Odkąd ludzkość zaczęła snuć pierwsze opowieści, pojawiały się w nich koty. Topos kota jest nieodłącznym elementem kultury od niepamiętnych czasów, a symbolika kotów zmieniała się w zależności od epoki. Oto subiektywna najsłynniejszych kotów w książkach. Kot ma 9 żyć, ale znacznie więcej twarzy w kulturze masowej.
Nie ma kotów zwykłych, bo jak stwierdził Leonardo da Vinci, „nawet najmarniejszy kot jest arcydziełem”. Koty w kronikach, mitach, powieściach i baśniach to symbol tajemniczości, niezależności, łącznik ze światem duchowym. Koty w literaturze zwykle mają magiczne adekwatności. Bywają bóstwem, złą wróżbą, zagadką i towarzyszem samotników. Są eleganckie, pewne siebie, niezależne. W średniowieczu dorabiano kotom gębę, bo uchodziły za symbol zła i fałszu. W XVIII-wiecznych bajkach były alegorią oszustwa, dwulicowości, okrucieństwa. Dziś na szczęście nie brakuje książek takich jak „Kocie mojo, czyli jak być opiekunem szczęśliwego kota” Jaksona Galaxy, czy „Rozmowa z kotem” Małgorzaty Biegańskiej-Hendryk, które skutecznie koty odczarowują.
Oto subiektywna (i za krótka) lista najsłynniejszych kotów w książkach.
Chcesz więcej kultury? Pan Od Kultury zaprasza na
Facebooka i
Koty w książkach – od bajek do Stephena Kinga
Stephen King Smętarz dla zwierzakówStephen King „Smętarz dla zwierzaków”
Mistrz horroru Stephen King, sądząc po jego niektórych tekstach, nie przepada za kotami. W książce „Smętarz dla zwierzaków” kot Church po śmierci zostaje zakopany na indiańskim cmentarzu. niedługo wraca jednak do domu, ale coś się w nim zmieniło. To już nie jest miły kiciuś, a horror dopiero się zaczyna.
A gdyby na tym cmentarzu zakopać człowieka?
Klasyka horroru i jedna z najlepszych powieści Stephena Kinga.
PRZECZYTAJ WIĘCEJ:
- Mocna literatura faktu i reportaże bez cenzury
- Krótkie książki na jeden wieczór – top lista
- Najlepsze książki z motywem zimy
- Najlepsze książki o postapokalipsie
- Słynne psy w książkach – TOP 12
Lewis Carroll „Alicja w krainie czarów”Lewis Caroll „Alicja w krainie czarów”
„Alicja w krainie czarów” to szalona powieść z 1865 roku autorstwa Charlesa Lutwidge’a Dodgsona, który opublikował ją pod pseudonimem Lewis Carroll. Słynny Kot z Cheshire, który snujące opowieści i potrafi znikać, chociaż nie odegrał kluczowej roli u Carrolla, to mocno wpłynął na współczesną popkulturę.
Postać Kota z Cheshire występuje m.in. w opowiadaniu „Złote popołudnie” Andrzeja Sapkowskiego. W filmie Tima Burtona Kot z Cheshire jest ponownie postacią pozytywną, ale już np. w filmie animowanym Walta Disneya Kot jest zdecydowanie postacią negatywną. W grze komputerowej „American McGee’s Alice” to postać zła i podstępna, o iście demonicznych uśmiechu.
Kot z Cheshire w grze „American McGee’s Alice„W nauce kwantowym kotem z Cheshire nazywa się m.in. zjawisko, w którym cząstka i jej adekwatność zachowują się tak, jakby były oddzielone, lub gdy cząstka oddziela się od jednej ze swoich adekwatności fizycznych
Skąd Lewis Carroll zaczerpnął inspirację do stworzenia tak niezwykłego zwierzęcia? W serach w Cheshire wycinano kształt głowy uśmiechniętego kota, a do tego autor wziął jego imię z angielskiego idiomu grin like a Cheshire cat (uśmiechać się jak kot z Cheshire).
Michaił Bułhakow „Mistrz i Małgorzata”Michał Bułhakow „Mistrz i Małgorzata”
Klasyka literatury, lektura obowiązkowa. Moskiewski kot Behemot w powieści „Mistrz i Małgorzata”, a adekwatnie demon, który przybiera postać czarnego kota lub człowieka o „kociej” twarzy, to bohater niezwykły. Kupuje bilet, następnie przemawia do motorniczego tramwaju. Pije też wódkę i zagryza marynowanymi grzybkami, a do tego gra w szachy oraz pozbawia głowy Bengalskiego.
– Czy to pan jest tym kotem, który wsiadał do tramwaju?
– Ja – przytaknął kot, który czuł się pochlebiony, i dodał: – Miło mi usłyszeć, iż się pan tak uprzejmie zwraca do kota. Nie wiadomo dlaczego, wszyscy mówią do kotów “ty”, choć jako żywo żaden kot nigdy z nikim nie pił bruderszaftu.”
Edgar Allan Poe „Czarny kot”Edgar Allan Poe „Czarny kot”
Klasyka horroru, która przeszywa do szpiku kości. Edgar Allan Poe i makabryczne studium winy „Czarny kot”. Bohater, choć buduje więź z kotem Plutonem, okalecza go, a w końcu w okrutny sposób pozbawia życia Czy zwierzę mści się zza grobu? A może po prostu alkoholik pogrąża się w szaleństwie i wyrzutach sumienia?
Haruki Murakami „Kafka nad morzem”Haruki Murakami „Kafka nad morzem”
„Kafka nad morzem” to powieść iście niezwykła… a może po prostu dziwna? Staruszek, który ma tylko pół cienia, zna język kotów. W poszukiwaniach kotki Gomy towarzyszą mu m.in. kotka Mimi, która lubi operę, najbardziej Puccniego, a także pan Kawamura, który jest niezbyt rozgarniętym kotem.
Charles Perrault „Kot w butach”Charles Perrault „Kot w butach”
Europejska baśń ludowa. Tytułowy kot w butach, który przy pomocy wybiegów i podstępów doprowadza do ślubu swego pana z królewną, to postać do dziś inspirująca kulturę masową.
Najstarsza znana wersja tej baśni została zapisana i wydana w XVI wieku przez Giovanniego Francesca Straparolę. Najbardziej znana współcześnie wersja „Kota w butach” opublikowana została przez Charles’a Perraulta w roku 1697 w zbiorze „Histoires ou contes du temps passé„. W roku 1812 opublikowali ją w swoich baśniach bracia Grimm, jednak zniknęła w późniejszych wydaniach, ponieważ była zbyt podobna do baśni francuskiej. Najstarszym tekstem polskim jest „Baśń o księciu na Gołoszyszkach Gołopiętskim i jego kocie z Bajarza polskiego” Antoniego Józefa Glińskiego z 1852 roku.
Co ciekawe, u Straparoli i Basilego zamiast kota występuje kotka. I nie butów.
Kot w butach doczekał się nie tylko filmów, słuchowisk oraz pomników. Może poszczycić się nawet własną operą „Kot w sapogach„, którą skomponował Rosjanin Cezar Cui w 1913 roku, a następnie wystawił ją w Rzymie w 1915 roku.
J.K. Rowling „Harry Potter”J.K. Rowling „Harry Potter”
Skoro J.K. Rowling i magiczny świat Harry’ego Pottera, to koty również nie mogą być zwykłe. Sam kot Potterów, chociaż nie zostało to potwierdzone, prawdopodobnie został zabity przez Lorda Voldemorta. Nie brakuje teorii, iż kot Potterów to tak naprawdę Krzywołap Hermiony. W książkach o młodym czarodzieju występują również takie koty jak m.in. magiczny Wampus, kotka Pani Norris oraz patronus Kingsleya Shacklebolta, czyli członka Zakonu Feniksa.
C.S. Lewis „Opowieści z Narnii”C.S. Lewis „Opowieści z Narnii”
„Opowieści z Narnii” jest cyklem powieści fantasy napisanych przez C.S. Lewisa, który uważany jest za absolutną klasykę literatury dziecięcej. Jednym z jej najbardziej niezwykłych bohaterów jest kot – lew Aslan. To zwierz potężny, majestatyczny, dobry i groźny. Odkupiciel, wyzwoliciel, przewodnik, który ma niemal boskie adekwatności.
Słowo aslan pochodzi z języka tureckiego i oznacza „lew”. Sama postać doczekała się swojego pomnika na CS Lewis Square w Belfaście.
Jean de La Fontaine – BajkiJean de La Fontaine – Bajki
Koty w bajkach i Jean de La Fontaine. To jeden z czołowych przedstawicieli klasycyzmu francuskiego, który jest autorem blisko 250 bajek. Co ważne, motyw kota w bajkach La Fontaine’a pojawia się równie często co topos dziewczyna w tekstach Zenka Martyniuka;)
Koty pojawiły się także m.in. w bajkach „Kłótnie psów, kotów i myszy”, „Kotka przemieniona w kobietę”, „Kot i lis”, „Kot i małpa”, „Kot stary i młoda myszka” i „Kot i szczur” oraz „Orlica, maciora i kotka”.
Chcesz więcej kultury? Pan Od Kultury zaprasza na
Facebooka i
