Instrumenty strunowe – czym się różnią i jak je rozpoznać?

Czym są instrumenty strunowe?

Instrumenty strunowe (inaczej chordofony) to wyjątkowa grupa instrumentów, w których dźwięk powstaje poprzez drganie strun. Choć różnią się budową i techniką gry, łączy je jedno – niezwykła wrażliwość na detale. choćby niewielka zmiana sposobu szarpnięcia, uderzenia czy pociągnięcia smyczka potrafi całkowicie odmienić barwę i charakter brzmienia.

To właśnie dlatego chordofony są tak popularne – pozwalają muzykom na ogromną ekspresję i indywidualność.

Instrumenty smyczkowe – od skrzypiec po kontrabas

Do grupy instrumentów strunowych smyczkowych zaliczamy cztery podstawowe instrumenty:
skrzypce, altówkę, wiolonczelę i kontrabas.

Wszystkie posiadają:

• pudło rezonansowe – wzmacnia dźwięk i nadaje mu barwę,
• otwory rezonansowe (efy) – kształtują brzmienie,
• strunociąg, gryf i kołki – utrzymują i napinają w każdym wypadku 4 struny,
• ślimak – ozdobne zakończenie instrumentu.

Dźwięk powstaje, gdy smyczek pociera o strunę, wprowadzając ją w drganie.
Muzyk może też zastosować technikę pizzicato, czyli szarpania strun palcami – wtedy brzmienie staje się bardziej rytmiczne i krótsze.

Im bliżej podstawka położony jest palec, tym wyższy dźwięk słyszymy. Właśnie dlatego gra na skrzypcach wymaga ogromnej precyzji i wyczucia.

Instrumenty szarpane – gitara, ukulele, harfa, klawesyn

Instrumenty szarpane to m.in. gitara, ukulele, harfa i klawesyn.
Ich zasada działania jest podobna – dźwięk powstaje poprzez szarpnięcie struny, a pudło rezonansowe wzmacnia wibracje.

• Gitara ma 6 strun, a ukulele – 4. Wbudowane w gryf progi ułatwiają uzyskanie czystych dźwięków.
• Harfa to instrument o aż 46–47 strunach, z ukrytym pudłem rezonansowym.
• Klawesyn, choć przypomina fortepian, działa zupełnie inaczej – w jego wnętrzu struny są szarpane piórkami po naciśnięciu klawisza.

To właśnie klawesyn był jednym z najważniejszych instrumentów baroku – jego dźwięk można usłyszeć w utworach Bacha czy Händla.

Instrumenty strunowe uderzane – fortepian i pianino

Nie każdy wie, iż fortepian i pianino to także instrumenty strunowe – tyle iż uderzane.
W ich wnętrzu znajduje się mechanizm młoteczkowy, który uderza w struny po naciśnięciu klawisza.

Zarówno fortepian, jak i pianino mają:

• 88 klawiszy,
• pudło rezonansowe,
• trzy pedały zmieniające charakter dźwięku:
  • prawy – podtrzymuje dźwięk,
  • środkowy – tłumi dźwięk,
  • lewy – zmienia barwę przez przesunięcie młoteczków.

To połączenie precyzji, ekspresji i potężnego brzmienia czyni fortepian jednym z najbardziej wszechstronnych instrumentów świata.

Jak działa pudło rezonansowe?

Bez pudła rezonansowego dźwięk byłby niemal niesłyszalny.
To właśnie w jego wnętrzu fale dźwiękowe odbijają się, wzmacniając i modulując brzmienie.
Kształt, grubość i rodzaj drewna (np. świerk, jawor, heban) mają ogromny wpływ na charakter dźwięku – dlatego instrumenty lutnicze są tak drogie i unikatowe.