9 lipca 2024 roku odszedł od nas Jerzy Stuhr, jeden z najwybitniejszych aktorów polskiego kina, który zyskał uznanie nie tylko w kraju, ale także poza granicami Polski. Stuhr był artystą wszechstronnym, który swoim talentem i charyzmą zjednał sobie serca milionów widzów. Od urodzenia związany z Krakowem, stał się ikoną polskiej sceny teatralnej, filmowej i dubbingowej, a jego dorobek artystyczny na zawsze pozostanie w pamięci kolejnych pokoleń.
Jerzy Stuhr niejednokrotnie był wyróżniany za swoje dokonania. W 2005 roku został laureatem Polskiej Nagrody Filmowej za rolę drugoplanową w filmie Persona non grata, a w 2018 roku otrzymał specjalną nagrodę Orła za całokształt osiągnięć życiowych. Jego talent komediowy został doceniony w 2008 roku, kiedy to uhonorowano go Złotą Kaczką i wybrano najlepszym aktorem komediowym stulecia. Wśród wielu odznaczeń, jakie otrzymał, warto wspomnieć Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski w 2011 roku za wybitne zasługi dla kultury polskiej oraz Krzyż Komandorski tego samego orderu w 1997 roku. W 1979 roku został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, a w 2005 roku Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. W 2012 roku przyznano mu odznakę Honoris Gratia, a w 2000 roku Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Republiki Włoskiej. Stuhr był również laureatem wielu lokalnych nagród, takich jak Nagroda Miasta Krakowa (1995) i Laur Krakowa XXI wieku (2007), oraz międzynarodowych odznaczeń, jak Order Uśmiechu w 2014 roku, do którego Kapituły dołączył w 2016 roku.
Jako aktor współpracował z największymi polskimi reżyserami, takimi jak: Krzysztof Kieślowski, Agnieszka Holland, Krzysztof Zanussi czy Andrzej Wajda, tworząc niezapomniane kreacje, które na trwałe wpisały się w historię polskiego kina.
Pomimo iż Jerzy Stuhr nie był ściśle związany z muzyką, jego wykonanie piosenki Śpiewać każdy może podczas festiwalu w Opolu na stałe weszło do polskiej kultury. Ta humorystyczna interpretacja stała się symbolem jego wszechstronności i zapewniła mu miejsce w historii polskiej piosenki.
Jerzy Stuhr był wybitnym aktorem, a jego kunszt aktorski będzie inspirował kolejne pokolenia. Dorobek artystyczny, który po sobie pozostawił, zostanie z nami przez wiele pokoleń, a filmy, w których wystąpił, będą żyły w pamięci widzów przez długie dekady. Przedstawiamy pięć produkcji, które na zawsze będą kojarzone z jego postacią.
Seksmisja
Jednym z najbardziej rozpoznawalnych filmów, w których zagrał Jerzy Stuhr, jest Seksmisja w reżyserii Juliusza Machulskiego. W tej kultowej komedii science fiction z 1984 roku Stuhr wcielił się w postać Maksymiliana Paradysa, jednego z dwóch mężczyzn obudzonych po hibernacji w świecie zdominowanym przez kobiety. Jego rola pełna humoru i nieoczekiwanych zwrotów akcji zapewniła mu trwałe miejsce w historii polskiego kina.
Kingsajz
Kolejnym filmem, w którym Jerzy Stuhr zaprezentował swoje umiejętności aktorskie, był Kingsajz, również w reżyserii Juliusza Machulskiego. W tej komedii fantastycznej z 1987 roku, Stuhr zagrał postać Kilera, redaktora naczelnego gazety dla krasnoludków. Film, będący satyrą na system totalitarny, stał się jednym z klasyków polskiej kinematografii.
Kiler i Kilerów 2-óch
Stuhr zagrał także w dwóch częściach komedii kryminalnej Kiler i Kilerów 2-óch w reżyserii Juliusza Machulskiego. W tych filmach z lat 1997 i 1999 wcielił się w postać komisarza Ryby, niezbyt rozgarniętego, ale niezwykle sympatycznego policjanta. Jego komediowe zdolności oraz charyzma sprawiły, iż filmy te zdobyły ogromną popularność.
Mulan
Jerzy Stuhr nie ograniczał się tylko do polskiego kina. W 1998 roku użyczył swojego głosu jednej z postaci w polskiej wersji językowej animowanego filmu Disneya Mulan. Jego ciepły i rozpoznawalny głos w roli Mushu, smoka-opiekuna głównej bohaterki, dodał uroku tej postaci i uczynił ją jeszcze bardziej pamiętną dla polskich widzów.
Shrek
Kolejną znaczącą rolą dubbingową Jerzego Stuhra była postać Osła w polskiej wersji językowej serii filmów Shrek. Od 2001 roku jego charakterystyczny głos towarzyszył przygodom sympatycznego ogra i jego przyjaciół, wprowadzając niepowtarzalny humor i urok. Osioł w interpretacji Stuhra stał się jedną z najbardziej lubianych postaci animowanych w Polsce.
Jerzy Stuhr pozostawił po sobie nie tylko niezapomniane role, ale także szereg powiedzeń i cytatów, które na stałe weszły do codziennego języka Polaków. Wśród nich znajdują się takie powiedzonka jak:
Tu Ryba, wzywam cię, Akwarium
Pomyłka… moja żona miała na drugie Pomyłka.
Widzę ciemność, ciemność widzę
Nie wstanę! Tak będę leżał!
Kobieta mnie bije!
Oż ty w dziuple kopany!
Niebiski kwiat i kolce… Niebieski kwiat i kolce… Byłoby prościej gdybym nie był daltonistą!
No i skończyło się rumakowanie
Nie patrz w dół… Nie patrz w dół… Nie zatrzymuj się i nie patrz w dół… W dół nie patrz… nie zatrzymuj się i w dół nie patrz… O nie, Shrek, ja w dół patrzę!
O, Muszu, ty geniuszu.
To skandal! Dyshonor dla całej rodziny ! Weź kajecik. Dyshonor dla świerszcza, dyshonor dla krowy…
Te cytaty są dowodem na to, iż Stuhr miał wyjątkowy talent do przekazywania niezapomnianych, błyskotliwych dialogów, które z łatwością przechodziły do codziennego słownika, stając się integralną częścią polskiej kultury popularnej.
Jerzy Stuhr na zawsze pozostanie w pamięci jako wybitny artysta, którego talent i charyzma sprawiły, iż każdy jego występ był niezapomnianym przeżyciem dla widzów. Wkład aktora w kulturę polską i europejską jest nieoceniony, a filmy i role, które wykreował, będą żyły w naszych sercach przez długi czas.
Dziękujemy Mistrzu!
Autor: Joanna Tulo
