Polska kultura pogrążyła się w żałobie po śmierci jednej z najbardziej wybitnych i rozpoznawanych artystek współczesnego teatru i filmu. Ewa Dałkowska, wybitna aktorka teatralna i filmowa, która przez ponad pół wieku kształtowała krajobraz polskiej sztuki dramatycznej, odeszła w wieku siedemdziesięciu ośmiu lat, pozostawiając po sobie nieprześcignione dziedzictwo artystyczne oraz ogromną pustkę w sercach pokoleń widzów, którzy przez lata śledzili jej niezwykłą karierę.
fot. Warszawa w Pigułce
Smutną wiadomość o śmierci tej niezastąpionej artystki przekazał warszawski Nowy Teatr za pośrednictwem swojego oficjalnego profilu na Facebooku, gdzie przedstawiciele instytucji pożegnali swoją koleżankę i współtwórczynię teatralnego zespołu. W poruszającym komunikacie podkreślono, iż Ewa Dałkowska od samego początku istnienia teatru była jego integralną częścią, współtworząc nie tylko repertuar, ale również duchową atmosferę tej prestiżowej sceny warszawskiej.
Instytucja przypomniała najważniejsze kreacje aktorskie zmarłej artystki, które na stałe wpisały się w kanon polskiego teatru współczesnego. Wśród najbardziej pamiętnych i znaczących ról wymieniono postać Ryfki, magnetyczną Gonerylę, głęboką Elizabeth Costello, poruszającą Henię Gelertner oraz niezapomnianą Izoldę Regensberg. Każda z tych kreacji stanowiła dowód niezwykłego talentu interpretacyjnego aktorki oraz jej umiejętności wcielania się w najbardziej złożone i wymagające postaci dramatyczne.
Szczególnie wzruszającym elementem pożegnania był fakt, iż Ewa Dałkowska jeszcze w kwietniu bieżącego roku, mimo podeszłego wieku, aktywnie pracowała nad nową rolą teatralną, co świadczy o jej nieprzeciętnej pasji artystycznej oraz profesjonalnym zaangażowaniu, które towarzyszyło jej aż do ostatnich miesięcy życia. Ta informacja podkreśla, jak bardzo teatr był dla niej nie tylko zawodem, ale prawdziwym powołaniem życiowym.
Równolegle z komunikatem teatralnym o śmierci aktorki poinformował również Bogdan Zdrojewski, były minister kultury i wieloletni działacz polityczny, który za pośrednictwem platformy społecznościowej X złożył hołd zmarłej artystce. W swoim osobistym wspomnieniu podkreślił nadzwyczajny talent aktorki oraz wyjątkowe połączenie empatii, skromności i życzliwości, które charakteryzowały ją nie tylko jako artystkę, ale przede wszystkim jako człowieka.
Zdrojewski, mimo różnic politycznych, które dzieliły go od aktorki, z szacunkiem wspominał jakość ich sporów światopoglądowych oraz wspólną troskę o losy państwa i obywateli, która łączyła ich ponad podziałami partyjnymi. Ta uwaga pokazuje, jak bardzo Ewa Dałkowska była szanowana nie tylko za swoje osiągnięcia artystyczne, ale również za postawę obywatelską oraz umiejętność prowadzenia konstruktywnego dialogu z ludźmi o odmiennych poglądach.
Były minister podkreślił również fakt, iż Ewa Dałkowska była dumną wrocławianką, co stanowiło istotny element jej tożsamości kulturowej i artystycznej. Pochodzenie ze stolicy Dolnego Śląska wywarło znaczący wpływ na jej formację intelektualną oraz artystyczną, łącząc ją z bogatą tradycją kulturalną tego regionu Polski.
Pogrzeb wybitnej aktorki odbędzie się w piątek trzynastego czerwca o godzinie dwunastej w Kościele Świętego Huberta w Zalesiu Górnym, gdzie zmarła będzie mogła pożegnać się z nią rodzina, przyjaciele oraz przedstawiciele świata kultury i sztuki. Po ceremonii religijnej nastąpi odprowadzenie trumny na pobliski cmentarz, gdzie Ewa Dałkowska zostanie pochowana w gronie najbliższych.
Kariera artystyczna Ewy Dałkowskiej rozpoczęła się w latach siedemdziesiątych dwudziestego wieku, kiedy jako absolwentka warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej z 1972 roku oraz polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim z 1970 roku podjęła pierwsze kroki na profesjonalnej scenie teatralnej. Ta podwójna edukacja, łącząca praktyczne umiejętności aktorskie z głęboką wiedzą literacką, stanowiła solidny fundament dla jej późniejszych sukcesów artystycznych.
Pierwsze doświadczenia zawodowe zdobywała w latach 1972 do 1974 w katowickim Teatrze Śląskim imienia Stanisława Wyspiańskiego, gdzie miała okazję pracować z doświadczonymi reżyserami oraz poznać specyfikę repertuaru śląskiej sceny. Ten początkowy okres kształtował jej warsztат aktorski oraz pozwalał na zdobycie cennego doświadczenia w pracy z różnorodnymi tekstami dramatycznymi.
Przełomowym momentem w karierze aktorki stał się rok 1974, kiedy została zaangażowana do warszawskiego Teatru Powszechnego przez legendarnego reżysera Zygmunta Huebnera, który pełnił wówczas funkcję dyrektora tej prestiżowej instytucji. Ta współpraca, która trwała nieprzerwanie przez ponad trzy dekady aż do 2008 roku, stanowiła najdłuższy i najbardziej owocny okres w karierze zawodowej aktorki.
Na deskach Teatru Powszechnego Ewa Dałkowska miała okazję zagrać szeroki wachlarz ról w repertuarze zarówno klasycznym, jak i współczesnym, demonstrując niezwykłą wszechstronność artystyczną oraz umiejętność adaptacji do różnorodnych konwencji teatralnych. Wśród najważniejszych spektakli, w których uczestniczyła, znajdowały się inscenizacje arcydzieł literatury polskiej, takich jak Kordiank oraz Balladyna Juliusza Słowackiego, które stanowiły kamienie milowe polskiego dramatu romantycznego.
Równie znaczące były jej kreacje w spektaklach opartych na literaturze światowej, w tym w Spiskowcach według powieści Josepha Conrada, Nocy trybad Per Olova Enquista oraz Garderobianym Ronalda Harwooda. Każde z tych przedstawień pozwalało aktorce na eksplorację różnych aspektów ludzkiej natury oraz demonstrację jej umiejętności interpretacyjnych w konfrontacji z różnorodnymi tradycjami kulturowymi.
Filmografia Ewy Dałkowskiej obejmuje ponad pięćdziesiąt produkcji fabularnych oraz serialowych, co czyni ją jedną z najaktywniejszych polskich aktorek okresu powojennego. Wśród najważniejszych ról filmowych należy wymienić występy w kultowych produkcjach polskiego kina, takich jak monumentalne Noce i dni w reżyserii Jerzego Antczaka, prowokacyjne Bez znieczulenia Andrzeja Wajdy, oraz wzruszająca Kobieta z prowincji.
Szczególnie znaczące miejsce w jej filmografii zajmują role w biograficznych dramatach historycznych, w tym niezapomniana kreacja w Korczaku Andrzeja Wajdy oraz głęboka interpretacja w Sprawie Gorgonowej. Te filmy nie tylko przyniosły aktorce uznanie krytyki, ale również utrwaliły jej pozycję jako artystki potrafiącej z niezwykłą precyzją odwzorowywać złożone charaktery psychologiczne postaci historycznych.
Wyjątkowy rozdział w biografii artystycznej Ewy Dałkowskiej stanowi jej zaangażowanie w działalność teatralną okresu stanu wojennego, kiedy stała się współtwórczynią niezależnego Teatru Domowego. Ta inicjatywa kulturalna została zainaugurowana pierwszego listopada 1982 roku w prywatnym mieszkaniu aktorki, stanowiąc śmiały akt oporu artystycznego przeciwko ograniczeniom narzuconym przez władze komunistyczne.
Działalność Teatru Domowego, która trwała aż do transformacji ustrojowej w 1989 roku, obejmowała około stu pięćdziesięciu przedstawień realizowanych głównie w prywatnych mieszkaniach, ale również w salach parafialnych oraz w przestrzeni plenerowej. Ta forma teatru alternatywnego pozwalała na kontynuowanie wysokiej jakości działalności artystycznej mimo politycznych ograniczeń oraz stanowiła istotny element kultury opozycyjnej tamtego okresu.
Za swoje odważne zaangażowanie w działalność kulturalną okresu stanu wojennego Ewa Dałkowska została uhonorowana prestiżowym medalem Gloria Artis, przyznawanym przez ministra kultury artystom, którzy wnieśli szczególny wkład w rozwój polskiej kultury. To odznaczenie stanowi uznanie nie tylko dla jej osiągnięć artystycznych, ale również dla postawy obywatelskiej oraz odwagi w działaniu na rzecz wolności twórczej.
Ewa Dałkowska należała również do grona aktorek obdarzonych wyjątkowym talentem wokalnym, co pozwalało jej na występy w różnorodnych projektach muzycznych oraz kabaretowych. Śpiewała w legendarnym Kabarecie Pod Egidą Jana Pietrzaka, który stanowił jedną z najważniejszych instytucji polskiej satyry politycznej oraz społecznej. Regularnie uczestniczyła również w wrocławskich przeglądach Piosenki Aktorskiej, które stanowiły prestiżowy festiwal łączący teatr z muzyką.
Od 2008 roku, po zakończeniu długoletniej współpracy z Teatrem Powszechnym, Ewa Dałkowska związała się z warszawskim Nowym Teatrem, gdzie przez piętnaście lat kontynuowała swoją karierę artystyczną pod kierunkiem wybitnego reżysera Krzysztofa Warlikowskiego. Ta kooperacja zaowocowała szeregiem spektakularnych przedstawień, w tym Apollonią, Opowieściami afrykańskimi według Szekspira oraz Kabaretem warszawskim.
Praca z Warlikowskim pozwoliła aktorce na eksplorację najnowszych trendów w teatrze współczesnym oraz na konfrontację z awangardowymi formami wyrazu scenicznego. Te doświadczenia artystyczne dowodzą, iż choćby w zaawansowanym wieku Ewa Dałkowska pozostawała otwarta na eksperymenty teatralne oraz gotowa do podejmowania nowych wyzwań artystycznych.
Znaczącą częścią dorobku artystycznego aktorki była również działalność dubbingowa, w ramach której użyczyła swojego głosu polskim wersjom językowym licznych produkcji zagranicznych. Szczególnie pamiętnym elementem tej aktywności było uczestnictwo w dubbingu kultowej serii filmowej o przygodach Harry’ego Pottera, co pozwoliło jej dotrzeć do zupełnie nowych pokoleń widzów oraz uczestniczyć w jednym z największych fenomenów kulturowych ostatnich dekad.
Talent aktorski Ewy Dałkowskiej był wielokrotnie doceniany przez środowisko teatralne oraz filmowe, o czym świadczy imponująca kolekcja nagród oraz odznaczeń, które otrzymała w ciągu swojej kariery. Szczególne uznanie zdobyła za swoje kreacje w Teatrze Telewizji oraz Teatrze Polskiego Radia, gdzie jej interpretacje radiowe oraz telewizyjne charakteryzowały się niezwykłą precyzją artystyczną oraz głębią psychologiczną.
W 2017 roku została uhonorowana Wielką Nagrodą Festiwalu Dwa Teatry w Sopocie za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Polskiego Radia i Telewizji, co stanowiło podsumowanie jej długoletniej działalności w mediach elektronicznych. Ta nagroda podkreśliła jej wyjątkową umiejętność adaptacji warsztatu teatralnego do specyfiki przekazu radiowego oraz telewizyjnego.
W 2011 roku została wyróżniona Nagrodą Miasta Stołecznego Warszawy, co stanowiło uznanie dla jej wkładu w kulturę stolicy oraz długoletniej działalności artystycznej na warszawskich scenach teatralnych. Ta nagroda podkreśliła jej szczególną więź z Warszawą oraz znaczenie, jakie miała dla kulturalnego życia miasta.
Kulminacyjnym momentem w uznaniu jej osiągnięć artystycznych było przyznanie w 2015 roku Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w pracy artystycznej i twórczej. To wysokie odznaczenie państwowe stanowiło oficjalne potwierdzenie jej wyjątkowego miejsca w polskiej kulturze oraz uznanie dla całokształtu jej działalności artystycznej.
Nawet w ostatnich latach swojego życia Ewa Dałkowska pozostawała aktywna zawodowo, czego dowodem była jej rola w komedii filmowej Teściowie 2 z 2023 roku. Ten film, będący kontynuacją popularnej komedii familijnej, pozwolił szerokiej publiczności po raz kolejny docenić talent komediowy aktorki oraz jej umiejętność kreowania barwnych postaci charakterystycznych.
Śmierć Ewy Dałkowskiej oznacza koniec pewnej epoki w polskim teatrze oraz filmie, gdyż odchodzi jedna z ostatnich przedstawicielek pokolenia, które kształtowało polską kulturę w najtrudniejszych okresach historii kraju. Jej życie i kariera stanowią inspirujący przykład artystycznej konsekwencji, odwagi oraz niezłomnego zaangażowania w służbę sztuce.
Dzieło artystyczne Ewy Dałkowskiej, obejmujące dziesiątki ról teatralnych, kilkadziesiąt kreacji filmowych oraz niezliczone występy radiowe i telewizyjne, pozostanie trwałym elementem polskiego dziedzictwa kulturowego. Jej interpretacje, charakteryzujące się głębią psychologiczną, precyzją warsztatową oraz autentyczną ekspresją emocjonalną, będą przez cały czas studiowane przez przyszłe pokolenia aktorów oraz miłośników teatru.
Postać Ewy Dałkowskiej symbolizuje również postawę artysty zaangażowanego społecznie, który nie ogranicza się wyłącznie do działalności zawodowej, ale aktywnie uczestniczy w życiu publicznym oraz kulturalnym swojego kraju. Jej przykład dowodzi, iż prawdziwy artysta to nie tylko wykonawca ról, ale również obywatel odpowiedzialny za kształt kultury oraz społeczeństwa, w którym żyje.
