Przygotowujemy się na różne scenariusze na Białorusi, której przyszłość zależy zwłaszcza od wyniku wojny Rosji przeciwko Ukrainie. To słowa Swiatłany Cichanouskiej, liderki białoruskiej opozycji demokratycznej, wypowiedziane w piątą rocznicę sfałszowanych wyborów prezydenckich w kraju. Komisja Europejska, popierając demokratyczną Białoruś, obiecuje 3 mld euro pomocy.
Wojna Rosji przeciwko Ukrainie to czynnik, który może mieć znaczący wpływ na przyszłość Białorusi. Według Cichanouskiej, przyszłość kraju zależy nie tylko od wydarzeń wewnętrznych, ale także od kontekstu regionalnego i globalnego. Białoruska opozycja demokratyczna przygotowuje się na różne scenariusze, w tym tymczasowe status quo, dalszą militaryzację reżimu, ewentualną transformację systemu lub pokojowe wyjście spod kontroli Rosji.
Strategia białoruskiej opozycji na następny rok została określona podczas konferencji „Nowa Białoruś” w Warszawie. Cichanouska uważa, iż optymalnym scenariuszem byłby dialog narodowy, prowadzący do wolnych i uczciwych wyborów, przy międzynarodowej mediacji i gwarancjach. Siły demokratyczne są w tej chwili lepiej zorganizowane i lepiej przygotowane do zmian niż kiedykolwiek, ale potrzebują wsparcia społeczności międzynarodowej, aby Białoruś nie okazała się „nagrodą pocieszenia” dla Kremla.
Wybory prezydenckie na Białorusi w 2020 roku były sfałszowane, a wyniki oficjalne były nieprawdziwe. Alaksandr Łukaszenka, wieloletni przywódca kraju, zdobył oficjalnie 80,1% głosów, natomiast Swiatłana Cichanouska, ciesząca się dużą popularnością kandydatka demokratycznej opozycji, miała zdobyć zaufanie zaledwie 10,1% głosujących. Opozycja uznała te wyniki za sfałszowane, a przez kraj przetoczyła się fala protestów, których uczestnicy żądali uczciwych wyborów. Były to największe masowe protesty w historii Białorusi.
Unia Europejska popiera demokratyczną transformację na Białorusi. Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen zapewniła, iż UE będzie gotowa do wsparcia Białorusi, gdy nadejdzie moment na demokratyczną transformację. UE obiecuje 3 mld euro pomocy dla demokratycznej Białorusi i zapewnia, iż nie przestanie wspierać niezależnych mediów, obrońców praw człowieka, białoruskiej opozycji demokratycznej i społeczeństwa obywatelskiego, dopóki ponad 1 tys. więźniów politycznych nie zostanie uwolnionych, a demokratyczne aspiracje Białorusinów się nie spełnią.
Według danych, ponad 1 tys. osób jest uwięzionych na Białorusi za swoją działalność polityczną. Białoruski Komitet Helsiński szacuje, iż số więźniów politycznych na Białorusi jest znacznie wyższa niż oficjalnie podawana. Organizacja Narodów Zjednoczonych i Unia Europejska wielokrotnie apelowały o uwolnienie więźniów politycznych i zaprzestanie represji wobec opozycji demokratycznej na Białorusi.
W 2022 roku Unia Europejska nałożyła sankcje na Białoruś w związku z naruszeniami praw człowieka i restrykcjami wobec opozycji demokratycznej. Sankcje te obejmują zakaz podróżowania i zamrożenie aktywów osób odpowiedzialnych za naruszenia praw człowieka i restrykcje wobec opozycji demokratycznej.
Przyszłość Białorusi jest niepewna, ale jednym jest pewne – demokratyczna transformacja na Białorusi jest konieczna dla zapewnienia wolności i praw człowieka obywatelom Białorusi. Unia Europejska i społeczność międzynarodowa powinny wspierać demokratyczną opozycję na Białorusi i nakładać sankcje na reżim Łukaszenki, aż do momentu, gdy prawa człowieka i demokracja zostaną przywrócone na Białorusi.
