Tysiące polskich emerytów co miesiąc traci pieniądze, nie wiedząc o formularzu EPD-21. Ten prosty dokument może zwiększyć miesięczną wypłatę choćby o kilkadziesiąt złotych przez cały rok. Problem w tym, iż ZUS nie ma obowiązku informować o tej możliwości, a większość seniorów o niej nie wie.
Fot. Warszawa w Pigułce
Co to jest formularz EPD-21 i dlaczego może zmienić Twoje finanse
EPD-21 to wniosek o niepobieranie zaliczek na podatek od dochodu do 30 000 złotych rocznie. Brzmi skomplikowanie, ale mechanizm jest prosty: jeżeli Twoja roczna emerytura nie przekracza tej kwoty, nie musisz płacić podatku, więc ZUS nie powinien go potrącać.
Problem w praktyce: ZUS automatycznie potrąca podatek z każdej emerytury powyżej pewnego minimum, choćby jeżeli senior na koniec roku i tak otrzyma zwrot całej kwoty. To oznacza bezprocentową pożyczkę dla państwa przez cały rok.
Konkretny przykład: Pan Stanisław ma emeryturę 2100 zł brutto miesięcznie. Jego roczny dochód wynosi około 25 200 zł (bez trzynastki i czternastki), czyli mieści się w kwocie wolnej. Bez formularza EPD-21 ZUS potrąca mu miesięcznie około 30-40 zł podatku, który i tak mu się zwróci przy rozliczeniu rocznym.
Kto może skorzystać z formularza EPD-21
Warunki skorzystania:
- Roczny dochód z ZUS nie może przekroczyć 30 000 zł
- Liczy się wszystko: emerytura podstawowa, trzynastka, czternastka, dodatki
- Nie możesz mieć innych znaczących dochodów (z pracy, wynajmu)
Sprawdź, czy się kwalifikujesz:
- Minimalna emerytura 2025: 1878,91 zł brutto x 12 miesięcy = 22 547 zł
- Plus trzynastka: około 1878 zł
- Plus czternastka: około 1878 zł (może być mniejsza)
- Razem: około 26 303 zł – spokojnie w limicie
Kto ma największe szanse:
- Emeryci z minimalną emeryturą – praktycznie zawsze się kwalifikują
- Osoby z emeryturą do 2500 zł brutto – większość mieści się w limicie
- Renciści rodzinni i socjalni – zwłaszcza z niższymi świadczeniami
Ile konkretnie można zyskać miesięcznie
Wysokość oszczędności zależy od kwoty emerytury:
Emerytura 1900 zł brutto:
- Miesięczna oszczędność: około 20-25 zł
- Roczna korzyść: około 240-300 zł
Emerytura 2100 zł brutto:
- Miesięczna oszczędność: około 30-35 zł
- Roczna korzyść: około 360-420 zł
Emerytura 2400 zł brutto:
- Miesięczna oszczędność: około 35-40 zł
- Roczna korzyść: około 420-480 zł
Uwaga: Te kwoty to nie dodatkowe pieniądze, ale brak potrąceń podatku, który i tak by się zwrócił przy rozliczeniu rocznym. Różnica polega na tym, iż masz te pieniądze od razu, a nie po roku.
Co oznacza to dla Twojego budżetu domowego
Praktyczne korzyści:
- Większa płynność finansowa – pieniądze masz od razu, nie po roku
- Wyższe trzynastka i czternastka – ZUS nie potrąca z nich podatku
- Lepszy budżet miesięczny – dodatkowe 20-40 zł co miesiąc
- Brak konieczności czekania na zwrot – nie musisz składać PIT-37 po zwrot
Case study: Pani Maria z Krakowa ma emeryturę 2000 zł brutto. Przez lata ZUS potrącał jej około 30 zł miesięcznie podatku, który odzyskiwała dopiero przy rozliczeniu rocznym. Po złożeniu EPD-21 ma te 30 zł co miesiąc w kieszeni. W skali roku to 360 zł więcej płynności finansowej.
Dla kogo ta kwota ma największe znaczenie:
- Seniorzy z problemami zdrowotnymi – dodatkowe pieniądze na leki
- Osoby samotne – każda złotówka się liczy
- Emeryci opiekujący się wnukami – więcej środków na codzienne wydatki
Jak wypełnić i złożyć formularz EPD-21
Sposoby uzyskania formularza:
- Ze strony ZUS – www.zus.pl w zakładce „Wzory formularzy”
- W placówce ZUS – w dowolnym oddziale na terenie kraju
- Pocztą – ZUS wysłał formularz do 460 000 emerytów wraz z PIT-em za 2024 rok
Wypełnianie formularza:
- Podstawowe dane osobowe
- PESEL i adres
- Oświadczenie o przewidywanej wysokości dochodów
- Data i podpis
Sposoby złożenia:
- Osobiście – w dowolnej placówce ZUS
- Pocztą – na adres adekwatnej jednostki ZUS
- Elektronicznie – przez PUE ZUS (wymaga profilu zaufanego)
- Przez pełnomocnika – członek rodziny może złożyć za seniora
Kiedy złożyć wniosek – timing ma najważniejsze znaczenie
Najlepszy moment: Na początku roku podatkowego (styczeń-luty)
Dlaczego timing jest ważny:
- Wniosek obowiązuje od miesiąca złożenia
- Złożenie w styczniu = 12 miesięcy korzyści
- Złożenie w czerwcu = tylko 6 miesięcy korzyści
- Opóźnienie = stracone pieniądze
Przykład praktyczny:
- Złożenie w styczniu: 360 zł korzyści rocznie
- Złożenie w lipcu: 180 zł korzyści rocznie
- Złożenie w listopadzie: 60 zł korzyści rocznie
Wniosek na przyszłe lata: Raz złożony wniosek obowiązuje do odwołania. Nie musisz składać go ponownie w kolejnych latach, chyba iż Twoja sytuacja finansowa się zmieni.
Kiedy NIE należy składać wniosku EPD-21
Sytuacje wykluczające:
- Praca po przejściu na emeryturę – dodatkowe dochody mogą przekroczyć limit
- Wynajem nieruchomości – dochody z najmu wliczają się do limitu
- Druga emerytura lub renta – np. z innego systemu
- Wysokie świadczenia – powyżej 2500-2800 zł brutto miesięcznie
ZUS ostrzega: jeżeli złożysz wniosek, a Twoje dochody przekroczą 30 000 zł, będziesz musiał dopłacić podatek przy rozliczeniu rocznym. To może być bolesna niespodzianka.
Przykład błędnego zastosowania: Pan Jan ma emeryturę 2200 zł, ale dodatkowo wynajmuje mieszkanie za 1500 zł miesięcznie. Jego roczny dochód przekroczy 50 000 zł, więc EPD-21 nie jest dla niego.
Często zadawane pytania i błędne przekonania
„To oszustwo podatkowe?” Nie, to legalne narzędzie podatkowe przewidziane w ustawie o PIT. ZUS oficjalnie informuje o tej możliwości.
„Czy muszę składać PIT-37 po złożeniu EPD-21?” Nie, jeżeli Twoje dochody nie przekraczają 30 000 zł i pochodzą tylko z ZUS.
„Co jeżeli przekroczę limit w trakcie roku?” Możesz wycofać wniosek w każdym momencie. ZUS zacznie ponownie potrącać podatek.
„Czy wniosek trzeba składać co roku?” Nie, wniosek obowiązuje do odwołania lub zmiany sytuacji finansowej.
Co się stanie, jeżeli przekroczysz limit 30 000 zł
Automatyczne potrącenia: Po przekroczeniu limitu ZUS automatycznie zacznie potrącać 12% podatku bez kwoty zmniejszenia z każdej dalszej wypłaty.
Scenariusze przekroczenia:
- Podjęcie pracy – dodatkowe wynagrodzenie
- Dodatkowe świadczenia – np. jednorazowe wypłaty
- Błędne oszacowanie – nieprawidłowe wyliczenie na początku roku
Rozwiązanie: Możesz wycofać wniosek EPD-21 w każdym momencie, składając odpowiedni formularz w ZUS.
Planowane zmiany – podwyższenie kwoty wolnej
Propozycje rządowe: Ministerstwo Finansów rozważa podwyższenie kwoty wolnej z 30 000 zł do 60 000 zł rocznie.
Co to oznaczałoby:
- Więcej emerytów mogłoby skorzystać z EPD-21
- Emeryci z świadczeniami do 4000-4500 zł brutto miesięcznie także by się kwalifikowali
- Znacznie większe oszczędności dla wszystkich beneficjentów
Perspektywy: Zmiana może nastąpić najwcześniej w 2026 roku, jeżeli zostanie przyjęta przez parlament.
Problemy informacyjne – dlaczego seniorzy nie wiedzą
Brak obowiązku informacyjnego: ZUS nie ma prawnego obowiązku informować wszystkich emerytów o możliwości złożenia EPD-21.
Ograniczona akcja informacyjna: Formularz otrzymało tylko 460 000 z kilku milionów emerytów – ci, którzy potencjalnie mogliby skorzystać z tej opcji.
Trudności w dotarciu do informacji:
- Strona internetowa ZUS nie jest intuicyjna dla seniorów
- Brak systematycznych kampanii edukacyjnych
- Informacje rozproszone w różnych miejscach
Rola rodziny: Często to dzieci lub wnukowie informują emerytów o tej możliwości po przeczytaniu artykułów w internecie.
Praktyczne wskazówki dla emerytów
Przed złożeniem wniosku:
- Oblicz swoje dochody – uwzględnij wszystkie świadczenia z ZUS
- Sprawdź inne źródła dochodów – praca, wynajem, drugie emerytury
- Zostaw margines bezpieczeństwa – jeżeli limit jest bliski, rozważ rezygnację
Po złożeniu wniosku:
- Monitoruj swoje dochody – szczególnie jeżeli planujesz dodatkowe zarobki
- Zachowaj dokumenty – potwierdzenie złożenia wniosku
- Informuj o zmianach – jeżeli sytuacja się zmieni, wycofaj wniosek
Dla rodzin emerytów:
- Pomóż seniorowi w wypełnieniu formularza
- Sprawdź, czy rodzic/dziadek kwalifikuje się do EPD-21
- Przekaż informację innym starszym osobom w rodzinie
Formularz EPD-21 to proste narzędzie, które może realnie poprawić sytuację finansową tysięcy polskich emerytów. Niestety, wiedza o nim nie jest powszechna, a seniorzy często gubią się w skomplikowanych przepisach podatkowych. Dodatkowe 20-40 zł miesięcznie może się wydawać niewielką kwotą, ale dla osoby żyjącej z minimalnej emerytury to znacząca poprawa budżetu domowego.
