W środę, 10 września w Sali Reprezentacyjnej częstochowskiego Ratusza odbyła się promocja książki Jerzego Mizgalskiego i Jarosława Kapsy pt. „PAŃSTWO – NARÓD, NARÓD – PAŃSTWO. Szkice o praktyce tworzenia się narodów w Galicji Wschodniej”. Wydarzenie prowadziła Olga Wiewióra.
Dr hab. Jerzy Mizgalski – jako jeden z autorów – wytłumaczył, jaki cel stał za powstaniem tej książki:
– Chodziło nam o przedstawienie uwarunkowań, zarówno społecznych, kulturowych oraz politycznych, jakie wtedy panowały w Galicji Wschodniej. Nasza książka opiera się na materiałach źródłowych z tamtej epoki. Ma to na celu pomóc czytelnikowi w zrozumieniu problemów i jakie wówczas na tych terenach występowały.
– To jest próba wyłapania pewnego rodzaju fenomenu – tak mówił o swoim dziele Jarosław Kapsa, następnie dodając:
– Przełom XIX i XX wieku, wtedy rodzą się narody w Europie. Na terenie Galicji doszło do pewnego rodzaju fenomenu w tej kwestii. Warto sobie uświadomić, iż w Lwowie, w odległości kilkuset metrów od siebie, jednocześnie Dmowski pisał „Myśli nowoczesnego Polaka, po sąsiedzku Iwan Franko tworzy Narodowo-Socjalistyczną Partię Ukraińską, a Alfred Nossig inicjuje powstanie ruchu syjonistycznego, żydowskiego. Widzimy więc, iż w tym samym punkcie dochodzi do narodzin trzech ważnych narodów w dziejach Europy.
– Tereny Galicji od 1867 roku podlegały procesowi liberalizacji stosunków narodowościowych – mówił dr hab. Jerzy Mizgalski, tłumacząc, dlaczego tematyka tej książki jest tak istotna:
– Na terenie Galicji, po wielu, wojnach, rewolucjach i buntach, doszło do pewnego rodzaju przemieszczeń ludności. Zatem mieliśmy swoistego rodzaju wielokulturowość. W naszej pracy potraktowaliśmy ten problem tak, jakbyśmy się przenieśli do przełomu XIX-XX wieku. Pominęliśmy współczesną literaturę przedmiotu dotyczącą właśnie Galicji Wschodniej, a skoncentrowaliśmy się głównie na tej literaturze, która powstała w tamtej epoce. Stopniowo w całej Europie koncepcja państw stanowych zaczęła odchodzić już w historię, a zaczęły powstawać konstytucyjne, obywatelskie państwa, gdzie wybory decydowały o składzie rządów. Tworzyły się różne partie i odmienne koncepcje. Dochodziło do ścierania się poglądów, które tworzył pewne podwaliny pod tożsamość narodową.
Jarosław Kapsa podzielił się również historią o tym, co doprowadziło do powstania publikacji:
– Mnie ze względów rodzinnych fascynowały mnie ziemie wschodnie dawnej Rzeczpospolitej. Fascynował mnie też temat stosunków polsko-ukraińskich i polsko-żydowskich. Pan profesor Mizgalski był z kolei świetnym specjalistą w temacie dziejów i kultury Żydów, zwłaszcza Częstochowskich. Wcześniej czy później musieliśmy się spotkać. Te wzajemne fascynacje zaowocowały współpracę przy tworzeniu tej książki.
Podczas wydarzenia panel dyskusyjny prowadziła Olga Wiewióra, która nakreśliła, jakie tematy zostaną poruszone podczas wieczornej rozmowy:
– Galicja Wschodnia jest to taki temat, który w Polsce szczególnie obrósł olbrzymią legendą, dlatego iż dla wielu Polaków są to te mityczne kresy wschodnie, związane są ich z dzieciństwem. Jest to zarazem część Europy, która obarczona jest bardzo tragiczną historią. Rozmowa będzie szła kierunku mającym pokazać, jak wiele pozostało tematów do wyjaśnienia, jak wiele pozostało białych plami i nadinterpretacji. Jednak ta rozmowa ma przede wszystkim pokazać, iż Galicja Wschodnia to jest wielogłosowość. Każdy z narodów, który tam mieszkał miał pełne prawo do tego, żeby stanowić i mówić o sobie, tworzyć własną kulturę, czy grupę narodową. Chciałabym, żeby rozmowa o tej książce zmierzała właśnie w takim kierunku, aby pokazać w pewien sprawiedliwy sposób, równy podział dla wszystkich narodów.
„PAŃSTWO – NARÓD, NARÓD – PAŃSTWO. Szkice o praktyce tworzenia się narodów w Galicji Wschodniej”, to książka wydana przez Towarzystwo Galeria Literacka. Dzieło to, będące owocem współpracy Jerzego Mizgalskiego i Jarosława Kapsy pokazuje procesy kształtowania się tożsamości narodowej w Galicji Wschodniej, w której różne grupy etniczne – pomimo różnic kulturowych – koegzystowały ze sobą.
