Wybory w „Casablance”, które zmieniają wszystko

Casablanca to amerykański melodramat z 1942 roku, którego akcja rozgrywa się podczas II wojny światowej w kontrolowanej przez Francję, marokańskiej Casablance. Reżyserem filmu był Michael Curtiz, a w głównych rolach wystąpili Humphrey Bogart jako Rick Blaine i Ingrid Bergman jako Ilsa Lund. Film opowiada o dylematach Ricka, który musi wybierać między uczuciem do Ilsy a obowiązkiem moralnym pomocy jej mężowi, Victorowi Laszlo, w ucieczce przed nazistami, by kontynuować walkę o wolność.

Film od początku cieszył się wielką popularnością i uznaniem krytyków, do dziś uznawany jest za jedno z najważniejszych dzieł w historii kina. Scenariusz oparty został na sztuce Everybody Comes to Rick’s autorstwa Murraya Burnetta i Joan Alison. Produkcja zmieniła tytuł na Casablanca, a zdjęcia rozpoczęły się 25 maja 1942 roku i zakończyły 3 sierpnia, kosztując 1 039 000 dolarów (przekraczając pierwotny budżet o 75 000). Film powstawał w całości w studio, a część scen ulicznych kręcono na zbudowanych wcześniej dekoracjach.

Kulisy powstawania

W czasie produkcji napotkano pewne problemy – jednym z nich była różnica wzrostu między Ingrid Bergman a Humphreyem Bogartem (Bergman była o 5 cm wyższa). W efekcie Bogart musiał korzystać z podwyższenia w scenach, w których grał z nią razem. Ścieżka dźwiękowa, skomponowana przez Maxa Steinera, również zapisała się w historii jako jedno z najlepszych dzieł filmowej muzyki.

Film miał swoją premierę 26 listopada 1942 roku w Nowym Jorku, a na szerokie ekrany trafił w styczniu 1943 roku, by uczcić wejście aliantów do Afryki Północnej. W 2008 roku Casablanca znalazła się na liście 250 najlepszych filmów wszech czasów. Zdobyła trzy Oscary: za najlepszy film, najlepszą reżyserię i najlepszy scenariusz adaptowany. Była także nominowana w wielu innych kategoriach, takich jak najlepsza aktorka drugoplanowa, najlepsze zdjęcia, montaż czy muzyka.

W 1989 roku film został wpisany do National Film Registry, a w 1998 roku zajął drugie miejsce na liście najlepszych amerykańskich filmów w historii. W 2005 roku Casablanca znalazła się w zestawieniu 100 najważniejszych filmów ostatnich 80 lat według magazynu Time.

Fabuła

Akcja filmu przenosi widzów do kontrolowanej przez Francję Casablanki, gdzie Rick Blaine (Humphrey Bogart), właściciel nocnego klubu, wiedzie cyniczne i samotne życie. Jego rutyna zostaje zakłócona, gdy w jego lokalu pojawia się Ilsa Lund (Ingrid Bergman), kobieta, którą kochał, ale która go porzuciła. Towarzyszy jej mąż, Victor Laszlo (Paul Henreid), bohaterski działacz ruchu oporu, poszukiwany przez nazistów.

Film wciąga widza w emocjonalną rozgrywkę, w której Rick musi zdecydować, czy pomoże Ilsie i Laszlo w ucieczce, ryzykując własne życie, czy wybierze swoje uczucia. Ta emocjonalna i moralna dynamika sprawia, iż Casablanca wykracza poza typowy melodramat, stając się uniwersalną opowieścią o trudnych wyborach w czasach kryzysu.

Reżyseria

Michael Curtiz stworzył dzieło, które idealnie łączy elementy kina gatunkowego z głębszym przesłaniem. Jego mistrzowskie prowadzenie aktorów oraz umiejętność budowania napięcia sprawiają, iż film trzyma widza w napięciu od pierwszej do ostatniej sceny.

Scenariusz, oparty na sztuce Everybody Comes to Rick’s, jest pełen niezapomnianych dialogów, które przeszły do historii kina. Frazy takie jak „Zawsze będziemy mieli Paryż” czy „Myślę, iż to początek pięknej przyjaźni” stały się kultowe i wciąż są cytowane. Dialogi balansują między romantyzmem a ironią, co nadaje postaciom autentyczności i głębi.

Dziedzictwo filmu

Casablanca to nie tylko arcydzieło artystyczne, ale również film, który miał ogromny wpływ na kulturę masową. Jego przesłanie o poświęceniu i stawianiu dobra ogółu ponad własne pragnienia jest uniwersalne i wciąż aktualne.

Zdobycie trzech Oscarów, w tym za najlepszy film, reżyserię i scenariusz adaptowany, było jedynie początkiem drogi tego dzieła do statusu klasyka. Wpisanie go na listę National Film Registry czy umieszczenie w rankingach najlepszych filmów wszech czasów tylko potwierdzają jego ponadczasową wartość.