Jacek Bartyzel: Idea monarchiczna w Drugiej i Trzeciej Rzeczypospolitej

Zbiegiem kilku niefortunnych okoliczności, które wystąpiły pod koniec I wojny światowej: radykalizacji społecznej i politycznej znacznej części społeczeństwa oraz jego partyjnych ekspozytur z powodu drastycznego pogorszenia się warunków życia w realiach wojennych i okupacyjnych, stanowiącego podatny grunt dla płynącej ze Wschodu rewolucyjnej i demagogicznej agitacji bolszewickiej; runięcia w sąsiedztwie dwóch państw monarchicznych (Monarchii Austro-Węgierskiej i Cesarstwa Niemieckiego) wraz z ich klęską wojenną; wreszcie wzrostu popularności i prestiżu ideologii republikańskiej i demokratycznej, jako prostego wykładnika wygrania wojny przez państwa będące jej nośnikami i promotorami – państwo polskie nie odrodziło się jesienią 1918 roku, wbrew wszelkim przypuszczeniom i nadziejom, jako monarchia, tylko jako republika, w dodatku ultrademokratyczna.