Nowa publikacja Wydawnictwa ŻIH i PTSJ jest już dostępna! „Chasydzka maszyna parowa i inne opowiadania” to najszersza dotychczas prezentacja prozy jidysz w jednym tomie – od jej początków po utwory zupełnie współczesne. Teksty często nieznane polskojęzycznym czytelniczkom i czytelnikom zostały przetłumaczone, opracowane i zredagowane dzięki wieloletnim staraniom kilku pokoleń jidyszystek i jidyszystów.
Antologia przedstawia utwory autorów i autorek różnych epok prezentujących rozmaite style – od realistycznego po eksperymentalny – i podejmujących różne, niekiedy zaskakujące, tematy. Zaprezentowani twórcy i twórczynie wywodzą się z bardzo odmiennych środowisk – od tradycyjnego judaizmu po ruch haskalowy, nazywany żydowskim oświeceniem. Ta rozmaitość odzwierciedla bogactwo prozy jidysz oraz pozwala zerwać ze stereotypowym myśleniem o tej literaturze jako wyłącznie religijnej bądź dotyczącej zagłady Żydów. Każdy tekst poprzedzony jest biogramem autora czy autorki, zawierającym również propozycje dalszych lektur. Na końcu znajduje się słowniczek z podstawowymi terminami związanymi z kulturą żydowską i judaizmem. Całość zdobią ilustracje Aleksandry Czudżak.
Ziemie polskie stanowiły jedno z najważniejszych miejsc rozwoju języka i kultury jidysz. Ukazywały się tu dziesiątki czasopism w tym języku, powstawały teatry, ugrupowania literackie, a w Krakowie, Lublinie i Wilnie działały ważne ośrodki wydawnicze. Antologia pozwala zagłębić się w fascynujący i wciąż słabo znany świat literatury jidysz.
Josef Opatoszu, którego tekst znalazł się w antologii, podczas kongresu kultury jidysz w Paryżu w 1937 roku powiedział: “Wystarczy pomyśleć: Europa, Azja, Afryka, Australia – tysiące, dziesiątki tysięcy miast, dziesiątki tysięcy mil, mórz, lasów, pól, gdzie wznosi się, dwadzieścia cztery godziny na dobę, dźwięk jidysz, naszego języka, języka międzynarodowego narodu, wierzącego w sprawiedliwość, która położy kres nienawiści między ludźmi, między narodami, między rasami”.
Marzenie o Jidyszlandzie zniszczyła wojna. Mimo to w drugiej połowie XX wieku literatura jidysz zaczęła się odradzać i rozwija się do dziś, o czym świadczą współczesne utwory zamieszczone w antologii. W tomie znajdziemy zarówno postaci dobrze znane polskiemu czytelnikowi (Icchok Lejbusz Perec, Icchok Baszewis Singer, Kalman Segal), jak i te, których teksty pojawiały się rzadko lub w ogóle nie były tłumaczone na język polski (Rochl Broches, Lempel, Michael Felsenbaum).
Redakcja: Karolina Szymaniak; redaktorzy działów: Joanna Degler, Dariusz Dekiert, Agnieszka Żółkiewska, Alina Molisak, Magdalena Ruta; redaktorka prowadząca: Katarzyna Wranka
