Elbląg
W Galerii EL otworzy się w czwartek (18.12) wystawa Maryny Tomaszewskiej BONA FIDE, kuratorowana przez Emilię Orzechowską. Artystka sięga po postać królowej Bony jako figurę kobiecego losu uwikłanego w mechanizmy władzy, polityczne strategie i kulturowe stereotypy, nie rekonstruując biografii władczyni, ale wykorzystując ją jako narzędzie krytycznej refleksji nad ograniczaną przez historię kobiecą podmiotowością. Centralnym motywem ekspozycji będzie posag, rozumiany jako symbol uprzedmiotowienia kobiety i redukcji jej sprawczości do wartości wymiennej, co Tomaszewska rozwija poprzez monumentalne, tekstylne realizacje operujące miękkimi materiałami i dworską ornamentyką. Wystawa proponuje feministyczną reinterpretację historii, w której tkanina staje się nośnikiem pamięci, a Bona archetypem kobiecej samotności, siły i niejednoznacznego sprawstwa.
Lublin
W Galerii Labirynt solową wystawę w piątek (19.12) zaprezentuje Ariel Michalak. Viscera eksplorować będzie relacje między emocjami a fizycznością. Artysta sięga po motyw wnętrzności jako siedziby przeżyć i procesów transformacji. Inspirując się starogreckimi poematami Ajschylosa, hebrajskimi wierzeniami oraz praktykami medycyny Azji Wschodniej, Michalak konstruuje narrację o ciele jako naczyniu pamięci, rozpadu i regeneracji, w którym poszczególne warstwy – od skóry po komórki – odpowiadają różnym stanom emocjonalnym. Ekspozycja składać się będzie z manualnie klejonych, szytych i składanych instalacji tekstylnych, tworzących organiczne, wielowarstwowe formy, które układają się w obraz ciała jako indywidualnego i zarazem kolektywnego doświadczenia.
Sztuka zainfekowana wojną. Rozmowa z Waldemarem Tatarczukiem
Anna Pajęcka
Olsztyn
W tymczasowej lokalizacji olsztyńskiego BWA w Hali Urania w Olsztynie otworzy się w czwartek (18.12) wystawa Edy Yukov LakeBook, poświęcona jeziorom Warmii i Mazur jako przestrzeniom pamięci, kruchości i narastającego zagrożenia środowiskowego. Artystka wychodzi od osobistego doświadczenia dorastania w tych okolicach, traktując jeziora nie tylko jako motyw pejzażowy, ale także jako wspólny organizm poddany presji turystyki, zanieczyszczeń, zmian klimatycznych i zabudowy stref brzegowych. Zamiast dokumentacji konkretnych akwenów Yukov proponuje cykl siedmiu obrazów–metafor, wychodząc poza konwencję realistyczną i wplatając w przedstawienia znaki i litery pełniące rolę kodów prowadzących pod powierzchnię widzialnego obrazu.
Przemyśl
Kuratorowana przez Jadwigę Sawicką i Lilę Kalinowską wystawa Upadasz? Nie wstawaj otworzy się w Galerii Sztuki Współczesnej w Przemyślu w piątek (19.12). Podsumowywać będzie ona roczny projekt Komentarz, realizowany w witrynie kamienicy przy Rynku 11. Ekspozycja zgromadzi prace artystek i artystów różnych pokoleń, ukazując zarówno zrealizowane w ciągu minionego roku interwencje, jak i projekty, które nie mogły dojść do skutku z powodu ograniczeń przestrzennych i administracyjnych. Wystawa opowie o konieczności adaptacji, rezygnacji i poszukiwaniu niekompromisowych form wypowiedzi w warunkach tymczasowości, traktując tytułowy „upadek” jako moment zatrzymania, zmiany perspektywy i krytycznej refleksji nad samym procesem działania.
Barbara Grajner, „Radość i trwoga”, 2025, olej na płótnie, 100×100 cm, dzięki uprzejmości artystki
Warszawa
Dwie nowe wystawy otworzą się w tym tygodniu w Salonie Akademii. Jutro (16.12) w galerii warszawskiej akademii zobaczymy projekt rektora katowickiej ASP. Materiał źródłowy Grzegorza Hańderka, przygotowany we współpracy kuratorskiej z Martą Lisok, przekształci przestrzeń galerii w środowisko o podwyższonej wilgotności, w którym falujący papier i urządzenia pomiarowe o niejednoznacznym statusie próbują wykrywać ukryte, podziemne cieki, uruchamiając refleksję nad mechanizmami konstruowania narracji i archiwów. Hańderek sięga po metaforę źródła, by podważyć wyobrażenie o możliwości dotarcia do jednego, stabilnego początku i zamiast tego odsłania procesy przypadkowości, przesunięć i nieciągłości. Z kolei w piątek (19.12) otworzy się Siena Konrada Pustoły, kuratorowana przez Macieja Jędrzejewskiego ekspozycja oparta na pracach z kolekcji Wojciecha Jędrzejewskiego. Cykl czarno-białych fotografii przedstawia architekturę włoskiego miasta pozbawioną ludzkiej obecności, przywołując wizualny język charakterystyczny raczej dla początku XX niż XXI wieku. Anachroniczny charakter tych obrazów sprawił, iż Siena pozostawała dotąd jedną z najmniej rozpoznanych i wystawianych serii w dorobku artysty, nieobecną choćby na zeszłorocznej monografii Pustoły w Bunkrze Sztuki. Wystawa w Salonie Akademii podejmie próbę ponownego odczytania tej realizacji i włączenia jej w szerszy kontekst biografii artystycznej Pustoły, stawiając pytania o pamięć, czas i mechanizmy kanonizacji fotografii.
Od piątku (19.12) w Muzeum Literatury Warszawie będzie można zobaczyć wystawę Ta droga była bez końca. O Stanisławie Staszewskim, poświęcona życiu i twórczości poety, barda i architekta, znanego szerzej jako „tata Kazika”. Ekspozycja przybliży publiczności postać Staszewskiego nie tylko jako autora tekstów spopularyzowanych później przez Kult, ale także jako pełnoprawnego poetę, rysownika i performera, rekonstruując jego biografię na tle wojennej traumy, powojennej bohemy artystycznej oraz emigracyjnego doświadczenia. Kuratorzy Krzysztof Gajda, Maciej Kubiak i Przemysław Lembicz zaprezentują rękopisy, rysunki, przedmioty osobiste i instrumenty artysty, budując wielowymiarowy portret postaci niejednoznacznej, uwikłanej w historię i wciąż odkrywanej na nowo.
Sztuka zainfekowana wojną. Rozmowa z Waldemarem Tatarczukiem
Anna Pajęcka
Tego samego dnia (19.12) w Galerii Program Fundacji PSW otworzy się wystawa Doroty Kozieradzkiej więcej, dalej, MOCNIEJ, kuratorowana przez Anię Muszyńską, stanowiąca kontynuację cyklu Olympic Charmer z 2019 roku. Artystka sięga po estetykę sportowej monumentalności i kanoniczne pozy atletyczne, konfrontując je z obrazem niszczejącej infrastruktury sportowej stopniowo przejmowanej przez przyrodę, by opowiedzieć o współczesnym kulcie sukcesu, sprawczości i ciała jako narzędzia systemowej wydajności. Odwołując się do wizualnego języka Leni Riefenstahl oraz krytycznie analizując mechanizmy późnego kapitalizmu, Kozieradzka skupia się na doświadczeniu kobiet uwikłanych w „wielobój nowoczesny”, w którym emancypacja splata się z presją perfekcji, wielozadaniowości i nieustannej rywalizacji. Wystawa podejmuje refleksję nad ambiwalencją mistrzostwa i triumfu, wskazując na wypalenie, pustkę i koszt psychiczny sukcesu jako elementy ukryte za propagandą osiągnięć, a jej integralną częścią będzie performans artystki Lekcja rysunku na lodzie w Warszawie, który odbędzie się we wtorek (23.12) na lodowisku COS Torwar.
W opuszczonym budynku banku przy Podwalu 17a odbędzie się w sobotę i niedzielę (20–21.12) wydarzenie Napad, łączące wystawę malarstwa, performans literacko-dźwiękowy, instalację wideo oraz koncert. Projekt odnosi się do liminalnego statusu miejsca, którego pustka prowokuje narracje o nieobecnych zdarzeniach i potencjalnych wstrząsach. Wystawę malarstwa zaprezentuje Barbara Grajner, a działania performatywne, wideo i wielokanałowe środowisko dźwiękowe przygotują Franek Ossoliński, Mikołaj Świerkula i Olek Nivette, a uzupełni je koncert projektu er/th. Całość prowadzić będzie widza przez przestrzeń budynku, splatając historię architektury z indywidualnymi gestami artystycznymi i pytaniami o to, co mogłoby się wydarzyć, ale pozostało jedynie w stanie napięcia.
Jerzy Kosałka, „Autoportret krytyczny”, 2025, dzięki uprzejmości artysty
Wrocław
W Galerii u Kosałki otworzy się w piątek (19.12) wystawa Autoportrety, kuratorowana przez Werę Śliwowską i Vassiliya Dergachyova, prezentująca szeroki przekrój wrocławskiego środowiska artystycznego w obszarze klasycznie rozumianego autoportretu. Ekspozycja gromadzi prace 31 artystek i artystów różnych pokoleń – od Eugeniusza Geta-Stankiewicza, którego obsesyjna praktyka autoportretowa stała się ikoną lokalnej sceny, po najmłodszych twórców, dla których udział w wystawie bywa pierwszym świadomym wejściem w ten gatunek. Kuratorska koncepcja opiera się na zestawieniu rozpoznawalnych, historycznie utrwalonych wizerunków z pracami nowymi lub rzadko pokazywanymi, tworząc efekt wizualnej gęstości rodem z florenckiej Galerii Uffizi. Wystawa traktuje autoportret jako pole zarówno ciągłości tradycji, jak i eksperymentu, odsłaniając różnorodne strategie autorefleksji i sposoby negocjowania tożsamości w obrębie jednej sceny artystycznej.
