Oscar to najbardziej prestiżowa nagroda filmowa na świecie, choć dotyczy głównie kinematografii amerykańskiej. Nagroda Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej (Academy of Motion Picture Arts and Sciences) przyznawana jest w głosowaniu, w którym współcześnie uczestniczy ok. 6 tys. osób. Statuetka Oscara jest wykonana z brązu i pokryta warstwą 24-karatowego złota. Lista laureatów jest długa, ale trzy tytuły przykuwają największą uwagę.
Nagroda Akademii Filmowej została ufundowana w 1927 roku, ale po raz pierwszy przyznano je dwa lata później. Nominacje mogą otrzymać filmy, które w roku kalendarzowym poprzedzającym rozdanie nagród były wyświetlane w jednym z kin Los Angeles.
Kto otrzymał pierwsze Oscary w historii?
Aby film został nagrodzony, musi wcześniej otrzymać wstępną nominację członków Amerykańskiej Akademii Filmowej. Pierwsze Oscary przyznano w trzynastu kategoriach, a dziś jest ich 24, w tym najlepszy film, reżyseria, aktor, aktorka, zdjęcia, muzyka, scenariusz oryginalny i scenariusz adaptowany.
Statuetka Oscara przedstawia rycerza opierającego się na dwuręcznym mieczu, stojącego na rolce filmu posiadającej pięć szprych, z której każda symbolizuje jedną z grup zawodowych reprezentowanych w Akademii Filmowej: aktorów, scenarzystów, reżyserów, producentów i techników. Statuetka waży niespełna 4 kg i ma ok. 35 cm wysokości. Wykonana jest ze stopu cyny, antymonu i miedzi, który pokryty jest 24-karatowym złotem.
Na pierwszej gali Oscarów wręczono 12 statuetek, którymi uhonorowano reżyserów aktorów, reżyserów i innych przedstawicieli przemysłu filmowego za ich pracę w latach 1927-1928. Za najlepszy film uznano melodramat wojenny “Skrzydła” w reżyserii Williama A. Wellmana i Harry’ego d’Abbadiego d’Arrasta. Najlepszym aktorem został Emil Jannings, a najlepszą aktorką Janet Gaynor. Trzynastego Oscara, nagrodę honorową za całokształt twórczości, otrzymał Charlie Chaplin.
Pierwsza ceremonia wręczenia nagród odbyła się w sali bankietowej hotelu The Hollywood Roosevelt w Los Angeles. Poprowadził ją gwiazdor kina niemego i jeden z członków założycieli Akademii Filmowej Douglas Fairbanks. Od 2002 roku ceremonia rozdania nagród odbywa się w Kodak Theatre w Hollywood. W głosowaniu bierze w tej chwili udział ok. 6 tys. osób. Uroczystość odbywa się zwykle wczesną wiosną. Dotychczas najwięcej Oscarów, bo aż jedenaście, zdobyły trzy filmy.
Jaki film dostał najwięcej Oscarów w historii?
Odpowiedź na pytanie, ile najwięcej Oscarów zdobył jeden film nie jest prosta, bo rekord należy do trzech filmów. Jednym z nich jest „Władca pierścieni: Powrót króla” (2004), który zdobył tyle samo statuetek, ale miał nominacji. Ostatnia część trylogii Petera Jacksona na podstawie powieści J.R.R. Tolkiena otrzymała nagrody za najlepszy film, najlepszą reżyserię, najlepszy scenariusz adaptowany oraz wszystkie wyróżnienia w kategoriach technicznych.
Kto zdobył 11 Oscarów? Tyle statuetek otrzymali również twórcy melodramatu rozgrywającego się na tonącym transatlantyku. Film Jamesa Camerona „Titanic” doceniono głównie za walory techniczne, a nagród nie otrzymali odtwórcy głównych ról – Leonardo di Caprio i Kate Winslet. Jedenaście statuetek na dwanaście nominacji uzyskał też „Ben Hur” w reżyserii Williama Wylera, gdzie Charlton Heston gra niewolnika w starożytnym Rzymie.
Również trzem filmom udało się zdobyć pięć najważniejszych Oscarów (film, reżyseria, scenariusz, główna rola męska i kobieca). Były to „Ich noce” (1934) w reżyserii Franka Capry, „Lot nad kukułczym gniazdem” (1975) Miloša Formana oraz „Milczenie owiec” (1991) zrealizowane przez Jonathana Demme.
Aż dziesięcioma statuetkami nagrodzono „West Side Story” (1961), film muzyczny, który przenosi historie Romea i Julii w realia wojny gangów w latach 60. w USA. Mało kto pamięta, iż aż dziewięć Oscarów na dwanaście nominacji otrzymał „Angielski pacjent” (1996) z przekonującą rolą Juliette Binoche. Tyle samo statuetek otrzymał „Ostatni cesarz” Bernarda Bertolucciego z 1987.
Ciekawostką kinową spoza Stanów Zjednoczonych był „Slumdog. Milioner z ulicy”. Brytyjski dramat w reżyserii Danny’ego Boyle’a wywiózł z gali Oscarów aż osiem statuetek, w tym za najlepszy film, reżyserię i muzykę.
Wśród polskich zdobywców Oscarów są Leopold Stokowski (1941) za muzykę do filmu „Fantazja”, Bronisław Kaper (1953) za muzykę do filmu „Lili”, Zbigniew Rybczyński (1982) za krótkometrażowy film animowany „Tango”, Ewa Braun i Allan Starski (1993) za scenografię do filmu „Lista Schindlera”, Janusz Kamiński (1993) za zdjęcia do „Listy Schindlera”, Janusz Kamiński (1998) za zdjęcia do filmu „Szeregowiec Ryan”, Andrzej Wajda (2000) za całokształt twórczości, Roman Polański (2002) w kategorii najlepszy reżyser za film „Pianista” oraz Jan A. P. Kaczmarek (2005) za muzykę do filmu „Marzyciel”.
Kto ma najwięcej Oscarów w historii?
W kategorii film nieanglojęzyczny nominację do Oscara otrzymały takie tytuły, jak
„Nóż w wodzie” Romana Polańskiego (1963), „Faraon” Jerzego Kawalerowicza (1966),
„Potop” Jerzego Hoffmana (1974), „Noce i dnie” Jerzego Antczaka (1975) oraz „Ziemia obiecana” (1976), „Panny z Wilka” (1979), „Człowiek z żelaza” (1981) i „Katyń” (2007) – wszystkie Andrzeja Wajdy.
Zdobywcami największej liczby nagród Akademii Filmowej są Walt Disney (26), Eastman Kodak Company (19), Panavision (17) oraz Metro-Goldwyn-Mayer (13). Trzynaście statuetek zdobyli również twórcy reprezentujący Włochy. Najczęściej nagradzanym reżyserem był John Ford (4).
W kategorii najlepszy aktor po trzy Oscary mają Jack Nicolson, Walter Brennan i Daniel Day-Lewis, a wśród aktorek rekordzistkami są Katharine Hepburn (4) oraz Meryl Streep i Ingrid Bergman (po 3).
