Tegoroczną 110. rocznicę Ludobójstwa Ormian środowisko mniejszości ormiańskiej w Warszawie uczciło z należnym tej rocznicy szacunkiem. Wydarzenia przygotowane przez różne organizacje mniejszościowe trwały przez trzy dni. Obchody upamiętnienia ofiar Genocydu z 1915 roku rozpoczął koncert zorganizowany w środę 23 kwietnia w kościele ewangelicko-augsburskim Świętej Trójcy w Warszawie, przez Ormiańsko-Polski Komitet Społeczny.
Koncert w kościele ewangelickim Św. Trójcy w Warszawie
Koncert poprzedziły wystąpienia m.in. przedstawiciela duchowieństwa Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego w Polsce – biskupa Markosa, ambasadora Republiki Armenii w Polsce JE Alexandra Arzoumaniana, prezesa Ormiańsko-Polskiego Komitetu Społecznego – Hraczji Bojadżjana, organizatora koncertu. W programie koncertu słuchacze usłyszeli utwory Komitasa, M. Masztoca, A. Babadżaniana, H.M. Góreckiego oraz współczesną muzykę ormiańską wykonane przez Śląską Orkiestrę Kameralną prowadzoną przez Grigora Arakeliana, dyrygenta z Armenii oraz chór „Resonans con tutti” z Zabrza przygotowany przez Arlenę i Waldemara Gałązków. Koncert, a zwłaszcza wspaniała kompozycja dyrygenta Grigora Arakeliana do słów Mesropa Masztoca zasłużyły na słowa wysokiego uznania.
Konferencja naukowa na Uniwersytecie Warszawskim
Kolejny dzień obchodów rocznicy jakże bolesnych dla narodu ormiańskiego wydarzeń sprzed 110 lat, 24 kwietnia, upamiętniony został konferencją „Armenian Genocide Remembrance Day”, którą przygotowało środowisko Organizacji Młodzieży Ormiańskiej w Polsce, skupiające młodych Ormian studiujących na warszawskich uczelniach. W ramach konferencji odbyły się panele tematyczne, które zgromadziły zarówno ekspertów, jak i osoby głęboko zaangażowane w upamiętnienie tragicznej historii. Wystąpienia były bardzo ciekawe, poruszające temat Genocydu, jego postrzeganie na świecie, w przestrzeni naukowej i medialnej. Przywołano również fakt 20. rocznicy uchwały polskiego Sejmu, czym Polska dołączyła do krajów, uznających barbarzyństwo z 1915 roku za ludobójstwo.
Modlitwa ekumeniczna na Skwerze Ormiańskim
Po konferencji wszyscy udali się na Skwer Ormiański przy ul. Powsińskiej w Warszawie, gdzie zabrał głos JE Ambasador Republiki Armenii w Polsce, Alexander Arzoumanian, który podkreślił wagę pamięci historycznej i dialogu między narodami. Następnie odmówiono modlitwę w intencji ofiar, którą poprowadzili: duszpasterz Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego w Polsce o. Minas Hachwerdian oraz duszpasterz Ormiańskiego Kościoła Katolickiego w Polsce ks. profesor Józef Naumowicz. W dalszej części uroczystości delegacje poszczególnych instytucji, grup parlamentarnych i organizacji społecznych złożyły wieńce, kwiaty, zapalono znicze ustawione na kształt krzyża.
25 kwietnia, to kolejny, już trzeci dzień obchodów 110. rocznicy Ludobójstwa Ormian w Osmańskim Imperium. Te obchody swym honorowym patronatem objął metropolita warszawski abp Adrian Galbas, ordynariusz katolików obrządku ormiańskiego w Polsce. W związku z udziałem w pogrzebie Ojca Świętego Franciszka, J. Ekscelencja nie mógł wziąć osobiście udziału w wydarzeniach tego dnia.
Panel dyskusyjny „Ludobójstwo Ormian w oczach świata” w Domu Arcybiskupów Warszawskich
O godz. 16:30 przy ul. Miodowej w siedzibie Kurii Metropolitalnej odbył się panel dyskusyjny „Ludobójstwo Ormian w oczach świata” nawiązujący do 20. rocznicy uchwały Sejmu RP potępiającej Genocyd przygotowany przez Związek Ormian w Polsce im. Ks. Abpa Józefa Teodorowicza z Gliwic. Wydarzenie zaszczycił obecnością JE bp Rafał Markowski. W panelu dyskutowali ks. prof. Józef Naumowicz, były marszałek Sejmu i współinicjator wspomnianej uchwały sejmowej – Marek Jurek, naukowiec i publicysta, znawca Bliskiego Wschodu – dr Witold Repetowicz i współzałożyciel oraz były prezes Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich – Jan Abgarowicz. Wydarzenie poprowadził redaktor Krzysztof Ziemiec. Na zakończenie konferencji modlitwę za męczenników Ludobójstwa Ormian poprowadził ks. prof. Józef Naumowicz.
Otwarcie wystawy „Ormianie – Baku – 1905” w Zaułku Ormiańskim przy ul. Freta w Warszawie
Wydarzenia 1915 roku nie były początkiem eksterminacji narodu ormiańskiego, tragiczne akty odbywały się już od końca XIX wieku. Jednym z przejawów tego barbarzyństwa była kilkudniowa rzeź w 1905 roku w Baku – dokonana przez muzułmańskich Tatarów kaukaskich zwanych później Azerami, na ormiańskiej społeczności miasta. Rodzina polskich Ormian, Stanisław i Zofia Łukasiewiczowie z końcem XIX w. opuścili tereny Austro-Węgier i zamieszkali w Baku, wówczas „naftowym eldorado”. Kilkudniowe zamieszki i mord na ludności ormiańskiej bardzo głęboko wryły się w pamięć tej rodziny. Po kilku latach, wyjeżdżając z Baku, zabrali ze sobą zgromadzone fotografie, dokumentujące te wydarzenia. Kilka lat temu prawnuczka państwa Łukasiewiczów, przekazała je do Archiwum Fundacji. Korzystając z tego daru, Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich przygotowała w 120. rocznicę rzezi wystawę plenerową „Ormianie – Baku – 1905”.
Msza św. ormiańskokatolicka w kościele św. Jacka w Warszawie
Wystawa eksponowana jest do 4 maja przed kościołem oo. Dominikanów przy ul. Freta 8/10. Po uroczystym otwarciu wystawy, uczestniczyliśmy w liturgii ormiańskokatolickiej sprawowanej przez ks. prof. Józefa Naumowicza. Modliliśmy się za pokój duszy 1,5 mln niewinnych Ormian pomordowanych w tym pierwszym ludobójstwie XX wieku. W homilii duszpasterz Ormian katolików w Polsce wspominał historyczną Mszę św. sprawowaną przez Papieża Franciszka w Bazylice św. Piotra w 2015 roku w 100. rocznicę ludobójstwa Ormian, a także przywołał postać błogosławionego abpa Ignacego Maloyana, arcybiskupa ormiańskokatolickiego Mardin, męczennika za wiarę, dekret o kanonizacji którego był jedną z ostatnich decyzji Papieża Franciszka. Kapłan wspominał także kanonizację wszystkich Męczenników Ludobójstwa Ormian przez siostrzany Apostolski Kościół Ormiański.
Po Mszy św. kolejnym wydarzeniem tego dnia był koncert muzyki ormiańskiej przygotowany przez Fundację Instytut Inicjatyw Kulturalnych NUR. Wykonawcami były trzy ormiańskie artystki – gość specjalny z Armenii, wspaniała śpiewaczka pani Hasmik Baghdasaryan-Dolukhanyan (sopran), która wcześniej, swoim wspaniałym śpiewem wzbogaciła liturgię, Nelli Martirosyan grająca na duduku oraz skrzypaczka Kristine Harutyunyan.
 Występ sopranistki Hasmik Baghdasaryan-Dolukhanyan podczas koncertu w kościele św. Jacka w Warszawie |
 Nelli Martirosyan gra na duduku podczas koncertu w kościele św. Jacka w Warszawie |
 Przedstawiciele Organizacji Młodzieży Ormiańskiej recytują poezję ormiańską podczas koncertu w kościele św. Jacka w Warszawie |
Śpiewa Hasmik Baghdasaryan-Dolukhanyan |
W nastrojowym świetle świątyni pw. św. Jacka, licznie zgromadzeni słuchacze wysłuchali utworów Komitasa Wardapeta, Grzegorza z Nareku, Sayat-Nowy oraz Edwarda Baghdasaryana. Wspaniale wykonywanej muzyce towarzyszyły wiersze czytane po ormiańsku i po polsku przez studentów, przedstawicieli Organizacji Młodzieży Ormiańskiej.
Podsumowując tegoroczne obchody należy podkreślić, iż wszystkie organizacje uczestniczące w ich przygotowaniu dołożyły wszelkich starań, aby należycie i z największym szacunkiem uczcić pamięć tych tragicznych wydarzeń. W imieniu Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich dziękuję wszystkim przybyłym na uroczystości upamiętnienia ofiar w 110. rocznicę Ludobójstwa Ormian.
Maria Ohanowicz-Tarasiuk, fot.: mot, HK-K, Instytut Inicjatyw Kulturalnych NUR, Skarbnica Polskich Ormian (FB)
