Uśmiech Mona Lisy to film subtelny, ale niepozbawiony wyraźnego głosu. Opowiada o buncie, który nie krzyczy, ale konsekwentnie podważa zastany porządek. To kino obyczajowe, które pod elegancką, klasyczną formą skrywa pytania o wolność wyboru, rolę kobiet i cenę niezależności
Akademicka elegancja i ideowy ferment
Akcja filmu rozgrywa się w latach 50. XX wieku w prestiżowym żeńskim college’u Wellesley. Do tej uporządkowanej, konserwatywnej przestrzeni trafia Katherine Watson – wykładowczyni historii sztuki, która nie zamierza uczyć według utartych schematów. Jej metody i poglądy zderzają się z oczekiwaniami uczelni oraz samych studentek, wychowanych w przekonaniu, iż ich głównym celem w życiu jest małżeństwo. Film nie daje prostych odpowiedzi, ale z wyczuciem pokazuje napięcie między tradycją a zmianą.
Reżyseria
Za kamerą stanął Mike Newell, reżyser znany z umiejętności prowadzenia aktorów i opowiadania historii w sposób przystępny, ale niebanalny. W Uśmiechu Mona Lisy Newell stawia na spokojne tempo i klasyczną narrację, pozwalając, by emocje i konflikty wybrzmiewały w dialogach oraz relacjach między bohaterkami, a nie w efektownych środkach formalnych.
Aktorstwo z kobiecą siłą
Film opiera się przede wszystkim na charyzmatycznej roli Julii Roberts, która jako Katherine Watson łączy idealizm z wewnętrzną kruchością. Towarzyszą jej znakomite młode aktorki: Kirsten Dunst, Julia Stiles i Maggie Gyllenhaal, z których każda tworzy wyrazisty, odmienny portret młodej kobiety stojącej przed życiowym wyborem. Ich role nie są jedynie tłem dla głównej bohaterki to równorzędne głosy w dyskusji o kobiecej tożsamości.
Scenografia i muzyka – klimat epoki
Ogromnym atutem filmu są scenografia i kostiumy wiernie oddające realia lat 50. Eleganckie wnętrza, stonowana kolorystyka i dopracowane detale budują wiarygodny świat, w którym pozorny porządek skrywa społeczne napięcia. Nastrojowa muzyka autorstwa Rachel Portman subtelnie podkreśla emocje, nie dominując nad obrazem, ale wzmacniając jego melancholijny ton.
Nagrody i odbiór
Uśmiech Mona Lisy spotkał się z mieszanym, ale żywym odbiorem krytyków, zyskując uznanie przede wszystkim za aktorstwo i tematykę. Film przyniósł nominacje do prestiżowych nagród, w tym Złotych Globów, zwracając uwagę na rolę Julii Roberts oraz muzykę. Uśmiech Mona Lisy to film elegancki i refleksyjny. Zadaje pytania, które nie tracą na znaczeniu. To opowieść o odwadze myślenia inaczej i o tym, iż choćby cichy uśmiech może być aktem sprzeciwu.
