„Nie tylko dla urwisów – światy Edmunda Niziurskiego”

radiokielce.pl 1 dzień temu

Zdjęcie: 10.07.2025. Kielce. Muzeum Zabawek i Zabawy. Wystawa „Nie tylko dla urwisów – światy Edmunda Niziurskiego” / Fot. Wiktor Taszłow - Radio Kielce

Ulubione przedmioty pochodzącego z Kielc pisarza Edmunda Niziurskiego, a także jego maszyny do pisania, rękopisy powieści, pierwsze wydania książek i ilustracje do nich przygotowane, a choćby kałamarz z marmuru chęcińskiego. To tylko niektóre eksponaty wystawy „Nie tylko dla urwisów”, którą od dziś można oglądać w Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach.

Wystawa poświęcona życiu i twórczości znakomitego pisarza – autora tak popularnych książek, jak „Sposób na Alcybiadesa”, czy „Awantura w Niekłaju” przedstawia dwa przenikające się światy.

– Troszeczkę tak naturalnie podzieliła się na część, w której są obiekty związane z życiem i twórczością Edmunda Niziurskiego. My mówimy, iż jest to ta część dorosła, w której możemy poznać Niziurskiego z tej prywatnej strony, jakim był człowiekiem. o ile chodzi o tę drugą część, to tutaj staraliśmy się pokazać życie dzieciaków, te ich zabawki z poprzedniego stulecia. Myślę, iż dla niektórych dzisiejszych odbiorców niektóre będą zagadkowe, czasem dziadkowie, albo rodzice będą musieli wytłumaczyć, do czego to było i czemu służyło – mówi kuratorka wystawy dr Barbara Kasprzyk-Dulewicz.

Znaczną część ekspozycji wzbogacają liczne ilustracje autorstwa dr Joanny Biskup-Brykczyńskiej, dzięki którym bohaterom książek Niziurskiego udało się nadać nowy, plastyczny, czasem satyryczny byt. – Miałam problem z dwiema postaciami. Z Markiem Piegusem i z samym Edmundem Nizurskim. Marek nie mógł być za stary, nie mógł być zbyt młody, nie mógł być dzieckiem na tym moim rysunku. I musiał mieć też specjalną minę. Bo w tych historiach, gdzie występuje, między innymi był gang porywający tornistry, więc narysowałam postać tak lekko nabzdyczoną, brew uniesiona, trzyma kamień w górze. I mówi: „Tylko podejdźcie. Zobaczymy. Pogadamy sobie inaczej.” W momencie, kiedy miałam narysować Niziurskiego, byłoby dobrze, żeby ta postać choć trochę była podobna i dlatego ma szelmowski uśmiech. Dlatego, iż on był dowcipny. To nie może być ponury chłop, który pisze tylko na maszynie i wydaje książki. – twierdzi autorka ilustracji do wystawy.

Całość dopełniają fotografie dokumentujące różne etapy życia twórcy. Od dzieciństwa i młodości spędzonych w Kielcach, po dojrzałe lata i działalność literacką. Wystawa oferuje również liczne elementy interaktywne, jak zagadki, repliki przedmiotów, fotoplastykon, magiczny sześcian oraz grę inspirowaną powieściami pisarza. Uzupełnieniem jest „Mapa Niziurszczyzny”, stanowiąca przewodnik po miejscach szczególnie ważnych dla Edmunda Niziurskiego.- To jest taka trochę gra, to jest trochę taki przewodnik. Zaczynamy od Kielc. Na mapie pojawia się Karczówka, bo to było miejsce, nieopodal którego mieszkał. Później pojawia się pierwsza szkoła, druga szkoła, park miejski (bo jak chodził do szkoły, to przechodził przez park). I zapraszamy kielczan, żeby te miejsca, które są znane i przez nas lubiane odwiedzić, ale z trochę innym nastawieniem. Żeby pomyśleć, iż po tych miejscach chodził też kiedyś ten mały Edmuś – tłumaczy kuratorka wystawy dr Barbara Kasprzyk-Dulewicz.

Wystawie „Nie tylko dla urwisów” towarzyszyć będą także inne wydarzenia kulturalne. – Niziurski kochał podwórka. Osadzał swoją akcję często na podwórkach różnych. Tam było świetne miejsce do zabaw i my na takim podwórku, już nieco opuszczonym, a wciąż klimatycznym, czyli podwórku przy dawnym Teatrze Lalki i Aktora Kubuś będziemy organizować dwa seanse kinowe, 16 i 30 sierpnia. O godzinie 20.00 zapraszamy wszystkich, którzy mają ochotę obejrzeć „Niewiarygodne przygody Marka Piegusa” w dwóch odcinkach. Drugi obraz to film długometrażowy „Klub włóczykijów”. Ten prezentować będziemy w sobotę, 30 sierpnia – zaprasza dyrektorka Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach, Daria Dyktyńska.

Edmund Niziurski urodził się w Kielcach, tam właśnie spędził swoje dzieciństwo i młodość. W 1954 r. została opublikowana jego pierwsza książka – słynna „Księga urwisów”, a ostatnia ukazała się w 2001 r. W swojej prawie pięćdziesięcioletniej karierze literackiej pisarz opublikował 26 powieści, jeden zbiór reportaży i osiem zbiorów opowiadań. Dał się poznać przede wszystkim jako autor literatury dla dzieci i młodzieży. Jego książki zostały przetłumaczone na dwanaście języków.

Wystawę „Nie tylko dla urwisów – światy Edmunda Niziurskiego” dofinansowaną ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego będzie można zwiedzać do 31 października.