Mniejszość węgierska w Rumunii w latach 1918-1941 - wykład Borysa Płonki

22 maja 2025 r. w Czytelni Głównej Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej odbył się wykład Borysa Płonki "Węgrzy w Rumunii w latach 1918-1941". Spotkanie zorganizowane zostało pod honorowym patronatem Zbigniewa Ungeheuera - Konsula Honorowego Węgier na Podkarpaciu.

 Borys Płonka - ur. 1968 r., ukończył UMCS w Lublinie, kierunek prawo. Zawodowo zajmuje się windykacją należności, od 1993 r. pracuje w Elektromontażu Rzeszów S.A. Od najmłodszych lat jego pasją jest jednak geografia, demografia i historia. Dużo podróżuje po świecie. Prowadził badania geograficzne - zarówno zespołowo - Zespół Naukowy Politechniki Rzeszowskiej - badania Jeziora Solińskiego - lato 1980, jak i samodzielnie - Libia - lato 1981. Jego pierwszy artykuł ukazał się w 2013 r. w Pracach Geograficznych "Studia nad geopolityką XX wieku" pod redakcją prof. Piotra Eberhardta. W 2018 r. wydana została książka "Węgrzy - stosunki demograficzno-etniczne na przestrzeni dziejów". W 2022 r. ukazała się kolejna publikacja "Karl von Czoernig i jego wielka mapa narodowości Cesarstwa Austriackiego". Autor korzystając z literatury niemieckojęzycznej opisuje mało znanego w Polsce statystyka, geografa austriackiego i jego mapę przedstawiającą stosunki etniczne w Cesarstwie Austriackim w połowie XIX stulecia.

W książce "Węgrzy w Rumunii w latach 1918-1941" (wydanej w 2023 r.) Borys Płonka powraca do tematyki "węgierskiej", przedstawia głównie sytuację demograficzno-etniczną mniejszości węgierskiej w Rumunii w latach 1918-1941 (od zakończenia I wojny światowej do zaangażowania się Rumunii w II wojnę światową). Madziarzy stanowili bowiem największą mniejszość narodową na terenie Wielkiej Rumunii. Zamieszkiwali głównie Transylwanię, ale skupiska Węgrów znajdowały się też na terenie zachodniej Mołdawii (katoliccy Czako) i w Bukareszcie. W centrum kraju, na Szeklerszczyźnie, mieszkali węgierskojęzyczni Seklerzy (Szeklerzy). Borys Płonka zajmuje się nie tylko sytuacją demograficzną Węgrów, ale porusza też inne problemy: podziały religijne, relacje rumuńsko-węgierskie, procesy rumunizacji i rumuńską politykę dyskryminującą mniejszość węgierską. Przedstawia też działalność rumuńskich organizacji politycznych i kulturalnych, a także rolę oświaty (szkolnictwa). W książce pokazane zostały także (choć w sposób uproszczony) historia i działania polityczne Królestwa Rumunii (w latach 1918-1941).

 Publikacja "Węgrzy w Rumunii w latach 1918-1941" liczy prawie 150 stron, bogata jest w kolorowe mapy (w tym dwie formatu 70x100 cm oraz sześć na wkładkach), zdjęcia (20 kolorowych zdjęć wykonanych przez autora na terenie Rumunii w latach 2011-2023 oraz 2 czarno-białe z epoki międzywojnia), wykresy i tabele. Ma charakter popularnonaukowy, prezentuje wiedzę z dziedziny geografii (demografii) i historii. Posiada pozytywną recenzję dr. hab. Wacława Wierzbieńca - prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz dr. hab. Gábora Lagzi - dyrektora Węgierskiego Centrum Kultury im. Ferenca Liszta w Warszawie.

 Uczestnicy spotkania w bibliotece mogli nie tylko posłuchać ciekawej opowieści na temat mniejszości węgierskiej w Rumunii w latach 1918-1941, obejrzeli też fotografie Borysa Płonki - wykonane podczas podróży do Rumunii.