Matura 2025: arkusz, tematy wypracowań i odpowiedzi

Jakie tematy wypracowań pojawiły się na maturze z języka polskiego w 2025? Egzamin otwierający maturalny maraton rozpoczął się punktualnie 5 maja 2025 o godzinie 9:00. Abiturienci zmierzyli się z arkuszem składającym się z trzech części: testu „Język polski w użyciu”, testu historycznoliterackiego oraz wypracowania. Do zdobycia było 60 punktów, a żeby uzyskać pozytywny wynik, należało otrzymać 30%, czyli 18 punktów.

Matura 2025 – tematy wypracowań. Z jakimi zagadnieniami mierzyli się maturzyści?

Tematy wypracowań na maturze z języka polskiego zawsze budzą największe zainteresowanie, także tych, którzy egzamin dojrzałości mają już dawno za sobą. Z jakimi zagadnieniami i którymi lekturami obowiązkowymi zmagali się abiturienci w 2025?

Temat 1: Źródło nadziei w czasach trudnych dla człowieka.

Temat 2: Jak błędna ocena sytuacji wpływa na życie człowieka?

Matura 2025 – arkusze i wzorce odpowiedzi

Oprócz tematów wypracowań na maturze 2025 wielkie zainteresowanie budzą również oficjalne arkusze z majowego egzaminu. Te zostały opublikowane przez CKE w dniu matury o godzinie 14:00. Plik znajdziesz poniżej.

Matura 2025. Język polski. ODPOWIEDZI

Maturzyści pragnący sprawdzić, jak poradzili sobie z arkuszem, będą musieli uzbroić się w cierpliwość. CKE opublikuje klucz odpowiedzi do matury polskiego 2025 po zakończeniu wszystkich egzaminów. Do tego czasu trzeba będzie posiłkować się nieoficjalnymi odpowiedziami przygotowanymi przez ekspertów. Zachęcam do udziału w transmisji live, w trakcie której omówię arkusz maturalny. Transmisja odbyła się 5 maja 2025 o15:00. Link do niej znajdziesz poniżej.

Przypominam również, iż w sprzedaży są dostępne opracowania pytań jawnych na maturę ustną 2025! jeżeli chcesz przygotować się do egzaminu, skorzystaj z moich opracowań 68 pytań jawnych!

Zadanie 1. (0–1)

Na podstawie tekstu Carla Sagana wyjaśnij sens zdania: Rozpoczęliśmy wędrówkę pośród „wędrowców”.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:

Zdanie to oznacza, iż jako ludzkość zaczęliśmy eksplorację planet, które dawniej uznawano za „wędrujące gwiazdy” – wysyłamy sondy i statki kosmiczne, aby je badać z bliska, poznając ich cechy i historię.

Zadanie 2. (0–2)

Rozstrzygnij, czy w tekście Carla Sagana i w tekście Marty Trepczyńskiej jest mowa o takiej samej przyczynie zainteresowania kosmosem. W uzasadnieniu odpowiedzi odwołaj się do obu tekstów.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:

Rozstrzygnięcie: W obu tekstach przedstawiono inne przyczyny zainteresowania kosmosem.

Uzasadnienie:

Carl Sagan jako przyczynę zainteresowania kosmosem wskazuje ludzką ciekawość i chęć poznania natury wszechświata. Autor podkreśla, iż kosmos od zawsze wprawiał ludzi w podziw. Z kolei Marta Trepczyńska skupia się na możliwości przetrwania ludzkości i poszukiwaniu nowych miejsc do życia, czyli powodach praktycznych.

Zadanie 3. (0–2)

Wyjaśnij, dlaczego zgodnie z tekstem Carla Sagana nie możemy po prostu spakować się i wyruszyć na Marsa. Czy o takim samym ograniczeniu w eksplorowaniu kosmosu jest mowa w tekście Marty Trepczyńskiej? Uzasadnij odpowiedź.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:

Nie możemy polecieć na Marsa, ponieważ w tej chwili nikogo nie stać na taką podróż, a wyprawy nie przynoszą szybkich zysków, więc nie są atrakcyjne dla prywatnych firm. W tekście Trepczyńskiej pojawia się inny rodzaj ograniczeń – chodzi o trudne warunki fizyczne w kosmosie, które negatywnie wpływają na zdrowie człowieka, np. zmniejszanie się serca.

Zadanie 4. (0–1)

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń odnoszących się do tekstu Carla Sagana albo do tekstu Marty Trepczyńskiej. Zaznacz P, jeżeli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeżeli jest fałszywe.

Czasowniki w pierwszej osobie liczby mnogiej, obecne w tekście Carla Sagana, służą zmniejszeniu dystansu między autorem a czytelnikami. – P

W sformułowaniu z tekstu Marty Trepczyńskiej dzień na Księżycu trwa dwa ziemskie tygodnie zastosowano przymiotnik wartościujący. – F

Zadanie 5. (0–4)

Na podstawie obu tekstów napisz notatkę syntetyzującą na temat: odkrywanie kosmosu jako potrzeba człowieka. Twoja wypowiedź powinna liczyć 60–90 wyrazów. Uwaga: w ocenie wypowiedzi będzie brana pod uwagę poprawność językowa, ortograficzna i interpunkcyjna.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:

Tematem obu artykułów jest potrzeba odkrywania kosmosu przez człowieka. Sagan w tekście „Błękitna kropka” dowodzi, iż ciekawość i chęć poznania innych światów to naturalna cecha człowieka, która skłania ludzi do badania planet. Z kolei Marta Trepczyńska w artykule „Ziemia 2.0 – poszukiwania przez cały czas trwają” wskazuje, iż eksploracja kosmosu to kwestia, od której może zależeć przyszłość ludzkości. Oboje podkreślają znaczenie badań kosmicznych, ale różnią się motywacją: Sagan pisze o naukowej fascynacji, a Trepczyńska o praktycznej potrzebie. W obu tekstach ukazano jednak, iż techniczne i biologiczne przeszkody przez cały czas uniemożliwiają stałe życie poza Ziemią.

Zadanie 6. (0–1)

Do których postaci mitologicznych nawiązują przytoczone fragmenty wierszy? Każdemu z fragmentów wierszy A–B przyporządkuj po jednej postaci mitologicznej wybranej spośród 1–4. Wpisz numer wybranej postaci mitologicznej w odpowiednie miejsce w tabeli.

A. 1 (Herakles)
B. 4 (Ikar)

Zadanie 7.

Przeczytaj poniższe fragmenty utworów literackich.

Tekst 1. Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią
Tekst 2. Jan Andrzej Morsztyn Wiosna

Zadanie 7.1. (0–1)

Wyjaśnij, czym się różni postawa życiowa zalecana w przytoczonym fragmencie Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią od postawy życiowej zalecanej w przytoczonym fragmencie wiersza Wiosna Jana Andrzeja Morsztyna. W odpowiedzi odwołaj się do każdego z tekstów.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:

W Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią zaleca się życie zgodne z zasadami moralnymi i wstrzemięźliwością, ponieważ to prowadzi do zbawienia i nagrody po śmierci. Z kolei w Wiośnie Morsztyna postuluje się korzystanie z życia „w skok”, czyli czerpanie z przyjemności i uroków świata, zanim śmierć je zakończy. Różnica polega na tym, iż pierwszy tekst promuje umiar i duchowe wartości, a drugi – hedonizm i euforia życia doczesnego.

Zadanie 7.2. (0–1)

Podaj nazwę epoki, w której powstała Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią, a następnie wykaż zgodność postawy zalecanej w przytoczonym fragmencie tego utworu ze światopoglądem rozpoznanej epoki.

Nazwa epoki: średniowiecze

Zgodność postawy ze światopoglądem epoki:

Postawa zalecana w Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią jest zgodna ze średniowiecznym światopoglądem, ponieważ ukazuje marność dóbr doczesnych, przemijalność życia i konieczność dążenia do zbawienia. Podkreśla, iż prawdziwa wartość tkwi w życiu zgodnym z zasadami moralnymi i religijnymi, co odzwierciedla dominującą w średniowieczu ideę memento mori oraz hierarchiczny, teocentryczny obraz świata.

Zadanie 8.

Przeczytaj poniższy fragment utworu literackiego.

Jan Kochanowski Pieśń 14 (Księgi wtóre)

Zadanie 8.1. (0–1)

Podaj argumenty, którymi podmiot liryczny w przytoczonym fragmencie Pieśni 14 Jana Kochanowskiego przekonuje rządzących, iż ich obowiązkiem jest zawsze mieć na względzie dobro społeczeństwa.

Argument 1.: Rządzący sprawują władzę z nadania Bożego, dlatego mają obowiązek działać nie dla własnych korzyści, ale w trosce o całe społeczeństwo.

Argument 2.: Grzechy i zaniedbania osób sprawujących władzę są bardziej niebezpieczne niż występki jednostki, ponieważ mogą doprowadzić do upadku miast i całych państw.

Zadanie 8.2. (0–1)

Uzupełnij tabelę. Z przytoczonego fragmentu Pieśni 14 Jana Kochanowskiego wypisz przykład epitetu oraz podaj nazwę środka retorycznego, którego przykład zamieszczono w tabeli.

epitet – ludzka sprawiedliwość

apostrofa – Wy, mówię, którym ludzi paść poruszono

Zadanie 9. (0–2)

Przeczytaj poniższe fragmenty utworów literackich.

Tekst 1. Adam Mickiewicz Dziady cz. III
Tekst 2. Józef Wittlin Stabat Mater

Rozstrzygnij, czy obraz matki w przytoczonym fragmencie Dziadów cz. III Adama Mickiewicza jest podobny do obrazu matki w przytoczonym fragmencie wiersza Stabat Mater Józefa Wittlina. W uzasadnieniu odpowiedzi sformułuj dwa argumenty – każdy w odniesieniu do obu tekstów.

Rozstrzygnięcie:

Obraz matki w Dziadach cz. III Adama Mickiewicza i w Stabat Mater Józefa Wittlina jest podobny.

Argument 1:
W obu utworach matka przeżywa ogromne cierpienie z powodu śmierci lub krzywdy syna. U Mickiewicza pani Rollisonowa jest zrozpaczona i błaga o litość, słysząc głos torturowanego dziecka. U Wittlina matka boleśnie przeżywa stratę syna, który został powieszony, a jej ból wyrażony jest w symbolicznej ciszy i pustce.

Argument 2:
Obie matki są ukazane jako symbole cierpienia niewinnych – u Mickiewicza reprezentuje ofiary carskiego terroru, u Wittlina – matka staje się uosobieniem cierpiącej Polski, upokorzonej przez wojnę. Ich dramat ma wymiar jednostkowy i narodowy.

Zadanie 10.1. (0–1)

Spośród podanych postaci (A–D) z Wesela Stanisława Wyspiańskiego wybierz i zaznacz tę, której ukazuje się Rycerz.

A. Poeta.

B. Dziad.

C. Gospodarz.

D. Dziennikarz.

Poprawna odpowiedź: A. Poeta

10.2. (0–1)

Wyjaśnij, czego symbolem jest Rycerz w Weselu Stanisława Wyspiańskiego.

Rycerz – Zawisza Czarny, ukazuje się Poecie. Jest symbolem działania (a przecież dekadent nie umie już działać) i siły oraz odzwierciedleniem marzeń Poety o sile, mocy, potędze, ujawnia niemoc Poety, duchową pustkę, pesymizm; Przerwa-Tetmajer, pierwowzór Poety, pisze dramat „Zawisza Czarny”.

Zadanie 11. (0–1)

Przeczytaj poniższy fragment utworu literackiego.
Krzysztof Kamil Baczyński Ten czas

W kontekście przytoczonego fragmentu wiersza Ten czas Krzysztofa Kamila Baczyńskiego wyjaśnij sens sformułowania przejdziem w mit.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:

W sformułowaniu „przejdziem w mit” Krzysztof Kamil Baczyński wyraża przekonanie, iż młodzi ludzie żyjący w czasie wojny mogą niedługo zginąć, a ich życie i śmierć staną się tylko legendą, wspomnieniem – „mitem” w pamięci przyszłych pokoleń. To wyraz tragicznej świadomości pokolenia, które ginie, zanim zdąży naprawdę żyć, a jego los przestaje być realny i dotykalny, zamienia się w opowieść przekazywaną przez historię.

Zadanie 12. (0–2)

Zapoznaj się z poniższą okładką książki Rok 1984 George’a Orwella.
Na okładce książki dzięki różnych elementów graficznych przedstawiono interpretację powieści George’a Orwella. Wybierz dwa elementy graficzne i wyjaśnij ich sens w kontekście problematyki utworu Rok 1984.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:

Wielkie oko

Symbolizuje ciągłą inwigilację i kontrolę społeczeństwa przez totalitarny system. Odnosi się do hasła „Wielki Brat patrzy” i ukazuje, iż obywatele są stale obserwowani, a ich prywatność nie istnieje. W Oceanii obywatele byli ciągle inwigilowani, między innymi dzięki teleekranów.

Sylwetka człowieka otoczona drutem kolczastym

Reprezentuje zniewolenie jednostki i brak wolności w świecie przedstawionym w powieści. Człowiek jest samotny, odizolowany i uwięziony w systemie, z którego nie ma ucieczki – to metafora zniewolenia psychicznego i fizycznego.

Zadanie 13. (0–1)

Przeczytaj poniższy fragment utworu literackiego.

Sławomir Mrożek Tango

Wyjaśnij, na czym polega groteskowy charakter sytuacji przedstawionej w przytoczonym fragmencie Tanga Sławomira Mrożka. Odpowiedź zilustruj przykładem z tego fragmentu.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:

Groteskowy charakter sytuacji w przytoczonym fragmencie „Tanga” Sławomira Mrożka polega na zestawieniu śmierci z absurdem i komizmem.
Śmierć Eugenii, wydarzenie dramatyczne i poważne, zostaje potraktowane przez rodzinę jako coś dziwacznego, niepożądanego i wręcz nieprzyzwoitego. Bohaterowie mówią o niej lekceważąco lub z oburzeniem – Eleonora pyta: „Chce mama wszystko zepsuć przez jakąś śmierć?”, a Eugeniusz komentuje: „Kto to widział umierać?!”.
Zestawienie tragicznej śmierci z błahymi reakcjami postaci, a choćby ich brakiem empatii, tworzy efekt groteski – powaga miesza się z absurdem, co podkreśla upadek wartości w świecie przedstawionym.

Zadanie 14. (0–2)

Przeczytaj poniższy utwór literacki.

Zbigniew Herbert Stary Prometeusz
Pisze pamiętniki. Próbuje w nich wyjaśnić miejsce bohatera w systemie konieczności, pogodzić sprzeczne ze sobą pojęcie bytu i losu. Ogień buzuje wesoło na kominku, w kuchni krząta się żona – egzaltowana dziewczyna, która nie mogła urodzić mu syna, ale pociesza się, iż i tak przejdzie do historii. Przygotowanie do kolacji, na którą ma przyjść miejscowy proboszcz i aptekarz, najbliższy teraz przyjaciel Prometeusza. Ogień buzuje na kominku. Na ścianie wypchany orzeł i list dziękczynny tyrana Kaukazu, któremu dzięki wynalazkowi Prometeusza udało się spalić zbuntowane miasto. Prometeusz śmieje się cicho. Jest to teraz jedyny sposób wyrażenia niezgody na świat. [Pierwodruk 1973] Zbigniew Herbert, Stary Prometeusz, [w:] tegoż, Wybór poezji, Wrocław 2019.

Czy postawa starego Prometeusza przedstawiona w utworze Zbigniewa Herberta jest zgodna z mitologicznym pierwowzorem? W uzasadnieniu odpowiedzi odwołaj się do przytoczonego utworu oraz do mitu o Prometeuszu z Mitologii Jana Parandowskiego.

Rozstrzygnięcie:

Postawa starego Prometeusza przedstawiona w utworze Zbigniewa Herberta nie jest zgodna z mitologicznym pierwowzorem.

Uzasadnienie:

W micie opisanym przez Jana Parandowskiego Prometeusz to buntownik, który poświęca się dla dobra ludzkości, kradnie ogień bogom i sprzeciwia się Zeusowi, mimo grożących mu konsekwencji. Jest symbolem odwagi, poświęcenia i walki z tyranią.
W utworze Herberta Prometeusz został przedstawiony jako starzec pogodny i pogodzona z losem postać, żyjąca spokojnie w domowym zaciszu. Nie walczy już z tyranią – wręcz przeciwnie, na ścianie wisi list dziękczynny od tyrana, który użył ognia do zniszczenia ludzi. Prometeusz nie sprzeciwia się otwarcie, a jego jedynym wyrazem niezgody jest „cichy śmiech”. To pokazuje jego rezygnację i ironię wobec przeszłej heroicznej postawy.

Matura 2025 – tematy wypracowań

Temat 1. Źródło nadziei w czasach trudnych dla człowieka.

W pracy odwołaj się do:

• lektury obowiązkowej – wybranej spośród lektur wymienionych na stronach 3 i 4 tego arkusza egzaminacyjnego
  
• innego utworu literackiego – może to być również utwór poetycki
  
• wybranych kontekstów.
  

Co należało zrobić, żeby omówienie tematu było prawidłowe?

1. Wskazać czynnik, który jest źródłem nadziei
   
2. Opisać, na czym polegały trudne czasy dla człowieka PUŁAPKA
   
3. Omówić wpływ tego czynnika na człowieka – czyli dlaczego ten czynnik był źródłem nadziei
   

Przykładowe odpowiedzi:

TEZA: W trudnych czasach człowiek często odnajduje nadzieję w wartościach duchowych, ideach lub wizjach lepszego świata, które pozwalają mu przetrwać cierpienie i zachować sens istnienia.

A) ARGUMENT: Wiara w sens cierpienia i mesjanistyczną misję narodu może być dla człowieka źródłem nadziei w czasach prześladowań i niewoli.

Np. W „Dziadach cz. III” Adama Mickiewicza bohaterowie – zarówno zbiorowi, jak i indywidualni – doświadczają brutalnych represji ze strony caratu: aresztowań, zesłań, tortur, samotności. Dla Konrada, głównego bohatera dramatu, źródłem nadziei staje się głęboka wiara w opatrzność oraz przekonanie, iż cierpienie narodu polskiego nie jest daremne. Mesjanistyczna wizja Polski jako Chrystusa narodów nadaje sens ofierze i czyni z niej duchową misję. kontekście biograficznym warto wspomnieć o losach samego Mickiewicza, który był świadkiem prześladowań filomatów i zesłania na Wschód, w kontekście literackim – przywołać Juliusza Słowackiego i jego słowa o „kamieniach rzucanych przez Boga na szaniec”, które również podkreślają sens ofiary narodowej.

B) ARGUMENT: Idealistyczna wizja lepszej przyszłości może być źródłem nadziei w sytuacji utraty bliskich, domu i poczucia bezpieczeństwa.

Np. W „Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego Seweryn Baryka, po doświadczeniu wojny, rewolucji i śmierci żony, widzi szansę na odbudowę życia w niepodległej Polsce. Żyje w ukryciu, w lęku i biedzie, ale jego źródłem nadziei staje się ojczyzna, która właśnie odzyskała wolność. Aby przekonać syna do powrotu, tworzy idealistyczną wizję kraju – opowiada o szklanych domach jako symbolu ładu, postępu i bezpieczeństwa. Choć sam nie doczeka odbudowy Polski, jego opowieść daje Cezaremu nadzieję na przyszłość i staje się impulsem do przekroczenia granicy i dotarcia do ojczyzny rodziców. Trudne doświadczenia emigracji, utraty rodziny i chaosu rewolucji kontrastują z utopijnym obrazem kraju, który ma dać nowe życie. Ten kontrast buduje napięcie między realnością a marzeniem, ale pokazuje, iż choćby złudzenie może dawać siłę do przetrwania.

Temat 2. Jak błędna ocena sytuacji wpływa na życie człowieka?

W pracy odwołaj się do:

• lektury obowiązkowej – wybranej spośród lektur wymienionych na stronach 3 i 4 tego arkusza egzaminacyjnego
  
• innego utworu literackiego – może to być również utwór poetycki
  
• wybranych kontekstów.
  

Co należało zrobić, żeby omówienie tematu było prawidłowe?

1. Opisać, na czym polegała błędna ocena sytuacji
   
2. Omówić, jaki był wpływ tej błędnej oceny sytuacji na człowieka
   

Przykładowe odpowiedzi:

TEZA: Błędna ocena sytuacji może prowadzić do tragicznych decyzji, które zmieniają los człowieka i burzą jego wewnętrzny porządek.

A) ARGUMENT: Błędna wiara we własną wyższość moralną i intelektualną może prowadzić człowieka do zbrodni, której nie jest w stanie psychicznie udźwignąć.

Np. W powieści „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego Rodion Raskolnikow błędnie ocenił swoją psychiczną i moralną gotowość do popełnienia zbrodni. Uwierzył w teorię, iż są ludzie „nadludzie”, którzy mają prawo przekraczać normy społeczne w imię wyższych celów. W rzeczywistości nie udźwignął ciężaru moralnego – dręczyły go wyrzuty sumienia, co doprowadziło do rozstroju psychicznego i potrzeby przyznania się do winy. W kontekście filozoficznym można odnieść to do późniejszego nietzscheanizmu i idei nadczłowieka, który stoi ponad dobrem i złem.

B) ARGUMENT: Brak rozeznania i impulsywność w ocenie sytuacji mogą wywołać tragiczne skutki nie tylko dla jednostki, ale i jej otoczenia.

Np. Podobny mechanizm widoczny jest w „Hamlecie” Williama Szekspira. Hamlet, przekonany o obecności króla Klaudiusza w komnacie matki, zabija podsłuchującego Poloniusza. Błędna ocena sytuacji – pomylenie tożsamości osoby za zasłoną – prowadzi do śmierci niewinnego człowieka, a zarazem uruchamia łańcuch kolejnych tragedii. W kontekście dramatycznym można to zestawić z postacią Kreona z „Antygony” Sofoklesa, który również źle ocenił sytuację polityczną i moralną – jego upór i nieprzejednanie doprowadziły do katastrofy rodzinnej i politycznej.