Najdroższy instrument świata znajdziemy wśród dzieł znanych, nieżyjących już lutników. Nie każdy zdaje sobie z tego sprawę, iż instrumenty strunowe z XVIII wieku są doskonałą lokatą kapitału. A tymczasem to właśnie za nie nabywcy gotowi są zapłacić największe sumy.
REKLAMA
Zobacz wideo Co dla muzyki robi serial "Stranger things"? Naprawdę dużo
Stradivarius: skrzypce wyjątkowe
Za jednego z najwybitniejszych mistrzów lutnictwa uchodzi Antonio Stradivarius. Skrzypce, podobnie jak i inne instrumenty strunowe powstałe przed 300 laty w pracowni mistrza z Cremony, to niewątpliwie jedno z najwyższych osiągnięć lutniczych. Specjaliści od lat próbują określić, w czym tkwi sekret unikalnego brzmienia stradivariusów, jak określa się instrumenty stworzone przez włoskiego lutnika. Ich dźwięk jest jasny, czysty i wyrafinowany, choć są to instrumenty wymagające dla muzyka. Naukowcy dowodzą, iż ogromne znaczenie dla walorów brzmieniowych instrumentów ma rodzaj drewna, z jakiego zostały wykonane. Klimat w czasach, gdy żył Stradivarius, był chłodniejszy, przez co drzewa rosły wolniej, a drewno było gęstsze, niż obecnie. Dzięki wykorzystaniu bardziej jednolitego niż w tej chwili drewna o równej gęstości pudło rezonansowe odznaczało się większą sztywnością, co miało znaczenie dla tłumienia dźwięków niepożądanych. Na dodatek lutnik z Cremony impregnował drewno w sobie tylko znany sposób, czyniąc je materiałem lżejszym i bardziej trwałym, nie bez znaczenia był też używany przez niego lakier, stanowiący mieszankę oleju, żywicy olejowej, a często również czerwonego pigmentu.
Antonio Stradivari w swej pracowni Autorstwa Nieznany - Oberndorfer, Anne Faulkner (1921). What we hear in music. Camden, NJ: Educational dept., Victor talking machine company, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=512898
Skrzypce Stradivariego miały ponadto wydłużony kształt, różniły się też od innych dłuższymi i węższymi otworami rezonansowymi w górnej płycie. Budowniczy instrumentów z Cremony mógł się przy tym poszczycić doskonałym warsztatem, nic więc dziwnego, iż spod jego ręki wychodziły instrumenty do dziś uznawane za arcydzieła sztuki lutniczej. Prawdopodobnie zbudował 1116 instrumentów, znakomitą większość z nich stanowiły skrzypce (ok. 960), ale był autorem również altówek, wiolonczel, mandolin, gitar i harf. Do czasów obecnych zachowało się najprawdopodobniej około 650 instrumentów. Liczba skrzypiec wśród stradivariusów szacowana jest na minimum 450. Co ciekawe, ceny tych instrumentów kształtowane są przez rynek dzieł sztuki i wciąż rosną.
Najdroższy instrument na świecie to wcale nie skrzypce
Choć za najdroższy instrument na świecie uważa się dzieło Antonio Stradivariego, nie są nim skrzypce, a altówka. Włoski lutnik zbudował ich stosunkowo niewiele, a do czasów obecnych zachowało się ich zaledwie 10. Jedną z takich zachowanych altówek jest zbudowana w 1719 roku altówka o nazwie Macdonald. Jej właścicielem był Godfrey Bosville, 3. baron Macdonald (stąd nazwa), który kupił ten instrument około 1820 roku.
Wierzchnia płyta wykonana została z alpejskiego świerku, spodnia zaś z klonu. Instrument zachował się w bardzo dobrym stanie, nigdy nie był poddawany naprawom. Od 1964 roku grał na nim współzałożyciel Amadeus Quartet, altowiolista Peter Schidlof. Jego spadkobiercy wystawili tę altówkę na aukcję w 2014 roku. Cena wywoławcza instrumentu wynosiła 45 milionów dolarów.
Najdroższe instrumenty świata - wiolonczela Duport
Jak widać, najdroższe instrumenty świata powstawały w pracowniach lutniczych. Spod ręki Antonio Stradivariego wyszło wiele cennych instrumentów, w tym również wiolonczela Duport. Lutnik zbudował ją w 1711 roku, a kupił ją wiolonczelista Jean-Louis Duport. Po śmierci pierwszego właściciela odkupił ją od jego spadkobierców Auguste-Joseph Franchomme, później w jej posiadanie wszedł Gerard Warburg, a od 1974 roku właścicielem instrumentu stał się Mścisław Roztropowicz. Po jego śmierci wiolonczelę Duport zakupiła w 2008 roku Nippon Music Foundation, asygnując podobno kwotę 20 milionów dolarów (informację tę dementowali spadkobiercy Roztropowicza).
Jean-Louis Duport Autorstwa Totorvdr59 - Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=54151366
Instrumenty muzyczne mogą stanowić świetną lokatę kapitału, choć niekoniecznie trzeba kupować te najdroższe. Nabywcy płacą niebagatelne sumy na aukcjach instrumentów, które należały do znanych gwiazd muzyki, np. za gitarę akustyczną z podpisami członków zespołu Aerosmith zapłacono ponad 8 tysięcy dolarów, a gitarę akustyczną Johna Lennona sprzedano za ponad 17 tysięcy dolarów. Również w Polsce mamy do czynienia z rozmaitymi rekordami. We wrześniu 2020 roku na aukcji sprzedano fortepian Steinway należący do Władysława Szpilmana za kwotę niemal 1,3 miliona złotych. Był to jak dotąd najdrożej wylicytowany instrument muzyczny na aukcji w Polsce. Jednak rekordy padają nie tylko na aukcjach. Za wykonanie i montaż organów barokowych w Filharmonii Łódzkiej trzeba było zapłacić 3,2 miliona złotych, jeszcze droższe były organy romantyczne, których koszt wyniósł 5,3 miliona złotych.
Organy barokowe w Filharmonii Łódzkiej Fot. Małgorzata Kujawka / Agencja Wyborcza.pl
Najdroższe skrzypce na świecie
Jednak najdroższe skrzypce na świecie, jeżeli brać pod uwagę ceny, jakie uzyskano za nie na aukcjach, nie zostały skonstruowane przez Antonia Stradivariego. Na przełomie XVII i XVIII wieku żył równie wybitny lutnik, Bartolomeo Giuseppe Guarneri del Gesù. Do czasów współczesnych zachowało się około 140 jego instrumentów, które mają bogatsze, cieplejsze i bardziej jedwabiste brzmienie od stradivariusów. Nic więc dziwnego, iż najdroższe z nich na aukcji okazały się droższe od instrumentów mistrza z Cremony. Instrument o nazwie Vieuxtemps powstał w 1741 roku, pierwszym jego właścicielem był Henri Vieuxtemps, później grały na nim takie sławy, jak Yehudi Menuhin, Itzhak Perlman czy Pinchas Zukerman.
Anonimowy nabywca wyasygnował na nie w 2012 roku kwotę przewyższającą 16 milionów dolarów, bijąc tym samym rekord sprzedaży z 2011 roku. Wówczas za stradivariusa o nazwie Lady Blunt uzyskano 15,9 miliona dolarów, a kwotę tą przekazano na pomoc ofiarom trzęsienia ziemi u wybrzeży Honsiu.
Najdroższe skrzypce Stradivariego
Wspomniane najdroższe skrzypce autorstwa Antonio Stradivariego, Lady Blunt, to jedne z dwóch najlepiej zachowanych stradivariusów na świecie.
Drugim instrumentem są skrzypce o nazwie Mesjasz-Salaube z 1716 roku. Zakupiono je w 1890 roku za kwotę ówczesnych 2 tysięcy funtów, od tego czasu nikt na nich nie grał, a instrument trafił do Ashmolean Museum w angielskim Oksfordzie, gdzie można go jedynie oglądać. Wartość instrumentu szacowana jest na ponad 10 milionów funtów, gdyby muzeum zdecydowało się na sprzedaż, mogłoby za te skrzypce uzyskać choćby 20 milionów dolarów. Na ponad 16 milionów dolarów szacowana jest w tej chwili wartość innych słynnych skrzypiec Stradivariego. Chodzi o Czerwonego Mendelssohna z 1720 roku, bohatera oscarowego filmu "Purpurowe skrzypce". Co ciekawe, również w Polsce mamy egzemplarz skrzypiec autorstwa włoskiego lutnika. W 2018 roku zakupiony został Stradivarius Polonia z 1685 roku. w tej chwili gra na nim Janusz Wawrowski, a wartość rynkowa instrumentu szacowana jest na około 5 milionów euro.
