Rok 2024 był rokiem zmian, na dobre i na złe. Świat trzęsie się w posadach adekwatnie na wszystkich szerokościach geograficznych, a w naszym polskim grajdołku nowa władza coraz częściej wchodzi w buty poprzedniej, starając się jakoś dotrwać do wyborów prezydenckich. Zmiana jest więc niedokończona, rozmemłana, w procesie, a znaczą ją mniej lub bardziej zgniłe kompromisy. Na ile dotyczy to sztuki? Tu jak na razie panuje względny spokój, bo naszą działką, jak zawsze, mało kto się przejmuje, na dobre i na złe. Od roku mamy więc (jeszcze?) ministrę kultury Hannę Wróblewską, dyrektora Departamentu Dziedzictwa Kulturowego Piotra Rypsona i kręcący się powoli acz sukcesywnie kołowrót zmian instytucjonalno-kadrowych. Minął rok, a nowa dyrektorka Zachęty, Agnieszka Pindera, dopiero zaczyna swoje urzędowanie. Konkursy na stanowiska dyrektorskie w CSW, MOCAK-u i Muzeum Narodowym w Warszawie – w toku. W Muzeum Sztuki w Łodzi – jeszcze przed nami, na razie sprawy porządkuje p.o. Daniel Muzyczuk. Jest w końcu nowy gmach MSN, ale i tu musimy poczekać – wystawa kolekcji dopiero w lutym. AICA International ma od stycznia nową prezeskę, Małgorzatę Kaźmierczak, ale czy zaszła w związku z tym jakaś zmiana? Chyba nie, a przynajmniej jeszcze jej nie widać. choćby rynek jakby się ustabilizował, wojenno-pandemiczna hossa już za nami. Wszędzie indziej po staremu, czyli nie najgorzej.
A „Szum”? Też po staremu. Niespokojne czasy są jak złe wystawy – pisać jest o nich stosunkowo łatwo. I na odwrót. Dlatego dział „News” (którego tradycyjnie nie uwzględniamy w naszej topce) nie jest już tak rozgrzany, jak w latach 2019–2023; w minionym roku przypominał raczej kronikę niż rubrykę w jakimś kulturalnym brukowcu rodem z antyliberalnej dystopii. Można więc powiedzieć, iż krytyka wraca na swoje zwyczajowe tory – czyli opisuje sztukę. I chociaż w nudnych, poprawnych czasach o dobre teksty znacznie trudniej, to mamy nadzieję, iż daliśmy radę. My więc pisaliśmy, a Wy czytaliście, klikaliście i wspieraliście nas na , do czego przez cały czas zachęcamy i o co prosimy.
Co poza tym? Nasza nowa strona nie jest już taka nowa, bo ma już ponad rok – w 2024 przyzwyczailiście się do niej i my też już nie pamiętamy, jak poprzednio wyglądała. To był także rok Godziny Szumu, której słuchacie coraz częściej i chętniej. Dlatego po raz pierwszy odnotowujemy nasz podcast. A do tego stałe punkty programu, czyli statystyki dotyczące recenzji i esejów, rozmów, a także tych tekstów z roku 2023, do których wracaliście najchętniej. To oczywiście nie znaczy, iż inne były mniej wartościowe (zresztą te z czwartego kwartału miały małą szansę znaleźć się w zestawieniu). Żeby się o tym przekonać, zerknijcie do naszego archiwum: jest co czytać i o czym dyskutować. A jeżeli już o tym mowa, to w 2024 debaty „Szumu” po raz pierwszy zagościły w Muzeum Sztuki Nowoczesnej i było to ostatnie wydarzenie w siedzibie MSN przy ulicy Pańskiej. Rozmawialiśmy o nowej męskości, a zapis tej dyskusji znajdziecie na naszej stronie. A także w topce.
Niestety to jeszcze nie wszystko. Rok 2024 skończył się smutną informację: 28 listopada zmarł Przemysław Kwiek, artysta radykalny i przyjaciel „Szumu”. Mowę pogrzebową dla Przemka wygłosił między innymi Jakub Banasiak. W minionym roku zmarli też Barbara Majewska i Tomasz Ciecierski.
Teksty, top 2024:
15. Magdalena Furmaniuk, To nie jest moja historia, czyli o ponownym uczestniczeniu
14. Paweł Drabarczyk vel Grabarczyk, Widmo w archiwum. Kilka spojrzeń na Centrum Sztuki Współczesnej „Zamek Wawelski”
13. Łukasz Białkowski, Jak przeceniamy sztukę ludzi i nie doceniamy sztuki AI. Sztuczna Inteligencja i obawy o „prawdziwą” sztukę
12. Anna Pajęcka, Kto wyżywi się tą sztuką? Władysław Hasior i Daniel Rycharski w PGS
11. Karolina Plinta, Męskość: nowe otwarcie. Patryk Różycki w Sklepie Galerii Karowa
10. Karolina Plinta, Malarstwo gnijące na ringu. „Freedom to Freedom” w Trafostacji Sztuki
9. Agata Plater-Zyberk, Plany były wielkie, czyli muzeum sztuki nowoczesnej przed Muzeum Sztuki Nowoczesnej
8. Kuba Szreder, Szklane muzea. Instytucje sztuki na przedwiośniu demokracji
7. Aleksy Wójtowicz, Macie swoje Manieczki. Rave i „Rave”
6. Anna Markowska, Przemówienie do Wielkiej Głowy. W sprawie „Nowoczesności reglamentowanej” w Muzeum Narodowym w Krakowie
5. Piotr Policht, Myśl z przyszłości i inne mity. Wokół nowych wystaw w Zachęcie i Warszawy w Budowie 15
4. Agata Czarnacka, Te straszne czarownice. Feministyczna tarocistka patrzy na „Zygzaki heksizmu” Tomasza Kozaka
3. Tomasz Kozak, Od megakryzysu do hiperawangardy # 2: Skazani na Reims? (Marta Nadolle i Patryk Różycki)
2. Tomasz Kozak, Od megakryzysu do hiperawangardy #1: Prawdomówność pieniądza (Ewa Juszkiewicz)
1. Tomasz Kozak, Od megakryzysu do hiperawangardy #3: Zygzaki heksizmu
Godzina Szumu, top 2024:
10 Odcinek #104, Wokół nowych ekonomii troski, czyli „Radykalne rodzicielstwo” w Galerii Arsenał w Białymstoku
9. Odcinek #114, Szkoła bez sztuki to szkoła bez sensu. Rozmowa z Natalią Fiedorczuk i Małgorzatą Widomską
8. Odcinek #117, Muzeum Wspólne, czyli w stronę instytucji budowanej przez społeczność
7. Odcinek #116, Maluj albo giń? Rozmowa z finalistkami KAF Young Prize
6. Odcinek #109, Wilhelm Sasnal o własnej twórczości filmowej
5. Odcinek #108, Justyna Szylman, Michalina Sablik i Aleksandra Skowrońska o nowym otwarciu w Zachęcie
4. Odcinek #118, Zmiana władzy w instytucjach: szansa na nowe otwarcie czy psucie procedur?
3. Odcinek #121, Zrób mi ubranie, a ja cię otaguję. Tomasz Armada o blaskach i cieniach pracy projektanta
2. Odcinek #120, Monika Drożyńska o demolowaniu pociągów Tuwimem
1. Odcinek #119, Czy „Piramidę zwierząt” należy pochować?
Rozmowy, top 2024:
10. Joanna Ruszczyk, Nasza ojczyzna, ich obczyzna. Rozmowa z Piotrem Wysockim
9. Anna Pajęcka, Po pierwsze nie szkodzić. Rozmowa z Iwoną Szmelter, Anną Cecylią Brzóstowicz i Cezarym Michno
8. Karolina Plinta, Zaimki: on, jego. Rozmowa z Patrykiem Różyckim i Patrycją Wieczorkiewicz
7. Gabi Skrzypczak, Przestrzeń „pomiędzy”. Rozmowa z Fundacją Czas Kobiet
6. Piotr Policht, Mit mieszczańskości. Rozmowa z Zuzanną Mielczarek i Mateuszem Włodarkiem
5. Karolina Plinta, Sztuka dumania. Rozmowa o Lilianie Lewickiej
4. Maciej Cholewa, Program to: nie myśleć za dużo, robić głupoty, nie oceniać, bawić się! Rozmowa z Karoliną Wojtas
3. Katarzyna Malejka, Ja ci wierzę, Zuzanno. Rozmowa z Zuzanną Janin
2. Zuzanna Wilska, Tam, gdzie wszystko się ze sobą zderza. Rozmowa z Philipem Ortelli (Crash Club)
1. Karolina Plinta, Głuchy narrator. Rozmowa z Danielem Kotowskim
Top 2023:
3. Karolina Plinta, Doktor Ja. O rządach Janusza Janowskiego w Zachęcie
2. Aleksy Wójtowicz, Plastyka i polityka. „Pejzaż malarstwa polskiego” w Zachęcie
1. Piotr Policht, Strefa komfortu. Rozkwit i upadek nowego malarstwa 2013—2023
