Od wody wszystko się zaczyna. Dzieci z całej Polski uczą się dbać o przyrodę z Planetą Energii

W polskich miastach choćby 70–90 proc. wody opadowej trafia bezpośrednio do kanalizacji, zamiast zasilać glebę i przyrodę. Beton, asfalt i szczelne nawierzchnie sprawiają, iż deszcz nie ma gdzie wsiąkać, a woda – zamiast powoli przenikać do gleby, gwałtownie znika z krajobrazu. W efekcie miasta i ich okolice tracą naturalną zdolność do magazynowania wilgoci, co z jednej strony pogłębia skutki suszy, a z drugiej zwiększa ryzyko gwałtownych podtopień po intensywnych opadach.

Naukowcy zwracają uwagę, iż to właśnie te pozornie drobne, codzienne procesy, sposób zagospodarowania przestrzeni, ilość zieleni czy obecność naturalnych powierzchni chłonnych, mają ogromny wpływ na bioróżnorodność i odporność środowiska. Od tego, czy woda zostanie zatrzymana w glebie, zależy kondycja roślin, obecność owadów, ptaków i drobnych organizmów oraz stabilność lokalnych ekosystemów.

Dlatego coraz większą rolę odgrywa edukacja, która pomaga zrozumieć, jak działa woda w przyrodzie i dlaczego jej ochrona zaczyna się od najbliższego otoczenia. Szkolnego podwórka, osiedla czy parku. To wiedza, którą można i warto przekazywać już od najmłodszych lat, pokazując, iż choćby niewielkie działania mają znaczenie dla środowiska wokół nas.

Właśnie z myślą o budowaniu takiej świadomości Planeta Energii była w tym roku szeroko obecna także w mediach. Do udziału w 14. edycji programu zachęcano przez październik i listopad w audycjach oraz na stronach internetowych Radia 357, które objęło projekt patronatem medialnym. W grudniu zaś ekipa projektu spotkała się z uczniami sześciu przedszkoli i szkół z całej Polski podczas edukacyjnych pikników. Jednym z ambasadorów Planety Energii został Krystian Hanke – dziennikarz Radia 357 i autor projektu „Tatowanie”, który aktywnie wspierał ideę edukacji przyrodniczej i rozmowy o wodzie, bioróżnorodności oraz odpowiedzialności za środowisko.

Ambasador 14. Edycji Krystian Hanke

Program, który rośnie z roku na rok

Program Planeta Energii, realizowany przez Grupę Energa od 2010 roku, od początku stawia na edukację najmłodszych poprzez doświadczenie, zabawę i praktyczne działania. W 14. edycji projektu w działania edukacyjne włączyło się 529 klas szkolnych i grup przedszkolnych z całej Polski, ponad 600 nauczycieli oraz ponad 14 tysięcy dzieci. Dzięki tegorocznej odsłonie łączna liczba uczestników wszystkich edycji programu przekroczyła już 330 tysięcy dzieci.

– Brawo WY! Kilkuset nauczycieli i ponad 14 tysięcy dzieciaków z całej Polski pokazało właśnie, iż gdy chodzi o naturę – jesteśmy jedną wielką drużyną! Udowodniliście, iż troska o przyrodę potrafi łączyć ludzi w całej Polsce. Rozpiera mnie duma, iż Planeta Energii tworzy tak fantastyczną, pełną pasji społeczność. Jestem pełna zachwytu i wzruszenia, bo ta edycja Planety Energii to ocean Waszej kreatywności, serca i dobrej energii. Mam poczucie, iż to już nie projekt, to ruch społeczny! Taka dawka energii, mądrości i dobrego humoru mogłaby zasilić pół kraju. Nauczyciele – ukłon do ziemi. Uczniowie – uśmiech od ucha do ucha. Jesteście absolutną MOCĄ tej edycji! – podsumowała ambasadorka 14. Edycji, Marzena Rogalska.

Ekspertka 14. Edycji Anna Ruszczak

Konkurs o bioróżnorodności wodnej – kreatywność w szkołach i przedszkolach

W tej edycji dzieci uczyły się, iż woda to coś więcej niż to, co płynie z kranu. Podczas zajęć poznawały jej rolę w przyrodzie, obserwowały zależności między roślinami, zwierzętami i środowiskiem wodnym oraz odkrywały, jak codzienne decyzje wpływają na otaczający je świat. Nauka odbywała się zarówno w salach lekcyjnych, jak i w terenie – poprzez obserwacje, doświadczenia i wspólne działania.

W wielu szkołach i przedszkolach dzieci realnie zmieniały codzienne nawyki. Wprowadzano dyżury „Strażników wody i energii”, którzy pilnowali zakręcania cieknących kranów, gaszenia światła i racjonalnego korzystania z zasobów. Ważnym elementem zajęć były również działania związane z wodą w przyrodzie – przedszkolaki eksperymentowały z wodą, mchem i gąbką, sprawdzając, jak różne materiały zatrzymują wilgoć. Zajęcia prowadzone przy prawdziwych ogrodach deszczowych pozwalały im zobaczyć w praktyce, jak można gromadzić wodę opadową i wspierać lokalną bioróżnorodność.

Zdobyta wiedza często wychodziła poza mury placówek. Dzieci przygotowywały gazetki, ulotki i plakaty edukacyjne, prowadziły proste obserwacje pogody i opadów, zakładały niewielkie zbiorniki na deszczówkę oraz lokalne akcje.

Przedszkolaki z Przedszkola Samorządowego nr 1 w Strzelcach Krajeńskich

Za tymi działaniami stało ponad 600 nauczycieli, którzy udowodnili, iż choćby najmłodsze dzieci można włączać w rozmowę o ochronie przyrody. Najwięcej zgłoszeń napłynęło z województw mazowieckiego, wielkopolskiego i pomorskiego, a dla wielu placówek był to pierwszy kontakt z programem. Jednocześnie ponad stu nauczycieli wróciło do Planety Energii kolejny raz, rozwijając swoje wcześniejsze doświadczenia i pomysły.

Dzieci ze Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi w Smólniku

Laureaci 14. edycji

Spośród wszystkich zgłoszeń jury wyłoniło trzy placówki, które w tym roku zdobyły tytuł laureatów Planety Energii:

• Przedszkole Samorządowe nr 1 w Strzelcach Krajeńskich
• Szkoła Podstawowa im. Przyjaciół Ziemi w Kłodawie
• Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi w Smólniku.

BioPikniki – wspólne świętowanie finału

Finał edycji świętowaliśmy podczas BioPikników, które odbyły się kolejno 12 grudnia w Kłodawie, 15 grudnia w Strzelcach Krajeńskich i 16 grudnia w Smólniku. Każde z wydarzeń miało uroczysty, a jednocześnie bardzo radosny charakter. Na każde z nich zaproszono też uczniów z pobliskich placówek, którzy realizowali projekt i zdobyli w nim wyróżnienie. Spotkania rozpoczęły się od ceremonii finałowej, podczas której społeczności placówek wspólnie celebrowały sukces w programie i odebrały nagrody. Następnie dzieci uczestniczyły w warsztatach i aktywnościach edukacyjnych poświęconych bioróżnorodności i wodzie, pełnych doświadczeń, zabawy i działań kreatywnych.

Ambasadorka 14. Edycji Aneta Chmielińska

BioPiknikom towarzyszyli ambasadorzy Planety Energii oraz ekspertka programu. Krystian Hanke, dziennikarz Radia 357 i autor „Tatowania”, Liliana Zajbert – nastoletnia aktorka, pasjonatka natury i miłośniczka zwierząt, oraz Aneta Chmielińska – pedagożka leśna, autorka książek przyrodniczych i twórczyni rodzinnego podcastu „Dzikoprzygody”, prowadzili krótkie lekcje, rozmowy i inspirujące spotkania z dziećmi. Wspierała ich Anna Ruszczak, edukatorka przyrodnicza i specjalistka w zakresie ochrony środowiska, która pomagała uczestnikom lepiej zrozumieć, czym jest bioróżnorodność i dlaczego odgrywa tak istotną rolę w naszym codziennym życiu.

Nagrody, które zostają na lata

Wyróżnione placówki otrzymały vouchery o wartości 12 tys. zł na stworzenie własnych Stref Bioróżnorodności. Dzięki temu przy przedszkolu i szkołach powstaną rozwiązania sprzyjające ochronie przyrody i edukacji środowiskowej, takie jak ogrody deszczowe, miejsca do nauki na świeżym powietrzu czy inne zielone przestrzenie rozwijane według potrzeb lokalnej społeczności. To nagroda, która zostanie z nimi na długo po zakończeniu programu i będzie realnym wsparciem dalszych działań.

W tym roku organizatorzy docenili jednak nie tylko laureatów. Spośród wszystkich sprawozdań zgłoszonych przez grupy szkolne i przedszkolne wyłoniono także sto placówek, które w najlepszy i najbardziej zaangażowany sposób udokumentowały swoje działania na rzecz ochrony przyrody. Dla nich również przewidziano nagrody – każda z wyróżnionych szkół i przedszkoli otrzymała pakiet bioróżnorodności o wartości 750 zł, czyli zestaw praktycznych elementów do tworzenia zielonych przestrzeni. W pakietach znalazły się m.in. nadstawka paletowa, zbieracz wody opadowej, nasiona roślin, zabezpieczenia nadstawki oraz kruszywo dolomitowe i kora ogrodowa. Dzięki nim dzieci mogą jeszcze lepiej poznawać świat przyrody i swój wpływ na otoczenie, a także obserwować efekty własnych działań w rytmie zmieniających się pór roku.

Jury wyróżniło również dwudziestu nauczycieli za przygotowanie z uczniami najciekawszych zajęć i sprawozdań. Nagrodą dla pedagogów jest udział w dwudniowych, bezpłatnych warsztatach z ambasadorami projektu – jako forma docenienia ich pracy i impuls do kolejnych inspirujących działań w przyszłości.

Nauczycielki SP im. Marii Konopnickiej w Głębokiem oraz Koordynator projektu Planeta Energii Jarosław Kozłowski

Energia na przyszłość

Finał 14. edycji Planety Energii pokazał, iż edukacja środowiskowa może być jednocześnie radosna i skuteczna, a dzieci i młodzież chcą rozumieć świat oraz brać odpowiedzialność za swoje otoczenie. Wyróżnione placówki udowodniły, iż troska o bioróżnorodność zaczyna się lokalnie od wspólnych działań uczniów, nauczycieli, rodziców i całych społeczności.

Planeta Energii, którą Grupa Energa zainicjowała w 2010 roku, od wielu lat pomaga w rozwoju wiedzy u dzieci. Pierwotną ideą programu było propagowanie wśród dzieci wiedzy o energii elektrycznej i jej źródłach oraz bezpiecznym i racjonalnym korzystaniu z prądu. Wraz z rozwojem projektu materiały wzbogacono o treści pozwalające lepiej zrozumieć świat energii wokół nas, wpływ naszych zachowań na ochronę środowiska czy wspieranie zrównoważonego rozwoju. Aktualnie Planeta Energii chce zwrócić dodatkowo uwagę nauczycieli i uczniów na świat przyrody i potrzebę dbania o bioróżnorodność, zwłaszcza lokalną. Program od swojego początku stawia na naukę przez zabawę i interaktywne doświadczenia, dzięki czemu choćby trudne zagadnienia stają się dla dzieci atrakcyjne. Zachęca do aktywnego udziału w zajęciach, angażowania społeczności, a także wspiera rozwój proekologicznych postaw i zachowań.