Matki z zaburzeniem narcystycznym: jak ich zachowanie wpływa na dzieci?

W powszechnej percepcji matka jest synonimem opiekuńczości, troski i niekończącej się miłości do swojego potomstwa. To ona ma być filarem wsparcia dla swojego dziecka. Niestety, nie zawsze jest tak różowo – część matek ze względu na zaburzenia osobowości, mianowicie narcyzm, może nieświadomie ranić swoje pociechy, podważając ich poczucie wartości czy wiarę we własne siły.

Zaburzenie osobowości o charakterze narcystycznym objawia się przede wszystkim pragnieniem bycia adorowanym, brakiem empatii oraz nieumiejętnością spojrzenia na świat z perspektywy innych osób. Choć stopień nasilenia tego zaburzenia może być różny, jednym z powtarzalnych elementów jest skupienie narcyza na dbaniu o swój wizerunek publiczny i niestety negatywny wpływ na osoby z ich najbliższego otoczenia.

Psychoterapeutka Anna Dąbrowska ze Strefy Myśli w Warszawie podkreśla w rozmowie z portalem „Mamadu”, iż jednym z kluczowych problemów matek narcystycznych jest niedostrzeganie indywidualności i autonomii swojego dziecka. Często oczekują, iż ich pociecha będzie siebie odzwierciedlać i jedynie spełniać ich oczekiwania. Warto zauważyć, iż rozwój naszej osobowości jest zawsze efektem wielu czynników – doświadczeń z wczesnego dziecinstwa, genetyki, wpływu otoczenia czy wychowania. Dzieci wychowywane przez matki narcyzy są na nie szczególnie narażone.

Choć objawy narcyzmu mogą być różne, pewne schematy powtarzają się. Matki narcystyczne często skupiają się na zewnętrznym wizerunku swojego dziecka, jego osiągnięciach szkolnych czy sukcesach, które mogłyby pochwalić się innym. Rzadko zastanawiają się nad tym, czy ich pociecha jest szczęśliwa. Czasami zdarza się także, iż narcyzm matek przejawia się poprzez zaniedbanie dzieci – potrzeby maluchów są ignorowane na rzecz własnej satysfakcji.

Według Anny Dąbrowskiej dzieci wychowywane przez matki o zaburzeniach narcystycznych mogą w różny sposób manifestować to doświadczenie. Ekspertka podkreśla, iż prawidłowe relacje rodzinne są najważniejsze dla ochrony dzieci przed takimi problemami jak uzależnienia w okresie dojrzewania. Dzieci takie mogą także naśladować zachowania matek i przenosić je do innych obszarów, np. relacji z rówieśnikami. Nauka wyniesiona z domu mówi im, iż miłość muszą na siebie zasłużyć, spełniając oczekiwania innych.

Ana Dąbrowska podkreśla, iż matki narcystyczne często narzucają dzieciom swoje marzenia i oczekiwania. Planują dla nich całą ścieżkę kariery, wybierają szkoły, studia, pracę. jeżeli dziecko nie spełni tego scenariusza, jest odrzucane jako nieudane.

Dzieci wychowane przez matki narcystyczne często w swoich dorosłych relacjach wykazują silną niezależność. Istnieje ryzyko, iż sami będą kontynuować wzorce narcystyczne w roli partnerów czy rodziców. Niemniej jednak istnieje możliwość przepracowania tych doświadczeń na terapii i budowania zdrowych relacji.