W Nowym Teatrze trwa właśnie6. edycja Międzynarodowego Festiwalu Nowa Europa. Program tegorocznej odsłony wydarzenia zachęca do poszerzania granic dyskomfortu oraz do krytycznego namysłu nad ograniczeniami związanymi z ciałem, tożsamością i społecznymi tabu. Stąd też hasło „Lekki Hardcore”, które dla warszawskiego Ratusza mogłoby brzmieć „Lekki Cykor”. Rafał Trzaskowski wycofał bowiem dofinansowanie dla festiwalowego spektakluNarcoSexualsw reżyseriiDriesa Verhoevenapodejmującego temat chemseksu. Nie tak dawno temu ten sam Trzaskowski publicznie sprzeciwiał się cenzurowaniu sztuki (sic!) i stawiał znak równości między kulturą a wolnością. Na szczęście teatr był w stanie pokryć koszty przedsięwzięcia z innych środków, a bilety na grany między 19 a 21 września set rozeszły się w całości.
Nie przegap:Premiera Pisma. Czy da się dziś naprawdę zdrowo odżywiać?
Dlaczego więc o tym piszę, skoro ostatecznie wszystko się udało? W spolaryzowanym świecie kultura – czy tego chcemy, czy nie – jest miejscem walk o dominację, przestrzenią, w której przeciwstawne narracje nieustannie się ze sobą ścierają. A każdy spektakl, film, każda wystawa czy fotografia z jednej strony może stać się orężem w rękach polityków i przedstawicieli biznesu, z drugiej zaś –przestrzenią do nadużyć w instytucjach kultury lub wśród samych twórców i twórczyń [więcej o warunkach pracy w kulturze i jej finansowaniu pisała na naszych łamachAnna Pajęcka]. To naszym zadaniem – uczestników i uczestniczek życia kulturalnego – jest powiedzieć: sprawdzam. Dlatego tym razem oprócz niezapomnianych wrażeń życzę nam wszystkim uważności. Nie tylko koncentrowania się na tym, co oglądamy na scenie czy ekranie, ale także wyczulenia na to, co dzieje się poza ramami samego dzieła – w kuluarach, dokąd zwykle nie dociera światło reflektorów.
Do zobaczenia na kulturalnej trasie!

Skomplikowani
Monolith Films, kina w całej Polsce
premiera 3 października
O tym, iż deklaracje często nie mają pokrycia w rzeczywistości, opowiada też najnowszy filmMichaela Angela Covina. Hit tegorocznego festiwalu w Cannes to społeczna satyra na temat współczesnych relacji romantycznych. Do czego prowadzi decyzja o rozstaniu, a czym skutkuje zgoda na otwarte małżeństwo? Losy dwóch zaprzyjaźnionych par splatają się ze sobą, gdy wspólnie mierzą się z konsekwencjami – wydawałoby się świadomych – wyborów.
Największym atutemSkomplikowanychsą kreacje aktorskie. Błyskotliwe dialogi w wykonaniuKyle’a Marvina,Adrii Arjony,Dakoty Johnsonoraz samego reżysera, który wcielił się w jednego z bohaterów, śledzi się z taką samą ekscytacją jak mecz Igi Świątek na Wimbledonie. Ponadto film nie zostawia nas z poczuciem beznadziei, po projekcji wychodzimy z przekonaniem, iż to właśnie miłość – mimo towarzyszących jej turbulencji – nadaje życiu sens.
więcej:monolith.pl

Sophie Ellis-Bextor live
Progresja, Warszawa
9 października
Kto choć raz nie piszczał z ekscytacji, słysząc na imprezieMurder on the DancefloorczyGroovejet (If This Ain’t Love)? Pora przeżyć to znów, tym razem tańcząc w towarzystwie samej Sophie Ellis-Bextor. Niebawem w warszawskiej Progresji brytyjska królowa disco zagra nie tylko swoje największe hity (ja najbardziej czekam na jej cover kultowego kawałka Cher z lat 70.Take Me Home), ale i materiał z niedawno wydanego ósmego studyjnego krążkaPerimenopop.
Nakładajcie brokat na policzki, wyciągajcie z szafy zakurzone cekinowe żakiety, łapcie bilety i widzimy się pod sceną!
więcej:fource.pl

Utopie teraźniejszości: Maciej Nowacki & Jaanus Samma
Krupa Art Foundation, Wrocław
10 października 2025 – 18 stycznia 2026
W Krupa Art Foundation jesień również upływa pod znakiem miłości. Na wystawieCiało. Rozkosz i bólod połowy września możemy oglądać dziełaLouise Bourgeois,Barbary Falender,Chloe PieneiAliny Szapocznikow, które wchodzą ze sobą w twórczy dialog na temat naszej pełnej sprzeczności relacji z ciałem. Mnie jednak najbardziej frapuje pytanie wyczytane w opisie do kolejnej wystawy, która niebawem będzie miała we Wrocławiu swój wernisaż: „Czy możliwe jest stworzenie świata wolnego od wykluczeń?”.
Prace
iJaanusa Sammysą artystycznym zapisem doświadczeń marginalizowanych dotąd wspólnot. Jak mówi kuratorRomuald Demidenko, planowana ekspozycja ma być próbą włączenia tych queerowych mikroopowieści do dyskursu publicznego, tytułową emanacją inkluzywnychUtopii teraźniejszości, które mogą nam pomóc tworzyć świat oparty na trosce i poszanowaniu różnic.
Ciekawostka: jedną z bohaterek malarstwa Nowickiego jestDana Vitkovska[przed tranzycją występująca jako Danil Vitkovski – przyp.red], performerka i tancerka, której apteczkę mogliście poznać kilka lat temu na naszych łamach.
więcej:krupaartfoundation.pl

Tom na wsi
TR, Warszawa
10, 11, 12 października
Najpierw był dramatMichela Marca Boucharda, potem jego filmowa adaptacja w reżyseriiXaviera Dolana. Wreszcie, trzy lata temu,Tom na wsitrafił na deski warszawskiego TR-u za sprawąWojtka Rodaka(reżyseria) i
(dramaturgia). A ponieważ homofobia i wynikająca z niej przemoc wciąż mają się dobrze niezależnie od szerokości geograficznej, bolesne przesłanie sztuki Boucharda przez cały czas jest aktualne.
Wprawdzie spektakl nie potrzebuje publicystycznych komentarzy, mnie jednak wzruszyły czytane na scenie przezMarię Maj(wcielającą się w rolę matki, która nie zdaje sobie sprawy z orientacji seksualnej zmarłego syna) fragmenty książkiCała siła, jaką czerpię na życie. Świadectwa, relacje, pamiętniki osób LGBTQ+ w Polsce. To właśnie dzięki nim historia, skonstruowana na wzór antycznej tragedii, zyskuje swój niespodziewany rewers – nie jest jedynie zapisem losu jednostki, ale mówi o tym, czego doświadcza cała społeczność. W końcu, gdzie szukać wsparcia, jeżeli nie pośród tych, którzy mają tak samo?
więcej:trwarszawa.pl

11. Międzynarodowy Festiwal Teatralny Dialog – Wrocław
sceny teatralne miasta, Wrocław
12–18 października
Międzynarodowy Festiwal Teatralny Dialog po czterech latach wraca na kulturalną mapę Wrocławia. W programie jego poprzedniej edycjiMirosław Kocurpisał o końcu Dialogu, ostatnią woląKrystyny Meissner(legendy polskiego teatru i twórczyni festiwalu, którym kierowała przez następne dwie dekady) było jednak ocalenie go, …