Wiemy jak będzie wyglądać Muzeum – Miejsce Pamięci KL Plaszow na terenie byłego obozu w Płaszowie. Planowane muzeum obejmować ma teren poobozowy, Szary Dom oraz Memoriał. Przygotowane zostaną trasy zwiedzania terenu byłego obozu oraz dwie wystawy stałe: w nowym budynku (Memoriale) oraz w historycznym Szarym Domu. Do końca lutego krakowianie mogą oglądać wizualizacje na wystawie zorganizowanej w Muzeum Podgórza.
Miejsce Pamięci KL Plaszow zakończyło opracowanie części projektów wykonawczych i budowlanych dotyczących Szarego Domu, terenu po byłym KL Plaszow oraz Memoriału. Podczas dzisiejszej prezentacji w Muzeum Podgórza poznaliśmy jak będzie wyglądał teren po byłym obozie w Plaszowie.
W budynku Memoriału, położonym tuż za obszarem byłego obozu, znajdować się będzie wystawa historyczna. Memoriał został zaprojektowany jako główny budynek muzealny. Architekci wykorzystali naturalne ukształtowanie terenu i zaprojektowali obiekt wtopiony w skarpę, ukryty pod ziemią, z widoczną jedynie elewacją frontową. Budynek z terenem połączy tunel przechodzący pod ulicą Swoszowicką. Intencją projektantów było skupienie głównego ruchu odwiedzających miejsce pamięci od strony ulicy Kamieńskiego i odciążenie gęsto zabudowanych ulic Jerozolimskiej i Heltmana.
Szary Dom przed wojną pełnił funkcję budynku administracyjnego cmentarza Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie. W czasie funkcjonowania KL Plaszow mieściły się w nim biura zarządu obozu, a w piwnicach areszt. Po wojnie w budynku urządzono mieszkania. Dzięki porozumieniu władz miasta z Gminą Wyznaniową Żydowską w Krakowie Szary Dom został włączony w obręb Muzeum KL Plaszow.
Po niezbędnym remoncie i dostosowaniu go do potrzeb muzealnych, na parterze i w piwnicach powstanie wystawa stała, a na piętrze znajdą się pomieszczenia edukacyjne, ogólnodostępna mediateka i miejsce kontemplacji. Scenariusz wystawy w Szarym Domu zakłada, iż będzie to miejsce, w którym głos oddany zostanie przede wszystkim świadkom. Przez ich wypowiedzi na temat obozowych doświadczeń odwiedzający zapoznają się z emocjonalną, osobistą stroną historii obozu płaszowskiego.
Wpisany do rejestru zabytków teren po byłym niemieckim nazistowskim obozie Plaszow zajmuje 37 ha powierzchni. Znajdują się na nim dwa cmentarze żydowskie oraz miejsca masowych straceń. Cały ten obszar został uznany za cmentarz wojenny. Rozległy teren poobozowy jest w tej chwili częściowo zalesiony i porośnięty krzewami, a częściowo utrzymywany w formie łąk. Obszar ten jest otwarty dla wszystkich jako miejsce spokojnych spacerów, refleksji, odkrywania przeszłości.
W grudniu 2022 r. rozstrzygnięto konkurs na aranżację wystawy stałej Muzeum KL Plaszow. Komisja konkursowa uznała, iż najlepszy projekt przedstawiła pracownia Koza Nostra z Krakowa, która otrzymała pierwszą nagrodę w wysokości 20 tysięcy złotych.
Obecnie Muzeum KL Plaszow posiada pozwolenia na budowę dla Szarego Domu, Memoriału oraz terenu poobozowego. Na przełomie 2022 i 2023 r. ogłoszono przetarg na budowę Memoriału. W 2023 r. planowane jest ogłoszenie przetargów na zagospodarowanie terenu wokół Memoriału, na roboty budowlane związane z adaptacją Szarego Domu na cele muzealne oraz na zagospodarowanie terenu po byłym obozie. W 2023 r. planowane jest także rozpoczęcie budowy Memoriału oraz zagospodarowanie terenu wokół Memoriału. Otwarcie wystaw stałych Muzeum KL Plaszow dla zwiedzających planowane jest na koniec 2025 r
Obóz w Płaszowie istniał od października 1942 r. do stycznia 1945 roku. Więziono w nim ok. 30 tys. osób. W obozie zginęło ok. 5 tys. więźniów. W egzekucjach na jego terenie rozstrzelano ok. 2 tys. osób przywiezionych z więzienia przy Montelupich i innych. W szczytowej fazie „rozwoju” obóz zajmował obszar ok. 80 ha, natomiast przyszłe muzeum objęłoby niespełna 40 ha (teren obozu wpisany do rejestru zabytków).
