[Recenzja] Evan Ziporyn & ContaQt - "Art Decade" (2025)

Muzycznie był to dość nietypowy tydzień. Z jednej strony przyniósł całkiem sporo wyczekiwanych przeze mnie premier. Z drugiej jednak wszystkie te albumy okazały się dla mnie raczej rozczarowaniem. "Touch" Tortoise i "Perseverance Flow" Natural Information Society wypadły dużo poniżej oczekiwań - które przynajmniej w tym pierwszym przypadku i tak nie były wygórowane - a zeszłoroczna Saagara poprawiona przez Shackletona okazała się mniej interesująca od oryginału. Inne przesłuchane tytuły też niespecjalnie ze mną rezonowały. Wracam więc do poprzedniego tygodnia i płyty, której wydanie adekwatnie nie zostało nigdzie odnotowane. I to pomimo tego, iż wypełniają ją kompozycje tak wielbionych powszechnie twórców, jak David Bowie, Brian Eno, Robert Fripp czy Harold Budd.

"Art Decade" to projekt Evana Ziporyna, formalnie wykształconego muzyka, wykładowcy akademickiego i multiinstrumentalisty - głównie klarnecisty - znanego z muzycznego kolektywu Bang on a Can, z którym wykonywał muzykę współczesną w sposób atrakcyjny dla słuchacza muzyki popularnej, choć najbardziej zasłynął ten projekt swoim opracowaniem "Music for Airports" Eno. Również pozostałe przedsięwzięcia Ziporyna zasypywały przepaść pomiędzy muzyką współczesną a popularną. Niezależnie od tego, czy były to wykonania dzieł Terry'ego Rileya lub Steve'a Reicha, czy orkiestrowe odczytanie albumu "Blackstar" Bowiego. Nie inaczej jest w przypadku "Art Decade", stworzonego wraz z nowym zespołem ContaQt, w skład którego weszli również klawiszystka Allison Wiebe, skrzypaczka Sarah Fraser Raff, wiolonczelistka Mary-Katherine Finch, gitarzysta i basista Andrew Noseworthy oraz perkusista i okazjonalnie trębacz Jerry Pergolesi. W nagraniach wzięło udział ponadto kilku gości, w tym Gerry Leonard, gitarzysta znany ze współpracy z Bowiem.

Wszystkie kompozycje na "Art Decade" to interpretacje rockowej oraz ambientowej klasyki - utworów napisanych oraz oryginalnie wykonywanych przez Bowiego, Eno, Frippa i Budda. Wybór akurat tych artystów nie jest przypadkowy, bo ich drogi wielokrotnie się przecinały. Najwięcej, bo aż trzy utwory pochodzą z "'Heroes'" Bowiego, albumu nagranego z istotną pomocą Eno - jako producenta, klawiszowca i współautora części materiału - i mniejszym, ale istotnym udziałem Frippa jako gitarzysty. Dwa inne nagrania, "Red" i "Larks' Tongues in Aspic (Part 2)", to oczywiście kompozycje King Crimson, obie napisane samodzielnie przez Frippa. Znalazł się tu też "Evening Star" z drugiej, tak samo zatytułowanej płyty duetu Fripp & Eno, a także "Not Yet Remembered" z drugiej części tetralogii "Ambient", "The Plateaux of Mirror", tej nagranej przez Eno z Buddem. W nowych opracowaniach materiał ten nabiera odrobinę bardziej poważkowego charakteru.

Utwory King Crimson zachowują w tych wersjach przynajmniej część swojego pierwotnego ciężaru, intensywności i energii, a choćby zbliżoną budowę, zyskują natomiast bogatsze brzmienie, z większym udziałem smyczków oraz dodatkiem dęciaków. W takich aranżacjach utwory zespołu zabrzmiały wręcz symfonicznie, ale wciąż bez patosu, kierując się w bardziej avant-progowe rejony. Nie sposób jednak mówić tu o jakiejś faktycznie nowej jakości, istotnej wartości dodanej - muzycy grają świetnie, ale zbyt sztywno trzymają się oryginałów. Stricte akustyczne podejście do "Not Yet Remembered" - bez elektronicznych modulacji, ze smyczkami zamiast wokalizy, ale też niemalże identyczną partią pianina na pierwszym planie - również wypada bardzo sprawnie, kompetentnie, ale zachowawczo.

Z odrobinę większą odwagą muzycy podchodzą do ambientowych utworów Bowiego: "Sense of Doubt", "Moss Garden" i "Neuköln", które również w oryginale następują po sobie w takiej właśnie sekwencji, płynnie połączone, tworząc razem większą formę. Wprawdzie dwa skrajne utwory zyskują tylko potężniejsze brzmienie, ale środkowy segment jest dwukrotnie dłuższy, a najważniejsze w oryginale partie japońskiego koto przejmują tu inne instrumenty - szczególnie wyróżniają się solówki klarnetu, traktujące wyjściowy materiał w końcu z nieco większą swobodą. Cała ta heroesowa sekwencja stanowi najmocniejszy punkt "Art Decade", wraz z utrzymanym w podobnym klimacie - na pograniczu ambientu, post-rocka i współczesnej kameralistyki - "Evening Star". W przeciwieństwie do utworów z repertuaru King Crimson, tym razem udało się dokonać kompletnego odfrippowienia, zastępując jego charakterystyczną gitarę nieco folkowymi, pastoralnymi smyczkami, co akurat robi istotną różnicę, choćby jeżeli stylistyka pozostaje zbliżona.

Świetnym pomysłem było na pewno sięgnięcie po kompozycje akurat tych twórców, niekoniecznie te najbardziej znane, za to dobrze ze sobą współgrające - wszystkie już pierwotnie miały antymainstreamowy charakter, aspirowały do sztuki wyższej. Instrumentaliści na "Art Decade" niewątpliwie pokazują duży kunszt wykonawczy, a pomysły aranżacyjne bywają całkiem interesujące. Zabrakło zaś większej odwagi lub po prostu chęci do bardziej zdecydowanego uwspółcześnienia czy zdekonstruowania tych kompozycji, aby pokazać je od innej strony. Akurat im bardziej muzycy oddalają się tu od oryginałów, tym więcej ma to sensu i wartości, więc szkoda, iż nie poszli o krok czy dwa dalej. Ogólnie jednak to interesujące wydawnictwo, nie tylko jako ciekawostka dla miłośników twórców oryginalnych wersji, ale też jako przypomnienie, iż muzyka popularna i współczesna nie muszą być swoimi przeciwieństwami.