[Recenzja] Charles Hayward x Dälek - "HAYWARDxDÄLEK" (2025)

Nie jest to oczywista współpraca. Charles Hayward i Will "MC Dälek" Brooks pochodzą z pozornie odległych muzycznych światów. Nie jestem jednak zdziwiony, iż akurat oni postanowili je do siebie przybliżyć. Obaj niejednokrotnie już przecież łamali gatunkowe podziały.

Charles Hayward karierę zaczynał we wczesnych latach 70., jako perkusista Quiet Sun, drugoplanowej grupy ze sceny Canterbury. Potem przewinął się też przez skład Gong, choć nie zagrał na żadnej płycie. Po kolejnym projekcie, Radar Favourites - odprysku Henry Cow, z Geoffem Leighem w składzie - pozostaly natomiast tylko opublikowane wiele lat później archiwalia. Ale to tam Hayward po raz pierwszy zetknął się Charlesem Bullenem, z którym niedługo założył This Heat - jedną z najważniejszych kapel czasów tzw. punkowej rewolucji, która przeniosła techniki i eksperymenty poważnej awangardy na post-punkowy grunt. Później jeszcze Hayward prowadził bardzo ciekawą, choć efemeryczną grupę Camberwell Now - kontynuującą poszukiwania This Heat w bardziej przystępnym wydaniu - a także dołączył do Freda Fritha i Billa Laswella w noise-rockowym Massacre.

Will Brook znany jest natomiast przede wszystkim z hip-hopowego projektu Dälek. Zespół ten już od pierwszych płyt, wydanych na przełomie wieków, odchodził od typowych dla gatunku klisz. Zamiast opierać się na hookach z cudzych przebojów - jak chociażby, za przeproszeniem, jakiś Kanye West - dokonywał kompletnej dekonstrukcji sampli, zdradzając inspirację industrialem, noise'em, dark ambientem, post-rockiem czy shoegaze'em, nierzadko dodając do tego instrumenty nagrywane na żywo. W 2004 roku doszło choćby do pełnej kooperacji z krautrockowym Faust. Czternaście lat póżniej, w projekcie Anguish, do muzyków Dälek i Faust dołączyli jeszcze jazzmani z Fire! Orchestra. W tym kontekście wspólne nagrania z perkusistą This Heat nie są już żadnym zaskoczeniem.

Do współpracy Haywarda i Brooksa doszło dzięki Samarbeta, programowi rezydencji artystycznych i rozwoju twórców, organizowanemu przez From the Other w Salford w Wielkiej Brytanii. Większość materiału została nagrana na żywo, podczas dwudniowej sesji we wrześniu 2023 roku. Hayward improwizował na perkusji i syntezatorze, a Brooks grał na samplerze SP-404 oraz iPadzie wyposażonym w oprogramowanie Samplr. Później duet dopracował materiał w New Adelphi Studios na Uniwersytecie w Salford. Cały proces tworzenia i rejestracji zamknął się w ciągu tygodnia. Muzycy podkreślają jednak, iż był to bardzo intensywny czas, podczas którego twórczo się nawzajem inspirowali.

Warstwa muzyczna nie odbiega tu daleko od regularnych płyt Dâlek. Zgiełkliwa, niepokojąca, ale też nieco oniryczna masa dźwięku łączy się z masywnymi bębnami, tym razem jeszcze bardziej wypuklonymi w miksie. Od razu jednak słychać różnicę między hip-hopowymi loopami, a prawdziwym perkusistą. Wprawdzie nie brakuje momentów, gdy Hayward gra z precyzją metronomu, ale też często urozmaica swoją grę, dodając tu spontaniczności i naturalności. Najlepiej pokazują to nagrania instrumentalne. A wbrew przedpremierowym zapowiedziom jest to płyta głównie instrumentalna. Dwa z singlowych kawałków - oparty na zgliczowanych dźwiękach "Breathe Slow" oraz najbardziej intensywny i przebojowy "Asymmetric" - są najbliższe typowego hip-hopu: zwarte, rytmiczne, z energicznie nawijającym Brooksem, którego teksty twardo trzymają się zaangażowanych społeczno-politycznie tematów. Ale już trzeci singiel, "Re-Evolution" to dłuższy, rozpędzony numer łączący krautrockowy trans z noise'owym brzmieniem, gdzie warstwa wokalna sprowadza się jedynie do szczątkowych wokaliz.

Wokal pojawia się jeszcze w dwóch rozbudowanych - choć wcale nie najdłuższych na płycie - utworach. Blisko siedmiominutowy "Between the Word and the Drum" zaczyna się od długiego wprowadzenia o dark-ambientowym klimacie; dopiero z czasem dochodzi wokal Brooksa i bębny Haywarda, a ich początkowo oszczędne partie stopniowo się zagęszczają. W dłuższym o prawie minutę "As Children Chant" quasi-ambientowy nastrój utrzymuje się do samego końca, a Dälek bardziej deklamuje niż rapuje. W pozostałych utworach wokal jest już najwyżej szczątkowy, jak w otwieraczu "Increments", dobrze wprowadzającym w atmosferę całości, choć nieco przydługim, jak na intro i swój jednostajny charakter. Ciekawiej prezentują się "Salvage" i "Antiphony", które poza tym mrocznym nastrojem oferują też więcej od strony brzmieniowo-produkcyjnej oraz rytmicznej - zwłaszcza w tym drugim Hayward pokazuje swój perkusyjny kunszt. Jest tu jeszcze przekraczający dziesięć minut, w zasadzie post-rockowy "Sojourn", gdzie duet prezentuje swoje najbardziej subtelne i aranżacyjnie dopracowane oblicze, a całość stopniowo, bardzo zgrabnie się rozwija, by po osiągnięciu kulminacyjnego momentu wrócić do rozpoczynającego ją motywu syntezatora naśladującego akordeon.

"HAYWARDxDÄLEK" nie jest albumem łatwym do zaszufladkowania. Jeszcze na podstawie singli można było spodziewać się płyty hip-hopowej z wyprawami poza ten idiom. Ostatecznie gatunek ten wcale tak wyraźnie nie dominuje, choć pozostaje ważnym elementem tej stylistycznej układanki. Przede wszystkim jednak jest to wydawnictwo jeszcze ciekawsze, jeszcze barwniejsze - choćby jeżeli są to głownie ciemne barwy - niż można było sądzić po zapowiedziach. W sumie nie spodziewałem się wiele - zwłaszcza iż Charles Hayward i Will Brooks są w muzycznym biznesie od dawna, a szczytowy moment kariery mają już najpewniej dawno za sobą - więc jest to bardzo przyjemne zaskoczenie na koniec roku. Nie wiem jeszcze, jak wysoko "HAYWARDxDÄLEK" zajdzie w moim podsumowaniu, ale gdybym miał wybierać najlepsze albumy przez pryzmat poszczególnych instrumentów czy innych narzędzi, jest to jedna z najlepszych tegorocznych płyt perkusyjnych.