„Czas sztuki to czas jej oddziaływania; to moment jej najsilniejszej obecności w życiu narodów, kultur i społeczeństw. Był czas katedr i był czas malarstwa portretowego; przeżywaliśmy chwilę tańca i chwilę kinematograficzną. w tej chwili jednak – a znakomitym dowodem tego są projekty autorskie zgłoszone w Konkursie na Eksperyment w Sztukach Wizualnych – Próba 5 – nadchodzi czas sztucznej inteligencji, czas leworęczności i czas ugłośnienia wspólnot, których siła wychodzi poza stereotypowy folklor. Rodzi się nowa awangarda. Awangarda to nie oddział, który wyprzedza główną armię. Tym bardziej nie jest to ostatni batalion stawiający opór zwycięskiej dywizji kultury towarowej. Awangarda ulokowana jest w różnicy, która oddziela czasy współczesne od swej samoświadomości; awangarda definiuje samą aktualność estetyczną”[ref] Prof. Szymon Wróbel „Czas chatbotów, leworęczności i ugłośnionej wspólnoty”. Na marginesie Międzynarodowego Konkursu na Eksperyment w Sztukach Wizualnych „Próba 5” zorganizowanego przez Galerię Sztuki im. Jana Tarasina w Kaliszu.[/ref]. Tak prof. Szymon Wróbel pisze o problematyce prac artystek i artystów zakwalifikowanych na wystawę pokonkursową Próba 5.
Galeria Sztuki im. Jana Tarasina w Kaliszu po raz piąty zaprosiła osoby artystyczne i absolwentów uczelni artystycznych do udziału w piątej edycji konkursu PRÓBA – Międzynarodowy Konkurs na Eksperyment w Sztukach Wizualnych. Dzięki otwartej formule – poprosiliśmy twórczynie i twórców o nadesłanie prac związanych z potrzebą eksperymentowania, a więc podejmowania ryzyka, ingerencji lub niekontrolowanych działań w obszarze praktyk artystycznych niezależnie od warsztatu formalnego. Każdy artysta mógł zgłosić maksymalnie 1 pracę/1 projekt w obszarze sztuk wizualnych, powstałą w latach 2021-2024, bez ograniczeń dotyczących dyscypliny. Projekty lub prace mogły być zarówno interdyscyplinarne i wieloelementowe jak i wykonane w tradycyjnym warsztacie. W tegorocznej edycji wzięło udział 129 artystek i artystów z Polski, Ukrainy, Białorusi, Chin oraz Wietnamu nadsyłając swoje autorskie propozycje. Jury w składzie: prof. Katarzyna Józefowicz, prof. Szymon Wróbel, Ewa Łączyńska-Widz, Jadwiga Charzyńska, dr Joanna Dudek, ostatecznie dopuściło do kwalifikacji 125 zgłoszeń a podczas obrad zakwalifikowało do udziału w wystawie pokonkursowej – 14 projektów.
Na wystawie doświadczymy kontaktu z pracami przygotowanymi w rozmaitych technikach: od trójwymiarowych wydruków oraz projekcji wideo, poprzez instalacje, animacje eksperymentalne, performansy dokamerowe, wieloelementowe obiekty przygotowane w technice własnej, aż po tradycyjną technikę rzeźby w kamieniu w zaskakującej odsłonie oraz pracę wykonaną w technice wielkoformatowego wklęsłodruku. Tą ostatnią posłużył się Filip Bruchnalski w pracy pt. „Stream Freesolo”. To specyficzny rodzaj zapisu treści, którymi przez pół roku algorytm „częstował” artystę. Podsunięte informacje posłużyły do zbudowania wielkoformatowej instalacji (wklęsłodruku) i były wybrane na zasadzie popularności w internecie. Tak powstał rysunkowy rodzaj dziennika pokazującego, iż w kulturze medialnej zdjęcie przysłowiowego Fafika w ogrodzie staje się, w pewien sposób, tak samo ważne jak katastrofa klimatyczna. Trójwymiarowa projekcja pt. „Cząstka czerni” Michała Bugzela jest natomiast próbą przedstawienia czegoś pierwotnego, czegoś, co zostało zainspirowane mikroświatem i dynamiką życia. Na nieco innym biegunie operuje praca „Dotyk śmierci” Karoliny Dżbik, w której artystka podjęła się próby materializacji gniewu dzięki obrazu-instalacji, złożonego m.in. z pyłu węglowego. Dzięki filmowi „Galeria na Ziemi” Barbary Hubert przeniesiemy się z kolei nad brzeg Jeziora Solińskiego. Tam według artystki pojęcie „sztuka” mogło wyjść poza swój symboliczny nawias, margines, by zafunkcjonować wśród ludzi, którzy wybrali zupełnie niekonwencjonalne życie z dala od cywilizacji, ponieważ uwiera ich jakikolwiek system. Nie tak daleko od Soliny położone są wsie o łemkowskim rodowodzie, których wymazane dziedzictwo kulturowe stało się pretekstem do pracy pt. „Proteza” Jakuba Jakubowicza. Artysta (z pomocą techniki frezowania 3D w drewnie) wykonał kopię rzeźby, której oryginał stworzył jeden z byłych mieszkańców Wólki, dzięki czemu publiczność Galerii może z bliska poczuć materialne dziedzictwo tego regionu. Na wystawie nie brak mocnych akcentów, stanowiących komentarz do rzeczywistości społeczno-politycznej. Jednym z nich jest performans manifestacyjny „Nauczyciel” Artura Janasika/Rutra Kisanaja, w którym artysta w sposób metaforyczny komentuje sytuację w Polskim Szkolnictwie i dotyka tym samym kondycji Państwa, mającego wyraźny wpływ na tę sytuację. Z kolei w animacji eksperymentalnej Ewy Jaworskiej pt. „Stajemy się” kluczowym elementem okazały się natura i przyroda, które są metaforą ludzkiego losu. W symboliczną przejażdżkę po Śląsku mobilną miniaturą bytomskiego pomnika zabiera nas Przemysław Jeźmierski. Jego praca pt. „Schlafender Löwe” to eksperyment społeczny, prowadzony narzędziem wizualnym. Działanie Jeźmirskiego jest próbą przekazania w ręce obywateli decyzji związanych z budowaniem regionalnej tożsamości. Animozje międzyludzkie, manifestujące się w chęciach czy próbach przestawiania pomników oraz stosunku do nich samych, stały się dla autora pracy pretekstem do stworzenia miniatury pomnika bytomskiego lwa. Za jej pośrednictwem każdy będzie mógł pojechać pomnikiem „Lwa” i znaleźć dla niego to adekwatne miejsce. Z kolei projekt pt. „Dowód” Katsiaryny Kardash podejmuje trudny temat tożsamości narodowej. W serii wokalnych performansów dokamerowych artystka próbuje przywracać prawdziwą pamięć kulturową narodu Białoruskiego, utrwalać i przypominać jego dziedzictwo, które do dziś walczy z ciężarem wpływów byłego Związku Radzieckiego. Do paradoksu obrazu, który w istocie „zasłania” obiektywną rzeczywistość sięga natomiast Jerzy Muszyński w swojej pracy, wykonanej na styku malarstwa i rzeźby. W wydzielonej części Galerii Pulsar możemy doświadczyć zmaterializowanej idei wystawy, której bohaterowie nie istnieją, bo są wytworami sztucznej inteligencji. Projekt pt. „This Exhibition Does Not Exist” przygotowała grupa złożona z pięciu osób artystycznych, tworzących O.W.L. Kolektyw (Natalia Kopytko, Szymon Kobylarz, Marcin Sipiora, Dominik Stanisławski, Bartek Węgrzyn). Artyści poddają pod eksperyment własną, twórczą tożsamość, sięgają po bezprecedensową mistyfikację i generują nieistniejące osoby artystyczne wraz z ich pracami, stawiając w ten sposób pytanie o granice manipulacji, możliwych dzięki rozwojowi sztucznej inteligencji. W projekcie pt. „Left Hand Exercises” Martyna Rzepecka podejmuje próbę przeniesienia dysfunkcji własnego ciała na nową wartość artystyczną. W tym cyklu możemy oglądać zestaw prac stanowiących swego rodzaju wizualną kopalnię autorefleksji osoby praworęcznej, którą sytuacja zmusiła do pracy ręką lewą. Na wystawie możemy też zetknąć się z wizualnym esejem pt. „Witaj smutku”, przygotowanym przez Olę Sikorę w estetyce „medycznej”. Do dyskusji o języku władzy zachęca marmurowy hot-dog Alberta Wrotnowskiego, jego praca pt. „Kiełbasa Wyborcza z Orlenu” stanowiący swego rodzaju komentarz do rządowej propagandy, manipulującej cenami paliw w trakcie wyborów parlamentarnych w 2023 roku.
Podczas wernisażu Próby 5 w dniu 10.10.20204 w Galerii Sztuki im. Jana Tarasina w Kaliszu odczytano oficjalny werdykt jury oraz wręczone zostały następujące nagrody regulaminowe:
Grand Prix – Nagroda Prezydenta Miasta Kalisza 10.000 PLN:
Katsiaryna Kardash za projekt DOWÓD
Jury Konkursu próbując uwzględnić różnorodność rozumienia pojęcia eksperymentu w sztuce podjęło decyzję uwzględnienia wielości projektów artystycznych nadesłanych na konkurs. Z jednej strony Jury starało się uwzględnić te projekty, które eksponowały rolę tradycji, tożsamości i przywiązania do przeszłości wyrażanej przez artystów. Z drugiej zaś strony Jury postanowiło także uhonorować te projekty, które swoją wrażliwością uwzględniały aktualność, nowoczesność i technologiczne przesilenie naszej epoki.
Z tego powodu Jury podjęło decyzję przyznania nagrody GRAND PRIX – nagrody Prezydenta Miasta Kalisza – Pani Katsiarynie Kardash doceniając autentyzm, wieloaspektowość, wewnętrzną siłę wynikającą z historii narodu i kultury lokalnej wyniesionej na wyższy urefleksyjniony poziom, który nie pomija jednak stosunku osobistego a choćby intymnego artystki.
Nagroda Galerii Sztuki im. Jana Tarasina 4.000 PLN oraz wystawa indywidualna:
O.W.L Kolektyw za projekt This Exhibition does not exist
Nagrodę Galerii Sztuki im. Jana Tarasina w Kaliszu Jury postanowiło przyznać Kolektywowi O.W.L starając się uhonorować niezwykłą oryginalność i aktualność krakowskiej grupy artystycznej. Pomysł wytworzenia, przy udziale sztucznej inteligencji, serii wirtualnych biografii artystycznych dwunastu fikcyjnych postaci wraz z ich dorobkiem, wydaje się projektem urzekającym swoją śmiałością i kompletnością. Jury pozostaje pod wrażeniem konsekwencji i spójności projektu.
Nagroda Galerii BWA w Tarnowie 4.000 PLN oraz pobyt studyjny:
Martyna Rzepecka za projekt
Left Hand Exercises
Nagrodę Galerii BWA w Tarnowie jury postanowiło przyznać Martynie Rzepeckiej za projekt „Left Hand Exercises”. Jury rozpoznało w projekcie niezwykle samoświadome przedsięwzięcie, rodzaj ćwiczenia na poły technicznego, na poły artystycznego, pogłębiającego rozumienie własnego ciała i zespolenie z nim. Praworęczna artystka zaprasza nas do przemyślenia tej sfery doświadczenia, które w potocznym widzeniu wydaje się być wykluczone lub zapomniane – leworęczności.
Wszystkie trzy nagrodzone projekty wydają się uzupełniać i uwzględniać trzy domeny ludzkiego doświadczenia – tradycję, technikę i ciało. Jury swym werdyktem starało się docenić fakt, iż eksperyment artystyczny może być tak wieloobszarowy i zdolny jest do zagospodarowania mnogości sfer ludzkiego działania.
WYRÓŻNIENIA HONOROWE
Z racji wyrównanego i wysokiego poziomu konkursu jury zdecydowało się wyróżnić dwa projekty:
– Schlafender Löwe autorstwa Przemysława Jeżmirskiego,
– Kiełbasa Wyborcza z Orlenu autorstwa Alberta Wrotnowskiego.
Jury konkursu Próba 5 obradowało w składzie:
prof. Katarzyna Józefowicz, prof. Szymon Wróbel, Ewa Łączyńska-Widz, Jadwiga Charzyńska, dr Joanna Dudek.
NAGRODA POZAREGULAMINOWA
Po raz pierwszy w historii konkursu Zespół Galerii Sztuki im. Jana Tarasina postanowił przyznać swoją nagrodę honorową w postaci propozycji krótkiej wystawy lub spotkania autorskiego w przestrzeni Laboratorium Sztuki dla: Filipa Bruchnalskiego za pracę „Stream Freesolo”.
