Fabryki porcelany „Giesche”, „Czuday” i „Huta Franciszka” odegrały istotną rolę w przemyśle Śląska, produkując porcelanę przez wiele lat. Ich historii oraz kolekcji wyrobów został poświęcony nowy katalog Muzeum Historii Katowic.
Historia fabryk porcelany
Fabryki porcelany „Giesche”, „Czuday” oraz „Huta Franciszka” to miejsca o bogatej historii, na którą składa się praca wielu ludzi oraz zmienne losy przemysłu. Historia fabryki „Giesche” obrazuje, jak niewielki zakład Richarda Czudaya przekształcił się w dużą i cenioną na rynku międzynarodowym firmę, produkującą zarówno porcelanę elektrotechniczną, jak i stołową. Sukces tego przedsiębiorstwa wynikał z innowacyjności technologicznej oraz nowoczesnego podejścia do reklamy i dystrybucji. Po opuszczeniu „Giesche” Richard Czuday w 1928 roku założył własną firmę – „Czuday” Fabryka Porcelany SA, która początkowo nie przetrwała skutków światowego kryzysu końca lat 20. XX wieku. Zakład odzyskał jednak stabilność po przejęciu przez katowicką Kasę Oszczędnościową, ale jego rozwój został ponownie zahamowany przez wybuch II wojny światowej. Mimo to fabryka przetrwała trudne czasy, a po wojnie została znacjonalizowana i w 1951 roku połączona z fabryką w Bogucicach.
W okresie swojej działalności fabryki musiały stawiać czoła licznym wyzwaniom, w tym trudnościom finansowym, problemom z importem surowców oraz wydarzeniom losowym, jak ogromny pożar w „Hucie Franciszka” w 1941 roku. w tej chwili teren dawnej fabryki „Giesche” jest siedzibą firmy BGH Network SA, natomiast po „Hucie Franciszka” w Bykowinie nie zachowały się żadne ślady, gdyż jej budynki zostały rozebrane.
Jak powstawała porcelana w Śląskich fabrykach?
Porcelana powstająca w zakładach, zanim trafiła na stoły i do salonów, przechodziła przez długi proces produkcyjny. Surowce przywożone do fabryk były formowane, odlewane, wypalane, szkliwione i zdobione. Za projektowanie fasonów odpowiadali projektanci, którzy współpracowali z modelarzami, tworząc estetyczne i funkcjonalne dzieła sztuki użytkowej. Wśród popularnych technik dekoracyjnych znajdowały się kalkomania, stalodruk, krakelura, dekoracja natryskowa oraz złocenie. Część wyrobów była także malowana manualnie. Dekoracja była dobierana do rodzaju naczynia i jego przeznaczenia. Każdy zaprojektowany wzór musiał zostać zaakceptowany przez dyrektora fabryki.
Co zawiera publikacja?
Na sześciuset dwudziestu stronach katalogu przedstawiono znajdującą się w Muzeum Historii Katowic kolekcję porcelany „Giesche”, „Czuday” oraz „Huta Franciszka”. Wyroby wymienionych fabryk Muzeum gromadzi od czterdziestu lat – Publikacja jest pokłosiem naszej wystawy „Z fabryki na salony!”, która miała miejsce w 2019 roku i głównie oparta była na wyrobach z fabryk „Giesche”, „Czuday” i „Huta Franciszka” z Muzeum Historii Katowic. w tej chwili kolekcja liczy 2250 obiektów i myślę, iż to największy zbiór porcelany tych fabryk w Polsce, także naprawdę jest się czym chwalić – tłumaczy Magdalena Niziołek, autorka katalogu.
Publikacja podzielona jest na dwie części, z których każda z nich poświęcona jest poszczególnej fabryce oraz jej dziejom. Zawarte w niej zostały również krótkie wstępy oraz omówienie technik produkcyjnych i zdobniczych porcelany. Na kilkuset zdjęciach w katalogu pokazano wszystkie obiekty ze zbiorów MHK, a także z innych kolekcji muzealnych oraz materiały archiwalne. Uwzględnione zostały poszczególne fasony serwisów obiadowych, serwisów do kawy, herbaty, a także figurki, wazony oraz inne przedmioty składające się na spuściznę wymienionych fabryk. W zbiorach znajdują się serwisy liczące choćby ponad 100 elementów. W takich przypadkach na fotografiach pojawiają się wybrane przykłady zastawy np. talerza płytkiego, głębokiego czy deserowego, aby prezentacja ich była bardziej czytelna. Następnie każdy z zamieszczonych obiektów otrzymał swoją notę katalogową oraz opis. W katalogu omówione zostały również stosowane sygnatury oraz inne oznaczenia pojawiające się na wyrobach z fabryk.
Publikacja w wersji cyfrowej jest już dostępna na stronie internetowej Muzeum TUTAJ.
%20style%20and%20the%20scene%20of%20a%20living%20man%20reading%20a%20hea.webp)