W sobotnie popołudnie, 26 lipca, w zabytkowych wnętrzach częstochowskiego Ratusza zorganizowano wyjątkowe wydarzenie towarzyszące wystawie „Tropem renifera. Opowieść o kulturach Północy”. Mowa o kuratorskim oprowadzaniu prowadzonym przez Agnieszkę Ciuk-Koćwin z Muzeum Częstochowskiego.
Kuratorka z pasją i dużą wiedzą wprowadzała gości w świat kultur arktycznych, otwierając drzwi do miejsc i tradycji, które na co dzień pozostają odległe i trudne do uchwycenia.
– Na wystawie zaprezentowano wybrane obiekty z tzw. Kolekcji Syberyjskiej, należącej do Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie. Większość eksponatów pochodzi od polskich zesłańców na Syberię, głównie uczestników Powstania Styczniowego. Cały zbiór liczy ponad 350 obiektów, natomiast na częstochowskiej ekspozycji ukazano jego reprezentatywną część, starannie wybraną przez kuratora z Krakowa, Jacka Kukuczkę. Motywem przewodnim wystawy jest renifer, czyli zwierzę, które w kulturach Północy odgrywa kluczową rolę egzystencjalną. Obok niego ważne miejsce zajmują również zwierzęta morskie, takie jak foki, morsy oraz wieloryby. Ich obecność w życiu codziennym rdzennych mieszkańców Tundry wynika z trudnych warunków klimatycznych i braku możliwości uprawy ziemi. Przetrwanie tych społeczności uzależnione jest od zwierząt, które dostarczają pożywienia, surowców i materiałów do wyrobu przedmiotów codziennego użytku. Zarówno Ewenowie, jak i Saamowie podkreślają, iż bez renifera nie byłoby ich kultury, ani samej wspólnoty. Zwierzę to jest nie tylko źródłem przetrwania, ale także centralnym punktem tożsamości tych ludów. Wystawa ukazuje tę relację jako klucz do zrozumienia życia na dalekiej Północy – wyjaśniła kuratorka wystawy.
Oprowadzanie rozpoczęło się w pierwszej sali wystawowej, gdzie zwiedzający poznali postać renifera – nie tylko jako zwierzę, ale też jako symbol i fundament życia wielu ludów Północy. Agnieszka Ciuk-Koćwin opowiadała słuchaczom o relacjach ludzi z reniferami, o ich znaczeniu gospodarczym, duchowym i kulturowym. Przybliżyła też życie codzienne ludów zamieszkujących najodleglejsze tereny Północy.
– Wystawa prezentuje pięć głównych grup etnicznych zamieszkujących daleką Północ: Ewenów z Kamczatki, Nieńców z krańca europejskiej Tundry, Saamów z północnej Skandynawii, Aleutów z Wysp Komandorskich oraz Czukczów z Czukotki. Obok ich kultur ukazano również sylwetki Polaków – zesłańców, podróżników, badaczy, myśliwych oraz poszukiwaczy złota, którzy na przestrzeni wieków trafiali na Syberię i pozostawili po sobie cenne świadectwa. To właśnie dzięki ich darom przekazanym pierwotnie do Muzeum Techniki i Przemysłu, a następnie do Muzeum Etnograficznego w Krakowie, możliwe było zgromadzenie unikatowej kolekcji obiektów pochodzących z terenów arktycznych. W ostatnich latach Muzeum Etnograficzne podjęło wysiłek ich ponownego opracowania w ramach projektu „Syberia. Głosy z Północy”. Celem projektu było nie tylko zbadanie pochodzenia eksponatów, ich funkcji i materiałów, z jakich zostały wykonane, ale także odtworzenie kontekstu ich obecności w polskich zbiorach muzealnych – dodała Agnieszka Ciuk-Koćwin.
W dalszej części kuratorka prowadziła uczestników ścieżką narracyjną wystawy, odkrywając kolejne sale jak rozdziały fascynującej opowieści. W sali poświęconej Ewenom i Benedyktowi Dybowskiemu przybliżyła sylwetkę tego badacza, zesłańca, zoologa i etnografa. Wystawa została zainaugurowana 17 maja i można ją oglądać do 21 września.
BNO
Galeria: Radio Fiat/BNO
