na spacerze w parku. Plotka przeleciała z prędkością światła.
Teściowa zadzwoniła z płaczem i wrzaskiem.
– Ty szmato! – krzyczała. – Najpierw mi syna rozbiłaś, teraz drugiego rozbijasz?! Z dwóch synowych zrobiłaś mi wstyd!
Nie broniłam się.
Jakakolwiek odpowiedź tylko dolałaby oliwy do ognia.
Adam przyszedł osobiście.
– Nie wierzę – syknął w progu. – Spałaś z moim bratem?
– Nie od razu poleciałam do łóżka – odparłam chłodno. – Najpierw przez rok zbierałam się z podłogi po tym, jak ty poleciałeś do łóżka z kimś w wieku naszej córki.
– To było co innego! – wrzasnął. – Ja się zakochałem!
– Ja też – odpowiedziałam. – Tylko iż ja zakochałam się w kimś, kto najpierw mnie wysłuchał, zanim mnie dotknął. Też dla odmiany w kimś w swoim wieku.
Zatkało go.
– Zdradziłaś rodzinę – wypluł w końcu.
Zaśmiałam się gorzko.
– A ty zdradziłeś nasze małżeństwo – odparłam. – I to nie z moim bratem, tylko z obcą dziewczyną, której pierwsze zmarszczki zobaczy już ktoś inny.
Długo nosiłam w sobie poczucie winy. Rodzina w większości stanęła po jego stronie. Dla nich było proste: „ona poszła do jego brata”. Mało kogo obchodziło, iż najpierw on poszedł do cudzej córki.
Ale z czasem coś się zmieniło.
Dzieci patrzyły inaczej.
– Mamo – powiedziała córka, gdy pierwszy raz zobaczyła mnie z Pawłem za rękę – tata nas zostawił, nie ciebie. Nie było ci wolno już nigdy być z kimś? jeżeli jego brat jest tym kimś… to on musi sobie z tym poradzić. Nie ty.
Syn dodał:
– Wiesz, uważam, iż w tym domu od zawsze z wujkiem gadało się normalniej niż z ojcem. Może dla ciebie też tak jest.
Mąż rzucił mnie po 25 latach dla małolaty.
Myślałam, iż po tym już tylko śmierć, ewentualnie koty i seriale w telewizji.
Życie wymyśliło inny scenariusz – taki, który pewnie oburzy pół rodziny i pół wsi.
Ale kiedy wieczorem Paweł parzy mi herbatę, a potem siada obok i pyta:
– Jak się dziś czujesz, Zośka? Naprawdę, nie „dla zasady”? –
a ja czuję, iż odpowiedź kogoś naprawdę obchodzi, to myślę sobie:
Największy dramat nie jest w tym, iż żona znalazła pocieszenie w ramionach brata męża.
Największy dramat jest w tym, iż musiała do tego doprowadzić zdrada, upokorzenie i rozwód, żeby wreszcie poczuła się… kochana tak, jak powinna była być od początku.
