Katarzyna lewandowska | ja innej. intersekcjonalne strategie w sztuce

katarzyna lewandowska | ja innej. intersekcjonalne strategie w sztuce

Kiedy: 09.12.2025, godz. 15:30
Miejsce: Budynek H sala 4/ II piętro Al. Marcinkowskiego 28

𝐦𝐚𝐧𝐝𝐚𝐥𝐚
Mandala usypywana jest w ciszy. Umysł skupiony, ciało w harmonijnym układzie, a usta szepczą zapętlające się mantry, zbudowane ze świętych sylab. Magiczny diagram powstaje stopniowo, pochłaniając przestrzeń wokół siebie i porządkując ją, wyłuskując z niej kolejne, najważniejsze elementy. Poszczególne fragmenty zaczynają układać się w całość – abstrakcyjny wzór, który w buddyzmie jest jednocześnie wszystkim i niczym. Nagardżuna, jeden z wielkich męskich mistrzów myśli, w swojej wykładni pustki powiedział: „Forma jest pustką, pustka jest formą, forma nie różni się od pustki, a pustka od formy.” Te cztery krótkie wersety stanowią fundament buddyjskiej perspektywy. Stały się również punktem wyjścia dla niezliczonych komentarzy, tworzonych przez uczonych i uczone, mających na celu zgłębianie kwintesencji nauk Buddy.
𝐣𝐚
Swoje istnienie wpisałam w pięcioelementową figurę. Moje ja – cokolwiek ono znaczy znajduje się w mandali stworzonej w umyśle, której obraz przenika rzeczywistość. Jestem w nią uwikłana. Być może obsesja na punkcie liczby pięć bierze się z mojej fascynacji mandalą. Dlatego rozpisałam siebie na pięć fragmentów – z jednej strony autonomicznych, z drugiej wzajemnie przenikających się i oddziałujących na siebie. Moje ja – cokolwiek ono znaczy odbija się w Innym_Innej. On_ona stwarza mnie, a ja jego_ją. Zachodzi naturalna wymiana, relacja. Bez Innego_Innej moje istnienie nie byłoby pełne. Dlatego w centrum mandali znalazła się forma otwarta, która nawiązuje do twórczości: Katarzyny Kobro, Lidii Clark, Josepha Beuysa, Reginy Jose Galindo, Femenu, Wilczyc, Keny Arkana, Elżbiety Jabłońskiej, bell hooks, fierce pussy, Sunaury Taylor, Laurie Anderson, Eileen Myles, Angeli Davis, Silvii Federici, Jolanty Brach-Czainy, Ana Tijoux, Shadi Monsour, Maxim Gorky Theater, Zoe Leonard, ALF, Nancy Spero, Joan Beaz, Patti Smith, Catherine Malabou, Delaine Le Bas, Mierle Laderman Ukeles, Selmy Selman i bardzo wielu innych twórczych osobowości.
𝐟𝐨𝐫𝐦𝐚 𝐨𝐭𝐰𝐚𝐫𝐭𝐚
Forma otwarta jest synonimem wolności, wymiany, troski, działania, wspólnotowości, procesu, ruchu, wielości i doświadczenia. Rosi Braidotti, w swojej wykładni podmiotu nomadycznego, rozszerza to pojęcie, dodając kilka kluczowych aspektów. Filozofka podkreśla znaczenie krytycznej świadomości, która sprzeciwia się zamykaniu w społecznie zakodowanych schematach myślenia i działania. Ta rewizjonistyczna postawa, jak zauważa Braidotti, ma „potencjał pozytywnego redefiniowania, otwierania nowych możliwości dla życia i myślenia.”
𝐰𝐢𝐨𝐬𝐧𝐚
Wykorzystując archetypiczną symbolikę mandali, cztery bramy otaczające jej centrum, czyli formę otwartą, zdefiniowałam jako: codzienne życie, pracę naukowo – dydaktyczną, sztukę oraz aktywizm. Każda z tych bram jest częścią mojego ja – cokolwiek ono znaczy – i współtworzy moją podmiotowość. Moje działania w tych czterech obszarach cechuje nieustanny opór wobec patriarchatu, który rozumiem przede wszystkim jako zło systemowe. Te cztery bramy stały się areną permanentnej walki o moje ja – cokolwiek ono znaczy. Tybetańskie mniszki i mnisi, po wyczerpującym usypywaniu świętego diagramu mandali, niszczą go własnymi rękami, ale robią to z własnej woli, w chwili, którą sami uznają za adekwatną. Mają do tego prawo, ponieważ sami stworzyli tę konstelację. Jakiś czas temu Mao Zedong wszedł buciorami w wielobarwną mandalę piaskową, zniszczył ją bez zgody osób twórczych. Dla ludu tybetańskiego wiosna już nigdy nie nadeszła.
𝐧𝐚𝐬𝐳𝐚 𝐰𝐢𝐨𝐬𝐧𝐚. 𝐧𝐚𝐝𝐳𝐢𝐞𝐣𝐚
Death of the patriarchy | „Ludzie, którzy myślą razem, tańczą razem”.

Katarzyna Lewandowska

𝐁𝐢𝐨: dra katarzyna lewandowska, historyczka sztuki, feministka, kuratorka, aktywistka, anarchistka, działaczka na rzecz praw osób wykluczonych i pozaludzkich. W swoich badaniach skupia się na poszukiwaniu cielesności w sztuce współczesnej, korzystając z intersekcjonalnej strategii feministycznej. Zainteresowana jest sztuką zaangażowaną i totalną, która wchodzi w krytyczny dyskurs z władzą. Badaczka zajmuje się także motywami kobiecości w sztuce tybetańskiej. Autorka wielu wystaw oraz cyklu wystaw. Współpracowała między innymi z Galerią Wozownia, Galerią S, Spółdzielnią Socjalną Kulturhauz, Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu, oraz z Fundacją Wyspa Progress w Gdańsku. Współzałożycielka czasopism: „Splesz” oraz „Death of the patriarchy. Manifestos. The Revolution is Now.” Absolwentka Wydziału Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, gdzie obroniła pracę magisterską „Ikonografia buddyjskich zwojów malowanych z Muzeum Narodowego w Warszawie”. W roku 2009 uzyskała stopień doktory za dysertację „Kobieta w malarstwie buddyjskiej wadżrajany. Ikonografia i ewolucja stylistyczna tybetańskich zwojów malowanych”. W latach 1999–2000 przebywała w Buddyjskim Ośrodku w Bristolu w Anglii, a w 2003 roku była stypendystką Mongolskiej Akademii Nauk. Pracowała w Katedrze Historii Sztuki i Kultury UMK w Toruniu, Gender Studies w Instytucie Filozofii UMK w Toruniu. Dzisiaj związana z Akademią Sztuk Pięknych w Gdańsku i Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia w Gdańsku. Od tego roku jest w redakcji międzynarodowego czasopisma naukowego „Feminist Art Practices and Research: COSMOS” założonego przez Basię Śliwińską.

Wykład finansowany ze środków WEAiK.