Wybieramy najlepsze filmy i seriale o gangach ulicznych

Walter Hill to jeden z reżyserów, którego dorobek zdefiniował lata 80. w amerykańskim kinie. Główny bohater "Ulic w ogniu" to były żołnierz Tom (Michael Paré) powracający w rodzinne strony po prośbie jego siostry. Jego eks i znana piosenkarka Ellen Aim (Diane Lane) została porwana przez gangsterów z grupy zwany Bombersami. Na czele gangu stoi bezwzględny Raven (Willem Dafoe). Uprowadzona musi zostać odbita z dzielnicy zwanej Battery, a menadżer gwiazdy oferuje za to rodzeństwu 10 tysięcy dolarów. Film, z jednej strony, hołduje latom 50. i kinu o mafii spod znaku noir, a z drugiej przybiera nowe szaty w postaci rock'n'rollowej estetyki dziewiątej dekady XX wieku. Z mieszaniny tej estetyki wynika przesada w sposobie opowieści, którą widz przyjmuje zupełnie bez zająknięcia. Koniec końców chodzi przede wszystkim o ten niepowtarzalny klimat, którego w tej chwili nie da się podrobić. Film jest w tej chwili dostępny na platformie Netflix.

Dekadę po sukcesie najsłynniejszego filmu o mafii w historii kina Francis Ford Coppola z innej strony pokazał, czym była przestępczość zorganizowana. Akcja rozgrywa się w połowie lat 60. w mieście Tulsa w stanie Oklahoma, gdzie dwa nastoletnie gangi rywalizują ze sobą o władzę. Eskalacja przemocy prowadzi do rozpętania się prawdziwej wojny, w której centrum są bracia Curtis. Fabuła powieści S. E. Hintona dotyka wątków rodziny, odkupienia winy, niechybnie kończącego się dzieciństwa i wkraczania w dorosłość. To także portret Ameryki lat 60., społeczeństwa u progu rewolucyjnych zmian dokonywanych przez młodych ludzi, którzy w tej chwili walczą ze sobą na śmierć i życie w miasteczkach nieprzystających do wielkich metropolii pokroju Nowego Jorku czy Chicago. Coppola ponownie miał tu szczęście do obsadzonych aktorów. Swoimi bohaterami uczynił późniejsze gwiazdy - na ekranie pojawiają się C. Thomas Howell, Rob Lowe, Emilio Estevez, Matt Dillon, Tom Cruise, Patrick Swayze i Ralph Macchio.

Najlepsze seriale gangsterskie cechuje podobna dbałość o szczegóły połączona z duchową wiernością opowieści o ludziach. Te kryteria spełnia włoski tytuł "Gomorra", którego akcja jest osadzona w Neapolu. Autor literackiego pierwowzoru, dziennikarz śledczy Roberto Saviano musiał żyć w ukryciu po groźbach skierowanych przez gangsterów opisanych w jego pracy. Reżyser Matteo Garrone najpierw zaadaptował książkową "Gomorrę" na nagradzany na świecie film, aby w końcu uczynić z niej pełen napięcia serial. Produkcja opisuje techniki, jakimi mafia kontroluje życie mieszkańców południa Włoch. Sprawy ulegają komplikacji, gdy nieoczekiwanie do więzienia trafia Pietro Savastano (Fortunato Cerlino), jeden z przywódców kamorry. Schedę po nim przejmuje zaledwie trzydziestoletni Ciro Di Marzio (Marco D'Amore). Wówczas rozpoczyna się zażarta walka o władzę, życie gangu w nowej rzeczywistości.

Martin Scorsese to oczywiście spec od historii o wszelkiego rodzaju gangach i mafii. Z jego filmów pochodzą najbardziej popularni filmowi gangsterzy, zarówno ci bardziej współcześni ("Chłopcy z ferajny", "Kasyno", "Infiltracja"), jak i ci wiekowi (produkowany przez twórcę "Wściekłego byka" serial "Zakazane imperium"). Legendarny reżyser w filmie "Gangi Nowego Jorku" cofa się aż do XIX wieku, gdy w Stanach Zjednoczonych gromadziły się zastępy imigrantów z Europy. Bohaterem filmu jest Amsterdam Vallon (Leonardo DiCaprio), który po pobycie w więzieniu wraca do rodzinnego Five Points. Chce zemścić się na Williamie Cuttingu (Daniel Day Lewis), zwanym też Billem Rzeźnikiem, przywódcy anty-imigranckiego gangu, którego gangsterzy zabijają ojca Amsterdama. Bohater pozuje jako zaufany pracownik w imperium watażki. Historia na ekranie rozgrywa się u progu wojny secesyjnej, która znowu zmieni układ władzy w USA. Przez całą swoją karierę Scorsese przekonywał iż w Nowym Jorku z jakiegoś powodu leży serce amerykańskiej mafii. Film pokazuje brutalny początek tej drogi, w której trakcie jedyną wartością niesprzedaną za namiastkę władzy stała się długo dojrzewająca sprawiedliwość.

Debiutancki film Johna Singletona "Chłopaki z sąsiedztwa" to opowieść o przedmieściach amerykańskich miast, które w latach 90. zostały zajęte przez gangi. Przyjaciele Tre (Cuba Gooding Jr.), Ricky (Morris Chestnut) i Doughboy (Ice Cube) marzą, żeby pewnego dnia opuścić piekło zwane South Central i pójść swoimi ścieżkami - zacząć godnie żyć. Okoliczności uczą ich jednak, iż w getcie panują prawa dżungli - jesteś drapieżnikiem albo zwierzyną, polujesz albo jesteś ofiarą. Ledwie 24-letni reżyser okazał się najmłodszym nominowanym do Oscara w historii swojej kategorii. Przekaz filmu i jego wykonanie potrafiła docenić także Biblioteka Kongresu, która włączyła "Chłopaków z sąsiedztwa" do swoich zbiorów jako kulturowo, historycznie lub estetycznie istotny dla amerykańskiej kinematografii.

"Miasto Boga" opowiada historię gangsterów w Ameryce Południowej, konkretnie w brazylijskich favelach. Opowieść zaczyna się jako kronika życia dzieci na przedmieściach Rio de Janeiro, które w wieku kilkunastu lat stają się dilerami narkotyków dla lokalnej mafii. Rocket (Alexandre Rodrigues) to jeden z takich chłopaków. Gdy przez przypadek widzi pracę fotografa, postanawia wyrwać się z miejsca urodzenia i samemu żyć z robienia zdjęć. Jego kolega z podwórka Lil Dice (Leandro Firmino da Hora) widzi w gangsterach jedyny sposób na ucieczkę od biedy. Przez lata pnie się po przestępczej drabinie, a w tym czasie jego dawny znajomy spełnia własne marzenia. Tymczasem przemoc powoduje jeszcze więcej przemocy, a w slumsach wybucha wojna gangów. Oparta na faktach opowieść to ekranizacja książki autorstwa Paulo Linsa. Reżyserski duet Fernando Meirelles i Kátia Lund brał też udział w tworzeniu późniejszego serialu "Miasto ludzi" i kolejnego filmu "W ramionach Boga".

"Synowie Anarchii" to jedna z najciekawszych produkcji w telewizji dotyczących mafii. Serial opowiada historię wyjętego spod prawa gangu motocyklowego, który próbuje się uchronić swoje małe miasteczko Charming w Kalifornii przed napływem dilerów narkotykowych, wielkich budowlanych korporacji, a także przed stróżami prawa, chcącymi nielegalnie zarobić dzięki swojej władzy. Głównym bohaterem serialu jest Jax Teller (Charlie Hunnam), który jako członek klubu walczy z wątpliwościami i presja związaną z noszonym nazwiskiem jego ojca, byłego lidera motocyklistów. W obsadzie "Sons of Anarchy" znaleźli się też Katey Sagal, Mark Boone Junior, Kim Coates, Tommy Flanagan, Johnny Lewis, Maggie Siff, Ron Perlman i Ryan Hurst.

Seriale gangsterskie przez lata stanowiły domenę amerykańskiego przemysłu filmowego. Takie tytuły jak "Zakazane imperium", "Breaking Bad" czy "Rodzina Soprano" to absolutna klasyka, którą pogodziła nowa siła zza oceanu - zrealizowany przez BBC "Peaky Blinders". Gangsterzy z tytułowego gangu prowadzą życie i swoje nielegalne interesy w Birmingham. Do miasta przybywa nowy komisarz policji, który ma zająć się przestępcami. Rządzona przez rodzinę Shelbych grupa nie zamierza zamykać się na inne rynki i nie chce rządzić wyłącznie podziemiem. Obsadzony w roli Tommy'ego Cillian Murphy wniósł przebojowość, którą mogli poszczycić się James Gandolfini czy Bryan Cranston. Jak przystało na jeden z najlepszych seriali o gangach ulicznych istotną rolę odgrywa tu historia, obfita w zwroty akcji i wspaniałych drugoplanowych bohaterów. W obsadzie znaleźli się m.in. Tom Hardy, Anya Taylor-Joy, Sam Neill, Adrien Brody i Helen McCrory. Twórcą "Peaky Blinders" jest doświadczony scenarzysta Steven Knight ("Tabu", "Wschodnie obietnice").

To z kolei druga produkcja na tej liście, która wyszła spod ręki reżysera Waltera Hilla. Twórca "48 godzin" na przełomie lat 70. i 80. stworzył dzisiejszy klasyk, jeden z tytułów ciągle powracających w rozmowach o najciekawszych filmach sprzed ponad 40 lat. W Nowym Jorku przestępczość zorganizowana zupełnie zajęła miejsce innych struktur społecznych. Cyrus, jeden z liderów walczących ze sobą grup, proponuje rozejm i spotkanie w celu zawiązania jednego super-gangu, przewyższającego liczebnością siły policji. Rozmowy pokojowe kończą się morderstwem niedoszłego przywódcy, a winą są obarczeni tytułowi Wojownicy, gang z Coney Island. Teraz zespół musi uciekać przed gniewem pozostałych i przejechać całe miasto aż do swojej dzielnicy. Całonocna podróż wystawia na próbę lojalność kolejnych członków, każe zastanowić im się po co zdecydowali się na przestępczą ścieżkę życia. Kolejny z filmów epoki, który ujmuje niepowtarzalnym klimatem. W obsadzie m.in. Michael Beck, James Remar, Deborah Van Valkenburgh, Marcelino Sánchez, David Patrick Kelly i David Harris.

"Are You Lonesome Tonight?", pytał w swojej interpretacji hitowej piosenki Elvis Presley. Zapożyczony z tej piosenki tytuł filmu Edwarda Yanga, tajwańskiego reżysera dziś przedstawianego jako klasyka kina, oddaje jego nostalgiczno-gorzki charakter. Niespełna czterogodzinna epopeja to kroniki dorastania na wyspie w latach 60., u progu społecznych przemian i ze świadomością historii, która ciąży na tym kawałku ziemi. Rodzimi gangsterzy to adekwatnie dzieci, które bawią się w imię boiskowej dominacji silniejszych nad słabszymi. Bohaterowie tej fabuły znajdują się w samym epicentrum coraz tragiczniejszych wydarzeń, które systematycznie zbliżają się do krwawej erupcji. Poprowadzona z wyczuciem godnym prawdziwego mistrza Yang pozycjonuje historię miłości zagubionych nastolatków na tle napięć tajwańsko-chińskich. Wyjątkowa kapsuła czasu z odległego zakątka świata, ale przede wszystkim monumentalny i uniwersalny film o wszystkich strachach, które zaglądają do życia człowieka w momencie dorastania.