Kultura na unijnych fundamentach

polityka.pl 2 tygodni temu

Zdjęcie: materiały prasowe

Minęło ponad 20 lat od momentu, gdy Polska dołączyła do Unii Europejskiej. Wsparcie z funduszy EU na trwałe zmieniło krajobraz naszego kraju. Modernizacja transportu, rewitalizacja miast, nowe uczelnie, parki technologiczne – to wszystko widzimy na co dzień. Rzadziej uświadamiamy sobie, iż również polska kultura – w całej swojej różnorodności – rozwija się dzięki temu wsparciu. Dzięki funduszom europejskim możemy zrealizować wiele inwestycji, które dotychczas pozostawały jedynie w sferze planów. Odrestaurowaliśmy liczne zabytki, w tym m.in. zamki, muzea, teatry, rozbudowaliśmy i odremontowaliśmy szkoły i uczelnie artystyczne, powstały nowoczesne sale koncertowe, centra kultury i biblioteki, zakupiliśmy nowoczesne wyposażenie służące wzbogaceniu oferty kulturalno-edukacyjnej, a lokalne instytucje zyskały szansę, by konkurować z największymi ośrodkami. Co więcej, rozwój infrastruktury i bogatsza oferta przyczyniły się do wzrostu ruchu turystycznego i większej obecności polskiej kultury na arenie międzynarodowej.

Dziś, z perspektywy dwóch dekad, widać wyraźnie: członkostwo w UE stworzyło realne warunki do dalszego rozwoju polskiej kultury – od wielkich miast po najmniejsze miejscowości.

Polska jest w tej chwili niekwestionowanym liderem wykorzystania środków UE na kulturę w Europie. Od lat skutecznie zabiegamy o środki na kulturę i efektywnie je wydatkujemy. w tej chwili wdrażany Program Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (tzw. FEnIKS), finansowany jest z budżetu UE na lata 2021-2027. Mimo zmniejszenia środków przeznaczonych na cały Program dla Priorytetu Kultura wynegocjowaliśmy rekordową alokację ponad 2,8 mld zł, tj. o 621 mln zł więcej niż w poprzedniej perspektywie finansowej.

Dlaczego dotacje dla kultury są tak ważne? Bo dziedzictwo kulturowe to nie tylko przeszłość – to także przyszłość – fundament, na którym budujemy wspólnotę. Dlatego kolejne edycje programów europejskich – jak obecny FEnIKS – poświęcają kulturze szczególną uwagę.

Realizowane w ramach programu FEnIKS zadania dotyczą rozwoju infrastruktury kultury w celu tworzenia miejsc integracji społecznej oraz podniesienia atrakcyjności turystycznej najcenniejszych zabytków. Głównym efektem programu będzie wzrost udziału społeczeństwa w życiu kulturalnym oraz podniesienie atrakcyjności turystycznej regionów, ze szczególnym uwzględnieniem miast tracących swoje funkcje gospodarczo-społeczne. istotną częścią realizowanych inwestycji jest kooperacja z podmiotami lokalnymi, w tym m.in. z organizacjami pozarządowymi. Poza działaniami infrastrukturalnymi projekty będą wspierały profesjonalizację kadr kultury, zadania edukacyjne podnoszące świadomość ekologiczną społeczeństwa oraz współpracę z partnerami z innych państw.

materiały prasowe.

W Programie FEnIKS w ramach VII Priorytetu Kultura rozdysponowaliśmy już łącznie ponad 1,6 mld zł. Dzięki nim zrealizujemy 52 projekty w całej Polsce, zarówno z małych miejscowości jak Wieliczka czy Nałęczów, średnich jak Kielce i Radom, jak i tych największych jak Warszawa czy Kraków. Wśród nich znajdują się inwestycje dotyczące renowacji zabytkowych siedzib ważnych instytucji, m.in. budynku Teatru Słowackiego w Krakowie, Muzeum Zamkowego w Sandomierzu, Teatru Polskiego we Wrocławiu, Muzeum Narodowego w Kielcach, rozbudowy Opery Nova w Bydgoszczy, Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu, wspierające integrację społeczności lokalnych poprzez zwiększenie udziału w kulturze w miastach tracących funkcje gospodarczo-społeczne, wśród nich m.in.: modernizacja Centrum Kultury w Żyrardowie, rozbudowa Domu Kultury w Mielcu czy budowa Bytowskiego Centrum Kultury. Wśród dofinansowanych projektów znalazły się także te dotyczące najcenniejszych zabytków wpisanych na listę UNESCO (np. Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej, Zamek w Malborku, Kościół Pokoju w Świdnicy) czy Listę Pomników Historii Prezydenta RP (np. zabytkowy Zespół Sierocińca w Gdańsku, barokowy dawny klasztor misjonarzy w Tykocinie).

O wszystkich projektach zrealizowanych z Programu FEnIKS jak i z wcześniejszych jego edycji (POIiŚ 2007–2013 i POIiŚ 2014–2020) można przeczytać na stronie www.feniks.kultura.gov.pl w sekcji mapa projektów.

Obecnie trwa ostatni już nabór na projekty infrastrukturalne w kulturze w ramach programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (Priorytet VII, Działanie 7.1. Infrastruktura kultury i turystyki kulturowej). Wnioski można składać do 30.09.2025 r. Wyniki naboru poznamy w kwietniu 2026 roku. Szczegółowe informacje o naborze dostępne są na stronie www.feniks.kultura.gov.pl.

„Dzięki wsparciu finansowemu ze środków Unii Europejskiej możliwa staje się realizacja przedsięwzięć, które przyczyniają się do wzmocnienia roli kultury w życiu społeczności. To dla mnie ogromna satysfakcja, iż Polska w sposób tak przemyślany i odpowiedzialny wykorzystuje szanse, jakie niosą fundusze strukturalne – nie tylko dla rozwoju infrastruktury kultury, ale także dla ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego. Sukces tych działań nie byłby możliwy bez zaangażowania instytucji kultury i samorządów, które dostrzegają strategiczne znaczenie kultury w budowaniu wspólnoty i tożsamości lokalnej”– podkreśla Marta Cienkowska, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.