„Gałganiara. Studium postaci Eufemii” w Pałacu Czapskich w Warszawie


magazynszum.pl 6 miesięcy temu

Eufemia Jagiełło (1906–1987) pracowała jako modelka w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie od lat 60. XX w., być może choćby do połowy lat 80. Pozowała głównie na Wydziale Malarstwa ASP w Warszawie. Zapadała w pamięć, była wyrazista, bezkompromisowa. Budziła kontrowersje – pozując, śpiewała przedwojenne piosenki, opowiadała dziwaczne historie, dawała korekty, a choćby czasem wróżyła studentkom i studentom. Ten proponowany przez Eufemię model ekspresji, choć istniał w obrębie Akademii, wymykał się jej regułom. Bohaterka wystawy, jak wszystkie modelki i modele, funkcjonowała na peryferiach akademickiego świata. Jej historia nie była rejestrowana – w głównych opracowaniach na temat powojennej ASP w Warszawie nie znajdziemy informacji na jej temat. Modelce udało się jednak częściowo oprzeć procesom historycznego wykluczenia. Poprzez przekazywane ustnie opowieści docierała do świadomości kolejnych pokoleń studentek i studentów. Niektórym „Eufemia” znana jest jako nazwa klubu studenckiego, późniejszej kultowej klubokawiarni, która znajdowała się w piwnicy Pałacu Czapskich od lat 60. XX w. Nieliczni wiedzą, iż nazwano ją na cześć bohaterki wystawy.

widok wystawy „Gałganiara. Studium postaci Eufemii” w Pałacu Czapskich w Warszawie
, fot. Małgorzata Orechwo, dzięki uprzejmości ASP w Warszawie
widok wystawy „Gałganiara. Studium postaci Eufemii” w Pałacu Czapskich w Warszawie
, fot. Małgorzata Orechwo, dzięki uprzejmości ASP w Warszawie
widok wystawy „Gałganiara. Studium postaci Eufemii” w Pałacu Czapskich w Warszawie
, fot. Małgorzata Orechwo, dzięki uprzejmości ASP w Warszawie
widok wystawy „Gałganiara. Studium postaci Eufemii” w Pałacu Czapskich w Warszawie
, fot. Małgorzata Orechwo, dzięki uprzejmości ASP w Warszawie
widok wystawy „Gałganiara. Studium postaci Eufemii” w Pałacu Czapskich w Warszawie
, fot. Małgorzata Orechwo, dzięki uprzejmości ASP w Warszawie
widok wystawy „Gałganiara. Studium postaci Eufemii” w Pałacu Czapskich w Warszawie
, fot. Małgorzata Orechwo, dzięki uprzejmości ASP w Warszawie
widok wystawy „Gałganiara. Studium postaci Eufemii” w Pałacu Czapskich w Warszawie
, fot. Małgorzata Orechwo, dzięki uprzejmości ASP w Warszawie

Nie mogąc znaleźć pisemnych źródeł na temat Eufemii, rozmawiamy z profesorami, wsłuchujemy się w krążące legendy i przyglądamy się przedstawieniom postaci Eufemii utrwalonym na dziesiątkach płócien. Staramy się zbliżyć do efemerycznej bohaterki naszej wystawy. W procesie tym wyłaniają się kolejne fantazmaty Eufemii – muzy, dziwaczki, wariatki, śpiewaczki, kabareciary. Artystki?

Jej wizerunek, zniekształcony przez liczne zapośredniczenia, wydaje się niemożliwy do wiernego zrekonstruowania. Twarz bohaterki, zamazaną na większości przedstawień malarskich, ujawnia archiwalne nagranie z 1972 roku, na którym zarejestrowano jej występ podczas Balu Gałganiarzy w warszawskiej ASP. W nawiązaniu do niego wystawę nazywamy Gałganiara.

Idź do oryginalnego materiału