Szopka, jako wyjątkowy element Świąt Bożego Narodzenia, odgrywa niezwykle istotną rolę. Zwyczaj przedstawiania Świętej Rodziny z dzieciątkiem Jezus zapoczątkował w XIII wieku św. Franciszek z Asyżu. Tradycja ta gwałtownie zyskała na popularności nie tylko we Włoszech ale całej Europie i na świecie.
Jak informuje Damian Kozłowski, etnograf z Parku Etnograficznego w Tokarni, zwyczaj tworzenia szopek dotarł do Polski pod koniec XIII wieku i przetrwał do dzisiejszych czasów. Ta tradycja gwałtownie zakorzeniła się w życiu świętokrzyskich wsi, stając się integralną częścią ich kultury.
– Szopka, a także osoby w niej występujące, budynki często przypomniały te z otoczenia twórcy ludowego. Często twarze Jezusa, Maryi, Trzech Króli były podobne do twarzy sąsiadów, a budynek to nie zawsze była drewniana stajenka, lub grota, ale często przypomniał chałupę. Niektóre szopki są przedstawione wręcz w humorystyczny sposób – zaznacza.
Wyobrażenia świętokrzyskich twórców ludowych dotyczące bożonarodzeniowych szopek można oglądać w trakcie wystawy „Do Betlejem krokiem żwawym – Boże Narodzenie w sztuce ludowej”. Ekspozycja dostępna jest do 4 lutego w Dworku Laszczyków w Kielcach. Na wystawie znalazło się prawie 300 eksponatów. Pochodzą ze zbiorów własnych Muzeum Wsi Kieleckiej oraz z zasobów Wojewódzkiego Domu Kultury w Kielcach.
Pierwsza szopka wystawiona przeze świętego Franciszka w 1223 roku we włoskim miasteczku Greccio, przybliżała ludowi narodziny Chrystusa. Była to żywa szopka, z udziałem mieszkańców miasteczka i zwierząt.
