"Non omnis moriar", przepisy na ciasta i czarny humor. Czy na grobie można pisać wszystko?

Zdjęcie: Co można napisać na grobie? Fot. Archiwum prywatne


Wybór nagrobka, koloru, materiału, a wreszcie wielkości i kroju napisu to nie koniec. Pozostaje bowiem jeszcze jedna ważna kwestia: co można napisać na grobie? Wizyty na cmentarzach przy okazji Wszystkich Świętych mogą być okazją do ciekawych obserwacji. Tylko czy na pewno wszystko wolno wygrawerować?
Na płytach nagrobnych, poza imieniem, nazwiskiem i datą śmierci, a także datą urodzenia lub wiekiem, często znajdują się także krótkie teksty. Epitafia mają upamiętnić zmarłego, zwykle mają też osobisty charakter. O tym, co zostanie wygrawerowane na grobie, może decydować zmarły, np. przekazując to w swojej woli, choć zwykle to rodzina podejmuje decyzję. Standardem są proste i krótkie zdania, np. "Spoczywaj w pokoju", "Pokój jej/jego/ich duszy", "Na zawsze w naszych sercach", ale też wezwania do modlitwy, napisy "Jezu, ufam Tobie" i sentencje łacińskie typu "Memento Mori". Niektórych jednak ponosi fantazja i dotyczy to nie tylko znanych osobistości.


REKLAMA


Zobacz wideo Anna Lewandowska o otaczającym nas świecie. "Dużo złego się dzieje, żyjemy w lęku"


Co można napisać na grobie? Zabawne i nietypowe epitafia mają nie tylko znani artyści
Tradycja zabawnych, nietypowych, humorystycznych i zaskakujących (dla żyjących) epitafiów kojarzona jest raczej z zachodem, ale przykłady znaleźć można także w Polsce. Na grobie Mela Blanca, oryginalnego głosu Królika Bugsa z serii "Looney Tunes", znajduje się nawiązujący do animacji napis "That's All Folks!". Irlandzki komik Spike Milligan kazał wyryć napis w języku celtyckim "Mówiłem wam, iż jestem chory". Jonathan Blake, spoczywający na cmentarzu Uniontown Cemetery w Pensylwanii, został upamiętniony zabawną rymowanką upamiętniającą przyczynę śmierci. Wiersz można przetłumaczyć na "Tu leży ciało Jonathana Krogulca, który wcisnął gaz zamiast hamulca". Jakiś czas temu popularność w sieci zdobył z kolei nagrobek z napisem "Liczyłem na piramidę". Amerykanie zamieszczają nawet... swoje sekretne przepisy na ulubione potrawy, w tym ciasta.


A w Polsce? Na grobie Stanisława Lema znalazła się łacińska sentencja "Zrobiłem, co mogłem. Kto potrafi, niech zrobi lepiej". Waldemar Świerzy, słynny grafik i współtwórca polskiej szkoły plakatu, spoczywa na warszawskim Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Na jego grobie znalazło się upamiętniające go epitafium pełne czarnego humoru: "Tu leżu zawsze świerzy". Adam Hanuszkiewicz, aktor i reżyser teatralny, został upamiętniony słowami: "Umarł Hanuszkiewicz, nudno będzie w teatrze". Na nagrobku Emila Karewicza znalazło się z kolei krótkie "The End". Jerzy Ficowski, poeta i tłumacz, był bardziej wylewny w słowach, a na jego pomniku można przeczytać specjalny apel od "niżej podpisanego", który "zakończył tutejszą egzystencję, nie ukończywszy niczego", do "moich Bliskich i moich Dalekich".


Epitafium Jerzego Ficowskiego, epitafium Waldemara Świerzego Fot. Archiwum prywatne


Nie wszystkie pomysły znanych pisarzy, artystów i aktorów zostają zrealizowane. Przykładem może być Wisława Szymborska, której wiersz "Nagrobek" na pomnik jednak nie trafił. Nie trafiły też łopian, rymowanka i sowa.


Tu leży staroświecka jak przecinek / autorka paru wierszy. Wieczny odpoczynek / raczyła dać jej ziemia, pomimo iż trup / nie należał do żadnej z literackich grup. / Ale też nic lepszego nie ma na mogile / oprócz tej rymowanki, łopianu i sowy. / Przechodniu, wyjmij z teczki mózg elektronowy / i nad losem Szymborskiej podumaj przez chwilę.


W 2020 roku sieć i media obiegło zdjęcie nietypowego nagrobka z jednego z poznańskich cmentarzy. Na pomniku małżeństwa znalazł się napis: "Na ch.. się patrzysz? Też wolelibyśmy leżeć na plaży". Pomysł do dziś wywołuje jednocześnie rozbawienie i oburzenie, głównie za sprawą zawartego w nim wulgaryzmu. Nietypowe pomysły to jednak domena nie tylko naszych czasów. Na Cmentarzu Starym w Płocku pod koniec XIX wieku stanął bowiem nagrobek, na którym małżonek w interesujący sposób zdecydował się upamiętnić swoją ukochaną żonę.


Czy za napis na nagrobku można dostać mandat? Lepiej nie przesadzać
Przykłady można mnożyć, pojawia się jednak pytanie, czy na pewno wszystko, co tylko sobie wymyślimy, może znaleźć się na nagrobku? Odpowiedź nie jest taka oczywista. Zgodnie z prawem każdy nagrobek musi zawierać informacje niezbędne do identyfikacji, a więc imię zmarłego i datę śmierci. Co z sentencjami, zdjęciami, żartobliwymi napisami i wierszami? Wszystkie wulgarne, obraźliwe, w tym naruszające uczucia religijne, a także nieprzyzwoite lub "społecznie oburzające" napisy i zdjęcia mogą stać się przyczyną interwencji zarządu cmentarza. Może on nakazać usunięcie problematycznej treści.Jeśli masz ochotę, to zagłosuj w naszej sondzie, która znajduje się poniżej.Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu.Zachęcamy do zaobserwowania nas w Wiadomościach Google.