Wybieramy najlepsze smutne filmy

Szerokiej widowni nigdy dość ckliwych romansów. Nie bez powodu smutne filmy o miłości pokroju "Gwiazd naszych wina" co jakiś czas trafiają na ekrany kin, zbierając wielomilionową publikę. Sukcesy należy jednak docenić, a właśnie pod tym względem dramat na podstawie powieści bestsellerowego autora Johna Greena ma niewielu konkurentów. Hazel (Shailene Woodley) i Gus (Ansel Elgort) to dwoje nastolatków, którzy cierpią na choroby powoli wyniszczające ich organizmy. Oczywiście lada chwila połączy ich miłość. Dziewczyna sprzeciwi się nadopiekuńczym rodzicom i wyruszy do Europy na spotkanie swojego ulubionego pisarza, a chłopak odnajdzie u boku towarzyszki nowy cel życia. Fatum w postaci nieodpornego ciała w końcu wygrywa z chęcią życia obojga bohaterów. Gwiazdorska obsada, popularny materiał źródłowy i uwielbiany gatunek - film był skazany na sukces. I tak przy 12 milionach budżetu "Gwiazd..." na całym świecie zarobiło ponad 300.

Nic bardziej nie wzrusza widzów niż smutne filmy o miłości. "Ostatni seans filmowy" Petera Bogdanovicha przedstawia historię o wiele banalniejszą, a jednak wyjątkowo złożoną i emocjonalną. Na ekranie przedstawiona zostaje historia życia nastolatków z teksańskiej miejscowości, którzy u progu podjęcia bardzo dorosłych wyborów muszą zadecydować o swojej przeszłości. Miasteczko Anarene zamyka w tym samym czasie swój inny rozdział - miejscowość traci swoje jedyne kino, które emituje tytułowy ostatni seans. Wybrany na tę okazję western "Rzeka czerwona" w reżyserii Howarda Hawksa to kolejny rym z ekranowymi doświadczeniami nastolatków - odchodzących od dawnych znajomych, podążających za decyzjami znaczącymi ich przyszłość na zawsze. Choć akcja rozgrywa się na przełomie lat 40. i 50., ekranizacja książki Larry'ego McMurtry'ego doskonale ujmuje ten stan zawieszenia, gdy z dnia na dzień młodego człowieka dosięga pierwsza oznaka dorastania - na własnej skórze zaczyna czuć, czym jest przemijające życie. W rolach głównych Timothy Bottoms, Jeff Bridges, Ellen Burstyn, Ben Johnson, Cloris Leachman i Cybill Shepherd.

Darren Aronofsky to twórca, którego można kochać z całym dobrodziejstwem, ale również nienawidzić za manieryzm i wtórność. Przełom wieków przyniósł reżyserowi jego wielki triumf, czyli "Requiem dla snu" - opowieść o lękach i traumach nawiedzających życia grupy bohaterów. Narkotyki i telewizja sprowadzają ich na same dno. W formie spektaklu przemocy i jego namacalnego doświadczenia "Requiem..." może mierzyć się z kinem popularnym w jego wyjątkowo wąskim zakresie. Na ekranie występują wspaniali Ellen Burstyn, Jared Leto, Jennifer Connelly, Christopher McDonald i Marlon Wayans.

Film "Nakarmić kruki" opowiada o losach kilkuletniej Any i jej sióstr, które jako sieroty są wychowywane przez swoją służącą i ciotkę. Wobec braku tej szczególnej, rodzicielskiej miłości dziewczynka postanawia ją sobie wymyślić. Mechanizm ochronny jej podświadomości ożywia utraconą matkę, z którą młoda bohaterka spędza czas. Można odhaczyć najefektywniejsze elementy, które posiadają smutne filmy - dziecko jako bohater, trauma i jej personifikacja. Hiszpański reżyser Carlos Saura doskonale zna te prawidła i wykorzystuje je doskonale, grając na empatii widza i subtelnym symbolizmie opowieści o życiu naznaczonym przez niesprawiedliwość świata zewnętrznego. Dlatego gdzieś między obyczajową nowelą a dramatem o cierpieniu nie gubi się emocjonalna waga historii. W obsadzie Ana Torrent, Geraldine Chaplin, Héctor Alterio i Florinda Chico.

"Ona" w reżyserii Spike'a Jonze'a to wariant klasycznego filmu o miłości w dobie cywilizacyjnego postępu. Bohater imieniem Theodore próbuje poradzić sobie z rozwodem poprzez kontakt z uczącą się sztuczną inteligencją, z którą zaczyna wiązać go uczucie. Sentymentalna podróż przez etapy dojrzałego związku w nowym wydaniu pracują na ekranie niczym zupełnie zwyczajny ludzko-ludzki romans z góry skazany na porażkę. Czujny twórca nie obraca historii w karykaturę albo satyrę, ale traktuje się śmiertelnie poważnie. Doskonale rozumie dynamikę człowieczego z nieczłowieczym - udająca maszyna trafnie reprezentuje osobę, gdy upodabnia się do uniwersalnych cech, albo gdy je zupełnie pomija. Choć puenta wydaje się smutna, film nabiera wymiaru przypomnienia o właśnie tych najbardziej ludzkich cechach każdej osoby. Miarą człowieczeństwa byłaby prawdopodobnie pojemność na magazynowanie miłości, a taki nowy test Turinga AI pokroju Samanthy zdałoby bez problemów.

Duet reżysersko-scenariuszowy Vittorio De Sica i Cesare Zavattini dał światu wiele dzieł włoskiego neorealizmu, które po dziś dzień uznaje się za arcydzieła światowego kina. Cztery lata po "Złodziejach rowerów" twórcy pokazali kolejny film, "Umberto D.". Tytułowy bohater jest staruszkiem, który przeżył lata wojny i w tej chwili ledwie wiąże koniec z końcem. W tle majaczy wizja odbudowującego się kraju, który podnosi się po światowym konflikcie, ale nie znajduje miejsca dla ludzi pokroju emerytowanego urzędnika państwowego. Bagaż emocjonalny pojawia się na ekranie dzięki pieskowi Flickowi, jedyny oddany towarzysz i przyjaciel w życiu bohatera. Łamiący serce finał opowieści doskonale wygrywa miłość zwierzęcia do swojego pana. Niech strzeże się każdy wielbiciel i wielbicielka czworonogów - możecie oczekiwać niekontrolowanego potoku łez.

Najnowszy film na naszej liście zasługuje na miejsce na niej choćby ze względu na podejmowany temat. Filmy o depresji, które choćby pośrednio odnoszą się do tej choroby to prawdziwa rzadkość, zwłaszcza, iż często giną w kategorii "smutne". W na poły autobiograficznym "Aftersun" reżyserka Charlotte Wells wraca do czasu swojej młodości i wakacji spędzonych z jej ojcem. Wielkim zagrożeniem takiej opowieści jest zagarnięcie filmu przez "twórcze ja", które spełnia rolę surowego cenzora o demobilizującego bezpiecznika. W tym wypadku, choćby bez wiedzy o powiązaniach z historią sprzed lat, stonowany dramat rekonstruuje najbardziej pierwotne i wstydliwe uczucia - wartościowane pozytywnie miłość i dumę, a także te negatywne: wstyd, wściekłość i smutek. Seans wymagający przede wszystkim emocjonalnego zaangażowania, ale sowicie wynagradzający uważny odbiór.

W filmie "Blue Valentine" losy pewnej pary przeradzają się w szczególnie bolesną historię zaprzepaszczonej miłości. Reżyser Derek Cianfrance patrzy na historię związku z pozycji wybrednego kronikarza, który z urwanych momentów, niedokończonych anegdot układa nielinearną opowieść. Teraźniejszość przeplata się z przeszłością, niepowodzenia i dramaty składające się na życie Deana (Ryan Gosling) i Cindy (Michelle Williams) znikają w czasie i wyłaniają się pod swoją wyjałowioną, ale przerażającą postacią. Związkowy kryzys, w perspektywie wydarzeń z młodości, nadaje nowe znaczenie obecnemu (a raczej nieobecnemu) zaangażowaniu w jeszcze nie tak dawno wyraziste uczucie. Z fundamentu wspólnej przyszłości pozostały zgliszcza - film przybiera strukturę katastroficznego widowiska, które, niczym rzeczywista trauma, zostaje z widzem po seansie.

Kolejna historia, która z prozy życia tworzy jeden z najbardziej przyjmujących filmowych dramatów ostatnich lat. "Manchester by the Sea" podchodzi do swoich bohaterów od ich najczulszej strony - od pierwszych scen zachowanie protagonisty Lee tworzy obraz człowieka-wulkanu, z którego lada moment ujdą głęboko skrywane emocje. Zapalnikiem staje się śmierć rodzonego brata i opieka nad osieroconym bratankiem. Przeprowadzka do rodzinnej miejscowości budzi dawno nieodkryte wspomnienia, które powoli ujawniają wstrząsającą tajemnicę stojącą za enigmatycznym wyjazdem młodszego z braci. Ekranowa lekcja z godzenia się ze stratą to też zaduma nad obrazem współczesnego mężczyzny i jego roli w społeczeństwie. Kim bowiem staje się głowa rodziny dręczona przez demony przeszłości? Reżyser Kenneth Lonergan ucieka od romantyzowania traumy, bo powinność i emocje kotłują się w każdym z filmowych facetów. Przed ekranem czy na nim - w końcu chłopaki też płaczą.

"Idź i patrz" opowiada o wydarzeniach podczas II wojny światowej, gdy tereny dzisiejszej Białorusi były okupowane przez wojska hitlerowskie. Nastolatek Floria zamierza wstąpić do partyzantki i walczyć z najeźdźcą - pobawić się w wojnę i wrócić do przytulnego domu. Weryfikacja planów nie jest jedynie brutalna. Świat znany dotąd z lakonicznych opowieści ziszcza się w swojej najbardziej przerażającej formie. Wraz z poznaną po drodze dziewczyną Głaszą wyrusza przez kolejne kręgi piekła, które na teraz zamieniło się miejscami z Ziemią. Poza wszelkimi okropnościami wojny, które nawiedzają ekran, zarazem fascynuje i przeraża wyjątkowe wykonanie tak sugestywnego obrazu zatraconych ludzkich zasad i zbrodni, jakie człowiek wykonuje drugiemu człowiekowi. Film Klimowa to wielkie osiągnięcie reżyserskie i nieporównywalny z żadnym innym tytułem obraz rozpaczy.