„ILUZJE WSZECHWŁADZY. Architektura i codzienność pod okupacją niemiecką” – nowa wystawa w CK Zamek

polityka.pl 3 godzin temu

Zdjęcie: mat. pr.

Od 18 października w Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu będzie można zobaczyć nową wystawę czasową „Iluzje wszechwładzy”, która opowiada o niemieckiej okupacji w Warthegau (Kraju Warty). Eksponaty pozyskane z blisko 40 muzeów i archiwów pokazują jak germanizacja terenów podbitych przez Rzeszę Niemiecką przejawiała się w architekturze i w życiu codziennym. Historyczne wnętrza dawnego Zamku Cesarskiego i wprowadzona w ich przestrzeń sztuka współczesna odgrywają także istotną rolę w tej opowieści. Kuratorką wystawy jest historyczka sztuki, Aleksandra Paradowska. Wystawa potrwa do lutego 2025.

Centrum Kultury ZAMEK nie bez powodu podejmuje temat konsekwencji okupacji niemieckiej – siedziba instytucji, dawny Zamek Cesarski, został przebudowany w czasie wojny zgodnie z wytycznymi władz nazistowskich. To w Zamku rezydował namiestnik Rzeszy Arthur Greiser, który realizował plany stworzenia wzorcowego okręgu, mającego być przykładem dla kolejnych podbitych terenów. Wnętrza Zamku, który miał stać się jedną z siedzib Adolfa Hitlera, odzwierciedlają dążenia okupantów do totalnej kontroli nad opanowanym terenem. Opowieść na ten temat rozpoczyna się w Sali Wystaw i prowadzi poprzez pokoje historyczne, by zakończyć się współczesną wypowiedzią artystyczną w Sali Kominkowej.

mat. pr.Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu

Ślady okupacji w architekturze i przedmiotach codziennego użytku

Wystawę otwiera symboliczne zestawienie zniszczonych przez Niemców budynków z nazistowską mapą Warthegau – Kraju Warty, którego stolicą był Poznań. Ekspozycja prezentuje liczne obiekty – plany, fotografie, mapy, dzieła sztuki oraz przedmioty codziennego użytku, które przedstawiają okupację z perspektywy zarówno władz, jak i lokalnej ludności: polskiej, żydowskiej, niemieckiej.

– Zależało mi na tym, by okupacyjną rzeczywistość ilustrowały na wystawie obiekty historyczne reprezentujące okupowanych i okupantów, żyjących zarazem obok siebie i w oddzieleniu. Udało nam się pozyskać eksponaty zarówno z polskich muzeów, jak i instytucji niemieckich i austriackich, ale też z archiwów oraz zbiorów prywatnych. To niepowtarzalna szansa, by zobaczyć je we wnętrzach Zamku, które są również znaczącym kontekstem mojej narracji – opowiada Aleksandra Paradowska, kuratorka wystawy.

Integralną częścią ekspozycji jest wykonana specjalnie na wystawę instalacja artystyczna Izy Tarasewicz, stworzona w przestrzeni planowanego gabinetu Hitlera. Praca stanowi wieloznaczny komentarz do historii, zarówno tej dawnej, jak i piszącej się aktualnie.

Ważna refleksja nad historią

Wystawa „Iluzje wszechwładzy” to historyczna i artystyczna ekspozycja, która ma skłaniać do głębokiej refleksji nad skutkami okupacji, sposobami zawładnięcia codziennością i znaczeniem przemocy w historii wielu narodów. Jest to próba pokazania śladów i mechanizmów władzy, stosowania represji, zniewolenia i propagandy, które podczas II wojny światowej przyniosły milionom ludzi cierpienie i śmierć.

– Świat, w którym dzisiaj żyjemy, zdaje się zapominać o tragicznych doświadczeniach II wojny światowej. Na naszych oczach powracają ‒ autorytaryzmy, imperialne ambicje, podziały, nietolerancja, ekstremizmy, radykalizacje nastrojów nacjonalistycznych, przywołując mroczne skojarzenia. Okazuje się, iż totalitaryzm może pojawić się w każdym narodzie i czasie, ale powinien budzić w nas niezgodę na powtarzanie bolesnych doświadczeń. Wystawą skłaniamy do refleksji nie tylko nad przeszłością, ale również zachęcamy do przemyśleń nad aktualną sytuacją konfliktów, propagandy i iluzji wszechwładzy, które niszczą życie ludzi w różnych częściach świata – mówi dyrektorka Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu, Anna Hryniewiecka.

mat. pr.Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu

PROGRAM TOWARZYSZĄCY

W ramach wydarzeń towarzyszących wystawie „Iluzje wszechwładzy” Centrum Kultury ZAMEK przygotowało program edukacyjny i spotkania, które pozwolą na głębsze zrozumienie nie tylko samej ekspozycji, ale także szerokiego kontekstu historycznego i architektonicznego.

Organizatorzy zapraszają na serię oprowadzań kuratorskich i zwiedzań dedykowanych seniorom i seniorkom, a także lekcje dla szkół skierowane do uczniów i uczennic ze starszych klas szkoły podstawowej oraz szkół ponadpodstawowych. Podczas lekcji z warsztatem młodzież zapozna się z samą ekspozycją, ale też będzie mogła lepiej zrozumieć lokalny kontekst omawianej historii – przestrzenie Zamku. Ważnym elementem tych spotkań będzie zaproszenie do podsumowującej dyskusji o oddziaływaniu architektury nazistowskiej oraz o roli propagandy i ideologii oraz ich wpływie na życie jednostki.

W programie towarzyszącym znalazły się spotkania, debaty i dyskusje o aktualnych strategiach i pomysłach kuratorskich osób zajmujących się tworzeniem wystaw na temat architektury oraz ekspozycji historycznych w Polsce, Niemczech i Austrii. Spotkanie „Kłopotliwe dziedzictwo” poświęcone będzie przykładom budynków, dokumentów i przedmiotów codziennego użytku z bolesną historię.

Program zaplanowany jest na 4 miesiące trwania wystawy.

Najbliższe terminy:

23.10, g. 18 | Oprowadzanie kuratorskie po wystawie

29.10, g. 11 | Zwiedzanie wystawy dla seniorów i seniorek

14.11, g. 18 | Spotkanie: „Kłopotliwe dziedzictwo” okupacji niemieckiej w Łodzi i Kaliszu

Uczestnicy: Makary Górzyński, Paweł Spodenkiewicz, prowadzenie: Aleksandra Paradowska

20.11, g. 18 | Oprowadzanie kuratorskie po wystawie

26.11, g. 11 | Zwiedzanie wystawy dla seniorów i seniorek

30.11, g. 11 | „Barwy kamienia w architekturze. Konserwacja od podstaw” – warsztat

prowadzenie: Małgorzata Szczepaniak, Maciej Szymaniak

Kuratorka: Aleksandra Paradowska

Producent wystawy: Bartosz Wiśniewski
Aranżacja: Wojciech Luchowski
Identyfikacja wizualna: Piotr Kacprzak
kooperacja kuratorska: Annika Wienert
Konsultacje historyczne: Christhardt Henschel, Katarzyna Woniak

Organizator: Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu
Partnerzy: Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie, Fundacja im. Maxa Webera

Wystawę współfinansowano ze środków Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.

Patroni medialni: „Polityka”, „Spotkania z Zabytkami”, „SZUM”, Miej Miejsce, Radio Poznań

Wystawa czynna:

18.10.2024–9.02.2025

Miejsce:
CK ZAMEK, Sala Wystaw, Pokój Orzechowy, Pokój Brzozowy, Pokój Marmurowy, Sala Kominkowa, Pokój Jesionowy

Bilety:

Bilety na zwiedzanie indywidualne: 20 zł (n), 15 zł (u)
Bilety na zwiedzanie z audioprzewodnikiem: 25 zł (n), 20 zł (u)

Bilet grupowy: 10 zł (od 15 osób, opiekunowie – wstęp bez opłat)

Lekcja na wystawie: 150 zł (grupa)

Dzieci do lat 6: wstęp wolny

Jednorazowy bezpłatny wstęp z kartą OK Poznań