W spektaklu „Orzeł i Krzyż” epizody z historii Polski odgrywa zespół aktorów złożony z około 400 wolontariuszy, mieszkańców Murowanej Gośliny i okolicznych miejscowości. Przez kilka wiosennych miesięcy przygotowują oni patriotyczne przedstawienie plenerowe z muzyką, efektami pirotechnicznymi, scenami kaskaderskimi, zaawansowanymi multimediami – mające ambicje definiować i wzmacniać polską tożsamość narodową. Organizowane od 2007 roku widowiska stały się największymi tego typu patriotycznymi wydarzeniami w Polsce.
Spektakularna forma przyniosła im sukces frekwencyjny, wpisała się też w charakterystyczny model interpretacji historii; treści służące określaniu polskości, definiowaniu postaw patriotycznych, przekazywane są za pośrednictwem wesołych, rodzinnych festiwali o wielkiej skali i rozmachu, współorganizowanych przez lokalne społeczności.
Mieszkańcy Murowanej Gośliny stali się aktorami w partycypacyjnej opowieści o polskiej przeszłości, z założenia podporządkowanej ich własnym potrzebom tożsamościowym. Scenariusz proponuje narrację od narodzin Chrystusa, przez chrzest słowiańskiego księcia Mieszka I, po pontyfikat papieża Jana Pawła II. W tych stałych, religijno-narodowych ramach, realizowane są kolejne spektakle, niezależnie od corocznych tematycznych modyfikacji: w 2018 roku scenariusz kładł nacisk na wielkie zwycięstwa polskiej armii, celebrując setną rocznicę odzyskania niepodległości; wcześniej centralna dla narracji była obrona klasztoru na Jasnej Górze – epizod II wojny północnej (1655-1660). Niezależnie od treści spektaklu, jego formalna rama jest stała. Na trawiastej scenie aktorzy tworzą choreograficzne układy cytujące sceny dziewiętnastowiecznego polskiego malarstwa historycznego, wcielając w życie kompozycje Jana Matejki, Jacka Malczewskiego czy Józefa Chełmońskiego.
Na wystawie “Historia Polski vol.2” prezentujemy fotografie zrealizowane przez Michała Sitę, w ramach prowadzonych przez niego badań antropologicznych. Wizualne narracje są roboczymi podsumowaniami sposobów wyobrażania przeszłość i użytkowania jej, w kontekście tego patriotycznego spektaklu. Pierwsza publikacja Sity “Historia Polski. Zeszyt ćwiczeń vol. 1” – powstała w 2021 roku. Wchodziła w wizualny dialog z reprezentacjami przeszłości konstruowanymi za kulisami widowiska. Tym razem fotograf-badacz skomentuje kolejny wątek – udział w widowisku, w charakterze aktora. Niewielki aparat zamocowany na klatce piersiowej rejestrował wydarzenia sceniczne w trakcie spektakli, wykonując jedno zdjęcie na sekundę. Rejestracja widowiska z perspektywy “body-worn cameras” dostarczy wglądu w ucieleśnioną interakcję aktora z wydarzeniami wyobrażonej przeszłości Polski – do pewnego stopnia będzie pierwszoosobową relacją z wydarzeń narodowej historii Polski, w których uczestniczył Michał Sita.
