Bez wątpienia Nagroda Literacka Nike to jedno z najważniejszych wyróżnień w Polsce, przyznawane od 27 lat. Na tegorocznej uroczystej gali, która odbyła się 6 października w warszawskiej Bibliotece Uniwersyteckiej, uhonorowano Urszulę Kozioł za tom wierszy "Raptularz".
"Wielka dama polskiej literatury" – tak o 93-letniej laureatce mówił w trakcie gali przewodniczący jury Krzysztof Siwczyk. – Dzielimy się tym, co stwarza dobro (...) Trzeba się czasem zamyśleć i pobyć w ciszy – stwierdziła Kozioł, odbierając Złote Pióro.
Kim jest Urszula Kozioł? Oto jej największe dzieła
Urszula Kozioł urodziła się w 1931 roku w Rakówce pod Biłgorajem, na Lubelszczyźnie. Jej rodzicami byli nauczyciele, którzy swoje życie poświecili pracy społecznej. Miała dwóch młodszych braci (Lecha i Andrzeja – byłego wokalistę zespołu Vox).
Swoją twórczość Urszula Kozioł wiele razy koncentrowała na ukochanym mężu Feliksie Przybylaku. Mężczyzna był znanym germanistą, tłumaczem literatury niemieckojęzycznej i poetą. Zmarł w 2010 roku.
To jemu poświęciła wspomniany tom "Raptularza", a także "Klangor", za który w 2015 roku była nominowana do Nike. Warte wyróżnienia są także pozostałe dzieła, z którymi w innych latach "walczyła" o tę nagrodę:
w 2006 roku z książką "Supliki" (pozycja poetycka o wielkiej sile i czystości lirycznej, dramatyczna i przejmująca, żarliwie opowiadająca o czasie, przemijaniu i zawsze niepowtarzalnym pięknie życia).
w 2008 roku z tomikiem "Przelotem" (o którym czytamy, iż "to liryczny 'żalnik' Urszuli Kozioł o pożegnaniu ze światem, powrotach pamięcią do spraw odległych, nawiązaniach do mistrzów i oswajaniu śmierci")
w 2017 roku z "Ucieczkami" ("Dramaturgicznym środkiem ciężkości tomu jest wstrząsający poemat 'Ucieczki', w którym mrok traumy wojennych wygnańców okrywa dzieje ludzkości od antyku przez II wojnę światową aż po współczesne tragedie rozgrywające się u wybrzeży Europy" – podano w opisie)
Tegoroczna laureatka Narody Nike 2024 ma w swoim dorobku również:
tom wierszy pt. "Znikopis", który jest kontynuacją i dopełnieniem "Ucieczek"
zbiór wierszy w książce "Horrendum" (z 2010 roku, w którym autorka dzieli się różnymi refleksjami na temat życia)
tom "Momenty" (2022) "To poruszające, a nierzadko wręcz wstrząsające elegie o różnych stopniach i etapach samotności, odchodzenia, wygasania relacji między człowiekiem a teraźniejszością. (...) To być może najbardziej autobiograficzny, a zarazem najmroczniejszy tom Urszuli Kozioł" – zaznaczyli przedstawiciele wydawnictwa.
Swego czasu Kozioł pisała też dramaty, sztuki dla dzieci, felietony i słuchowiska. Jej debiutancki tom "Gumowe klocki" ukazał się w 1957 roku. Natomiast przez sześć następnych lat powstawały "Postoje pamięci", prozatorski debiut, a dokładniej autobiograficzna opowieść o dziewczynce z prowincjonalnego polskiego miasteczka. Powieść doczekała się czterech wydań.
Quiz: Rozpoznasz kultowy polski film po cytacie?
Warto wspomnieć, iż Urszula Kozioł oprócz pracy pisarskiej, przez 18 lat (od 1954 do 1972 roku) spełniała się jako nauczycielka – w Bystrzycy Kłodzkiej i we Wrocławiu. Potem kierowała działem literackim "Poglądów", a także była redaktorem wrocławskiego miesięcznika "Odra".
Dziś Kozioł jest honorową obywatelką Biłgoraja. W 2003 roku została doktorem honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego. Odznaczona m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1974), Krzyżem Kawalerskim (1981) i Krzyżem Komandorskim (1997) Orderu Odrodzenia Polski.
