Kim jest Janina Węgrzynowska?
Działalność Fundacji Arton od kilku lat koncentruje się na prezentowaniu artystek, które były aktywne w latach 60., 70., i 80. Ich twórczość i biografie fascynują, ale każda z nich znalazła się poza obiegiem sztuki. Niektóre nigdy nie zostały rozpoznane przez instytucje kultury, inne stały się zapomniane. Dziś, kiedy po kilkudziesięciu latach odkrywamy je lub przypominamy o nich, często okazuje się, iż ich twórczość inspiruje, będąc jednym z „brakujących elementów” polskiej historii sztuki. Co jednak sprawia, iż tak wiele twórczyń znika z pola naszego widzenia? Jak wiele prac autorstwa kobiet przepada bezpowrotnie? Co możemy zrobić, żeby odwrócić tę sytuację? Co powinniśmy zrobić?
Historia Janiny Węgrzynowskiej prowokuje do zadawania wszystkich tych pytań. Jej twórczość: osobna, progresywna, interdyscyplinarna praktycznie nie funkcjonuje w polu sztuki. Jej nazwisko mówi cokolwiek tylko nielicznym. Żeby opowiedzieć historię Janiny Węgrzynowskiej, potrzebny był łańcuch zaangażowanych osób. Artystka przez większość życia była związana z Warszawą, mieszkała na Powiślu, jej pracowania mieściła się na Woli. Po jej śmierci, część prac artystki została przewieziona przez Henrykę Jarosławską, krewną artystki, do Lublina. Wówczas z twórczością Węgrzynowskiej zapoznali się Magdalena i Ludomir Franczak. Zafascynowani jej działalnością i milczeniem, jakie ją otaczało, zaczęli wielowątkową pracę z jej spuścizną. Z kolei w 2021 r. w ramach przygotowań do wystawy kolekcji Galerii Studio w Warszawie, kuratorka Paulina Olszewska zainteresowała się op-artową kompozycją pt. „Obraz szaro- pomarańczowy” autorstwa nieznanej jej wówczas zupełnie Węgrzynowskiej. Autorka obrazu, na której temat odnaleźć można było tylko strzępy informacji, zaintrygowała kuratorkę i zainicjowała dalsze poszukiwania. W październiku 2022 r. archiwum Janiny Węgrzynowskiej trafiło do Fundacji Arton w celu jego opracowania. w tej chwili przystępujemy do digitalizacji jej prac w ramach wyszehradzkiego grantu „Hidden Visegrad Heritage: Artists’ Studios On-Line”, a wystawa organizowana w siedzibie fundacji jest inauguracją tego procesu.
Wystawa w Fundacji Arton jest prezentacją prac na papierze, które powstały w pierwszym okresie jej twórczości, na przełomie lat 50. i 60. Węgrzynowska pisała o nich: „Swoją drogę w sztuce zawsze wiązałam z ruchem i światłem. Ruch, który istnieje w przestrzeni nieprzerwanie, oddziaływuje na przedmioty wzajemnie, pozostaje w sprzeczności z malarstwem z natury swej statycznym. Pamiętam, iż zawsze, kiedy wychodziłam z muzeów, zaskakiwał mnie kontrast pomiędzy tętniącą życiem ulicą, a zastygłymi w bezruchu postaciami na oglądanych obrazach. To uczucie dawało do myślenia – prowokowało pytanie – jak powinno wyglądać malarstwo ludzi uwikłanych w XX wiek. Było wyzwaniem. Collage’s z lat 60., aby osiągnąć ten dynamizm, wyposażałam w wijące się wstęgi i różne formy sugerujące rozprysk”.
Wystawa w Fundacji Arton jest jedną z trzech poświęconych artystce ekspozycji zaplanowanych w tym roku: do 12 marca trwa jej wystawa w Galerii Studio, od 23 marca do 21 maja prace Węgrzynowskiej będzie można obejrzeć w Galerii Miejskiej BWA w Bydgoszczy.
Janina Węgrzynowska (1930–2010) była malarką i graficzką, członkiną ZPAP, długoletnią wpółpracowniczką tygodnika „Argumenty” (1958–1975) i Telewizji Polskiej (1975–1991). W latach 1949–1955 studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1955 roku uzyskała dyplom na Wydziale Malarstwa w pracowni prof. Eugeniusza Eibischa. Tworzyła malarstwo i obiekty przestrzenne, w których wykorzystywała elementy op-artu. Jej prac prezentowane były na Festiwalach Polskiego Malarstwa Współczesnego na Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie oraz Wystawach Malarstwa i Grafiki Okręgu Warszawskiego ZPAP w warszawskiej Zachęcie. W 1986 roku odbyła się jej indywidualna wystaw w Galerii Arsenał w Białymstoku. W 2005 roku w Galerii Studio miała miejsce wystawa jej prac wraz z projektem laserowym „Rysowanie światłem” przygotowanym we współpracy z Pracownią Scenografii Laserowej i Specjalnych Efektów Świetlnych na Politechnice Warszawskiej. Jej obrazy znajdują się w Kolekcji Galerii Studio i w Galerii Arsenał w Białymstoku.
