Jaki jest stan czytelnictwa w Polsce i ile osób czyta książki? Jacy są najpopularniejsi pisarze w Polsce i jakie gatunki literackie czytamy najchętniej? Biblioteka Narodowa opublikowała raport o czytelnictwie w 2023 roku. Zanotowano wzrost liczby czytelników, ale…
Stan czytelnictwa w Polsce w 2023 roku i dobre wiadomości. 43% Polaków przeczytało w 2023 roku co najmniej jedną książkę To oznacza wzrost o 9%, a więc największy od 9 lat. Czytają przede wszystkim osoby uczące się i studiujące (68%), przy czym odsetek czytelników co najmniej 7 książek jest tu prawie dwukrotnie wyższy niż w całej populacji (15%). Istotny w tej grupie jest oczywiście obowiązek lekturowy. Jednocześnie, tak jak w poprzednich latach, prawdopodobieństwo czytania książek jest odwrotnie
proporcjonalne do wieku. Im Polak starszy, tym mniej czyta. Ma na to wpływ m.in. pogarszająca się z wiekiem sytuacja zdrowotna.
Stan czytelnictwa w Polsce – raport Biblioteki NarodowejNie jest też tak, iż czytanie z obowiązku wyklucza przyjemność płynącą z lektury; 50% osób uczących się lub studiujących deklaruje, iż lubi albo bardzo lubi czytać książki, a przeciwne emocje czynność ta wywołuje u 29% osób z tej grupy.
– czytamy w raporcie Biblioteki Narodowej.Więcej kultury? Pan Od Kultury zaprasza na
Facebooka i
Stan czytelnictwa w Polsce w 2023. Raport Biblioteki Narodowej
Okazuje się również, iż coraz więcej czytelników w Polsce odwiedza biblioteki – 14%. Biblioteka Narodowa wyjaśnia, iż zmiana trendu została zainicjowana przez Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa. Wymusił otwarcie bibliotek publicznych w co najmniej połowę sobót w ciągu roku, dzięki czemu podwoił się odsetek odwiedzających je aktywnych zawodowo Polaków, głównie mężczyzn w wieku 25–39 lat.
CZYTAJ WIĘCEJ: Cenzura książek w USA. Kolejne książki zakazane w szkołach
Biblioteka Narodowa – raport o stanie czytenictwa w PolsceWybory czytelnicze Polaków zostały w 2023 roku. Co czytają Polacy?
17% czytelników deklaruje, iż czyta biografie i autobiografie, wspomnienia, felietony, eseje i publicystykę. Najczęściej wybieramy współczesne polskie biografie dotyczące postaci aktywnych publicznie. dużym zainteresowaniem cieszyły się biografia Aleksandra Kwaśniewskiego oraz książka Krystyny Kurczab-Redlich „Wowa, Wołodia, Władimir. Tajemnice Rosji Putina”.
Polacy coraz chętniej czytają współczesną felietonistykę pisanę przez popularnych aktorów, muzyków, polityków, pisarzy. W tym obszarze wyróżniła się już kolejny sezon czytelniczy Katarzyna Nosowska, wydając zbiór felietonów „Nie mylić z miłością” (bestseller Empiku 2023 w kategorii „literatura”). Popularnością wśród czytelników cieszą się także Maria Czubaszek („Nienachalna z urody”, „Wszyscy niestety normalni”), Agata Passent („Kto to pani zrobił”), Marcin Meller („Sprzedawca arbuzów”), Cezary Harasimowicz („Saga, czyli filiżanka, której nie ma”), Maria Peszek („Naku*wiam zen”),
Szymon Hołownia i Marcin Prokop („Bóg, kasa i rock’n’roll”), Karolina Korwin Piotrowska („Ćwiartka raz”), Janusz Korwin-Mikke („Świat według Korwina”), Jacek Fedorowicz („Mistrz offu”, „W zasadzie tak”), Paulina Młynarska „Okrutna jak Polka – apel o byciesiostrą dla innych kobiet”.
Z zagranicznych autorów felietonów niezmiennie na topie jest Jeremy Clarkson i kilka jego tomów „Świata według Clarksona”.
Stan czytelnictwa w Polsce – Biblioteka Narodowa – Raport 2023Stosunkowo nieliczna jest grupa czytanych publikacji publicystycznych o poważniejszej – politycznej, historycznej czy filozoficznej tematyce. W ciągu ostatnich lat stale jest
obecny w obiegu czytelniczym Rafał Ziemkiewicz, wskazano dwa tytuły: „Wielka Polska” i
„Cham niezbuntowany”
Literaturę piękną dawną czytało w 2023 roku tylko 8% czytelników (38% uczniów), a najchętniej czytanym polskim klasykiem jest niezmiennie Henryk Sienkiewicz (3,3% czytelników). Również 8% czytelników wybiera beletrystykę obyczajową w historycznym kontekście (powieść historyczna i przygodowa). Zainteresowanie taką literaturą deklaruje 3% mężczyzn czytających książki i 11% czytelniczek.
Od lat niezmiennie popularnością w Polsce cieszą się powieści obyczajowo-romansowe rozgrywające się w czasie II wojny światowej w obozie koncentracyjnym. Polscy czytelnicy siegają również chętnie po polskie powieści historyczne z romansem i sagi rodzinne. Najpoczytniejsza w tym typie książek w 2023 roku była Ałbena Grabowska (0,5% czytelników), autorka sagi „Stulecie winnych”.
Po kilku czytelników miały powieści: cykl Tatuażysta z Auschwitz Heather Morris (Tatuażysta z Auschwitz, Trzy siostry) i Magdy Knedler Położna z Auschwitz; czytano jeszcze: Niny Majewskiej-Brown Dwie twarze. Życie prywatne morderców z Auschwitz; Justyny Wydry Esesman i Żydówka; Wojciecha Dutki, Czerń i purpura – miłość młodego esesmana do żydowskiej więźniarki i Scilli Bonfiglioli,
Franca Forte Dziewczynka z Sobiboru
Niezmienną popularnością wśród Polaków cieszą się powieści przygodowe – zarówno te klasyczne (Karol May, James Oliver Curwood, Daniel Defoe), jak i współczesne (Hector Kung, Wilbur Smith, Robert Harris, Ken Follet). jeżeli chodzi o książki historyczne, to najchętniej czytamy o historii Polski w XX wieku, a przebojem czytelniczym w 2023 roku była książka historyczna „Chłopki. Opowieść o naszych babkach” a Joanny Kuciel-Frydryszak. Reportaże i książki podróżnicze wybrało w 2023 roku 11% czytelników.
Stan czytelnictwa w Polsce – Biblioteka Narodowa – Raport 2023Poradniki były lekturą 16% czytelników, a pozycję „Potęga podświadomości” Josepha Murphy’ego
wybrało 1,8% czytelników. Jak doprecyzowuje Biblioteka Narodowa, „najwięcej tytułów, bo kilkadziesiąt, wśród lektur poradnikowych stanowią publikacje wskazujące na możliwości i sposoby doskonalenia pracy naszego umysłu oraz uporządkowania i kontroli codziennych czynności oraz nawyków, wykorzystania silnej woli w celu poprawy naszego myślenia i efektywności działań”.
Publikacje obejmujące literaturę naukową, popularnonaukową, podręczniki szkolne i akademickie, skrypty, publikacje fachowe i branżowe wybrało 7% czytelników. Szczególną popularnością cieszyły się książki Andrzeja Dragana „Kwantechizm, czyli klatka dla ludzi” oraz „Fizyk w jaskiniach światów” Krzysztofa Meissnera. przez cały czas niezmienną popularnością cieszą się „Krótka historia czasu” oraz „Krótkie odpowiedzi na wielkie pytania” Stephena Hawkinga.
Fantastyka i horrory – Tolkien, Sapkowski i Stephen King
Wyborem 12% czytelników (głównie mężczyzni) jest literatura fantastyczna przeznaczona dla dorosłych odbiorców. Obejmuje różne odmiany: horror nadnaturalny, fantasy, science fiction, powieści post-apokaliptyczne, urban fantasy, romanse paranormalne itp. Czytelnicy fantastyki stosunkowo często (14% czytelników) znaleźli informację o czytanej książce na stronach internetowych wydawnictw lub autora; 5%
skorzystało z mediów społecznościowych i platform internetowych typu TikTok, BookTok czy z BookTube.
Biblioteka Narodowa wskazuje na „stabilny kanon czytelniczy odbiorców fantastyki dla dorosłych”. Liderem niezmiennie jest Stephen King z taki bestellerami jak „Sklepik z marzeniami”, „Smętarz zwierząt”, „Outsider”, „Lśnienie” „Podpalaczka”. Na drugim miejscu uplasował się Andrzej Sapkowski z „Wiedźminem”, a na trzecim niezmiennie J.R.R. Tolkien z trylogią „Władca Pierścieni”. Okazało się, iż
„fantastyka w wyborach lekturowych uchwyconych sondażem z 2023 roku to zaledwie
kilkunastu autorów, w tym zarówno klasyka, jak i sporo nowości”. Wymienieni zostali Andrzej Pilipiuk („Faceci w gumofilcach”, „Karpie bijem”, „Przyjaciel człowieka”, „Wampir z KC”, „Zaginiona”), Jarosław Grzędowicz („Pan Lodowego Ogrodu”), Jacek Piekara („Kościany Galeon”), Aneta Jadowska („Ropuszki”. „Niezwykłe historie ze świata Thornu”, „Szamański blues”, „Trylogia szamańska”), Ewa Olchowa („W świecie łowców”), Jacek Dukaj („Katedra”), Stanisław Lem („Solarius”), Jakub Szamałek („Stacja”), Katarzyna Berenika Miszczuk („Szeptucha”), Katarzyna Puzyńska („Sąpierz”), Krzysztof A. Zajas („Oszpicyn”), Radek Rak („Agla”), Marcin Mortka Widmowy („Zagon”. „Straceńcy Madsa Voortena”), Marcin Podleski („Głębia”, „Skokowiec”), Łukasz Orbitowski („Święty”, „Wrocław”), Michał Cetnarowski („Gnoza”) i Michał Gołkowski („Drugi brzeg”).
Stan czytelnictwa w Polsce – Biblioteka Narodowa – Raport 2023Wskazano na zainteresowanie takimi zagranicznymi autorami jak Frank Herbert („Diuna”), George R. R. Martin („Gra o tron, Pieśni lodu i ognia”), Graham Masterton („Ogród zła”, „Dom stu szeptów”) Trudi Canavan („m.in. „Era Pięciorga”) oraz Terry Pratchett („m.in. „Piekło pocztowe”).
Duże grono czytelników posiadają post-apokaliptyczne powieści Dmitrija Glukhovsky’ego „Metro 2033”, „Metro 2034”, „Metro 2035” oraz „Futu.re”.
W kanonie czytelniczym obecne są stale horrory medyczne Robina Cooka („Śpiączka”, „Ciało obce”, „Wirus”). Czytano poza tym w oryginale m.in. horror Jamesa Herberta „The secret of circkley hall”. Obcą literaturę fantasy reprezentowała m.in. mocno reklamowana na BookToku Jennifer L. Armentrout („np. „Wojna dwóch królowych”, „Krew i popiół”, „Królestwo ciała i ognia”), a także: Brandon Sanderson („Dawca Przysięgi” z cyklu Archiwum Burzowego Światła), Brian McClellan („Gniew Imperium z cyklu Bogowie Krwi i Prochu), Marissa Meyer (Saga księżycowa), Ramsey Campbell, Oliver Bowden (Assassin’s Creed). Co więcej, w wyborach lekturowych była obecna klasyka gatunku magii i miecza, np. Robert Howard („Conan barbarzyńca”, „Conan i pradawni bogowie”).
Obecna jest wśród preferencji czytelniczych literatura science-fiction i post-apokaliptyczna, najnowsza i stanowiąca już klasykę; oto wybrani autorzy i ich książki: Cixin Liu, Andy Weir („Projekt Hail Mary”), Hugh Howey („Wool Omnibus”), Emily St. John Mandel („Stacja Jedenasta”), Claudia Grey („Star Wars, Mistrz i uczeń”;”), Douglas Adams („Autostopem przez galaktykę”), Lauren Oliver („Seria Delirium”), Margaret Atwood („Opowieść podręcznej”).
Geogre Orwell („Rok 1984”) ) został wyróżniony jako autor literatury wysokoartystycznej (0,9%). Zwrócno uwage, iż może to wynikać przede wszystkim z obiegu szkolnego jego twórczości. Podobna sytuacja dotyczy Michaiła Bułhakowa (0,8%) i powieści „Mistrz i Małgorzata”. Odnotowano także wzrost zainteresowania prozą Jakuba Żulczyka (1,1% czytelników), głównie dzięki powieści „Ślepnąc od świateł”.
Kryminały i najpopularniejsi pisarze w Polsce – Biblioteka Narodowa
Polaków przez cały czas najbardziej interesuje literatura sensacyjno-kryminalna. Najczęściej wybieramy powieści kryminalne, sensacyjno-awanturnicze, detektywistyczne oraz thrillery psychologiczne. Okazuje się również, iż aż co piąta książka z literatury kryminalnej została wypożyczona z biblioteki publicznej, ale tylko o 7% czytanych powieści kryminalnych dowiedziano się od bibliotekarki lub bibliotekarza.
Wśród czytelników literatury kryminalnej nieco przeważały kobiety (30% czytelniczek i 25% czytelników) oraz osoby aktywne zawodowo w wieku 18–59 lat, a szczególnie w wieku 40–59 lat (33% mających tyle lat mężczyzn i 39% kobiet). Kryminały i powieści sensacyjne najczęściej wybierały osoby lubiące czytać – aż 65% takich czytelników
czytamy w raporcie Biblioteki Narodowej.Najpopularniejszy polski pisarz to niezmiennie od 2019 roku Remigiusz Mróz (5,6% czytelników, czyli osób deklarujących czytanie co najmniej jednej książki w ciągu roku). Na podium znaleźli się też Katarzyna Bonda i Harlan Coben (2,5% czytelników). Ogromną popularnością wśród polskich cztelników cieszą się także Agatha Christie (1,8% czytelników) i Paula Hawkins. Po powieści tych autorek sięgają najczęściej ci sami czytelnicy zainteresowani kontynuacjami popularnych pozycji.
Wśród najpopularniejszych autorów polskich powieści kryminalnych wymienienini zostali także Joanna Chmielewska (1,2% czytelników), Wojciech Chmielarz, Paulina Świst, Marek Krajewski, Adrian Bednarek, Małgorzata Rogala oraz Robert Małecki.
Po kilku czytelników zdobyli następujący polscy autorzy i autorki: z najmłodszego
pokolenia Marcel Moss (Zaginieni, Nie odpisuj); Katarzyna Puzyńska, w której powieściach wyraźne jest tło obyczajowe (m.in. Motylek z cyklu Lipowo); Kinga Wójcik (cykl Lena Rudnicka); Karolina Wójciak (Nie mów nikomu, Oszukana); Magda Stachula (Strach, który powraca, Idealna); Małgorzata Oliwia Sobczak (Szum, Szrama); Zygmunt
Miłoszewski (Bezcenny).
Biblioteka Narodowa: Polki kochają romanse
Popularność zyskuje również a literatura obyczajowo-romansowa. Co trzecia czytelniczka zadeklarowała lekturę co najmniej jednej powieści obyczajowo-romansowej w ciągu 12 miesięcy poprzedzających realizację badania. Aż 20% czytanych romansów wypożyczono z bibliotek, a 18% zostało pożyczonych od przyjaciółek. ekomendacje dotyczące aż 34% czytanych książek tego typu pochodzą z relacji koleżeńskich i przyjacielskich.
Czytelniczki współczesnej literatury obyczajowej są aktywne w komunikacji internetowej – aż 52% spędza 8 godzin i więcej z komputerem lub telefonem. Często korzystają też z informacji o książkach na internetowych stronach wydawnictw itp. – aż 9% osób czytających literaturę tego typu dowiedziało się o niej z takiego źródła, a 3% z platform typu BookTok i BookTube.
– informuje Biblioteka Narodowa.Biblioteka Narodowa wskazuje na utrzymujący się „kanon czytelniczy romansowych powieści obyczajowych”, który tworzy niewielka grupa autorek i autorów cieszących się niezmiennym zainteresowaniem, którzy są w obiegu od co najmniej kilkunastu lat albo dłużej i mają masową
publiczność czytelniczą. Są to np. Danielle Steel, Nicholas Sparks i Katarzyna Grochola. Jednocześnie popularność zyskują autorzy literatury erotycznej (Blanka Lipińska, E. L. James) oraz autorzy powieści „Young Adult” (docierający czytelniczek głównie obiegiem towarzyskim i influencerskim). W raporcie wyróżniono romanse mafijne i romanse z motywem „hate to love”.
Stan czytelnictwa w Polsce – Biblioteka Narodowa – Raport 2023Co więcej, najliczniejszy zbiór czytanych w 2023 roku powieści obyczajowo-romansowych to
historie rozgrywające się w polskiej współczesnej codzienności, często na prowincji
w scenografii małomiasteczkowej lub wiejskiej, a głównymi bohaterkami są kobiety
z różnych pokoleń, poszukujące szczęścia i miłości.
Bardzo bogaty zbiór romansów obcych autorów to przede wszystkim pisane w typie
powieści typu „harlequin” i ukazujące życie wyższych sfer książki Danielle Stell (m.in.
Szczęście w nieszczęściu, Pięć dni w Paryżu); pisane lekko i z humorem sagi rodzinne
Nory Roberts (czytano m.in. Z nakazu serca, Niebo Montany z cyklu MacGregorowie).
Najpoczytniejsi autorzy według liczby czytelników w latach 2016–2023 Źródło: Biblioteka NarodowaKsiążki papierowe czy elektroniczne?
Biblioteka Narodowa w raporcie podkreśla, iż coraz więcej osób (7% czytelników) zdobywa informacje o książkach w internecie, głównie w mediach społecznościowych. Wyjaśniono, iż po raz pierwszy wzięto pod uwagę uwzględniono „dodatkowe sposoby pozyskiwania informacji o książkach związane z internetowymi ogniwami społecznego obiegu książki”. Wymieniono multimedialne podcasty, vlogi, krótkie filmy, wpisy influencerów rekomendujące książki i czytanie na platformach takich jak: TikTok, gdzie obecna jest społeczność BookTok, BookTube na YouTube czy też Instagram.
Zwrócono uwagę, iż lekturę co najmniej jednego tytułu na ekranie urządzenia elektronicznego
w 2023 roku zadeklarowało 7%. Formaty cyfrowe powoli zdobywają popularność, rośnie popularność platform zdalnego dostępu do zbiorów publikacji w formie cyfrowej, ale polscy czytelnicy wciąż zdecydowanie wolą tradycyjny format papierowy. 98% czytelników czytało książki drukowane, 7% – czytało książki tylko albo również w wersji elektronicznej, natomiast 94% wszystkich czytanych książek były to egzemplarze papierowe.
Najwięcej kupujących książki znajdujemy wśród czytających książki mężczyzn zamieszkałych w miastach powyżej 500 tysięcy mieszkańców – aż 65%. Osoby, które bardzo lubią czytać, szczególnie chętnie kupują książki – 57% takich osób kupiło przeczytaną potem lekturę
– podaje Biblioteka Narodowa.Polacy czytają coraz więcej, ALE…
Jak wyjaśnia Biblioteka Narodowa, wzrost czytelnictwa to „wychodzenie z długiego cienia pandemia”. Wskazuje również „poprawę nastrojów widać także w sferze subiektywnej oceny własnej sytuacji ekonomicznej”. Wspomniany wzrost o 9% to powód do optymizmu? I tak, i nie.
Jak doprecyzowała Biblioteka Narodowa w raporcie, to, iż więcej Polaków je czyta, nie oznacza, iż rośnie również intensywność praktyk lekturowych. Odsetek osób, które czytały siedem lub więcej książek w ciągu roku, wynosi 8%, a więc nie mamy tu do czynienia z różnicami statystycznie istotnymi w stosunku do ubiegłych lat. Podkreślono, iż „należy ostrożnie myśleć o prognozach dotyczących społecznego zasięgu książki w najbliższej przyszłości”. Okazuje się również, iż „w żadnej grupie społecznej czytanie książek nie jest powszechną praktyką”.
źródło: Stan czytelnictwa w Polsce (badanie naukowe BN) realizowane w ramach Planu Ewaluacji i Monitoringu NPRCz 2.0 na lata 2021–2025 w związku z realizacją Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0. na lata 2021–2025 [NPRCz 2.0], który został przyjęty przez Radę Ministrów uchwałą nr 69/2021 z dnia 21 maja 2021 r.
Więcej kultury? Pan Od Kultury zaprasza na
Facebooka i
