Gotycki horror narodził się jeszcze w XVIII wieku, a jego literackie korzenie sięgają "Zamczyska w Otranto" Horace'a Walpole'a, "Frankensteina" Mary Shelley czy "Drakuli" Brama Stokera. To opowieści, w których groza idzie w parze z melancholią, a piękno miesza się z rozkładem. Straumatyzowani bohaterowie błąkają się po mrocznych zamkach, miłość i śmierć idą ramię w ramię, a po korytarzach snują się duchy, wampiry i cienie przeszłości.
Kino gwałtownie zakochało się w tej estetyce – od "Nosferatu" (1922) Friedricha W. Murnaua po "Frankensteina" (1931) i "Narzeczoną Frankensteina" (1935) Jamesa Whale'a. To w tych filmach narodził się wizualny język grozy: nawiedzone domy, migające światło świec, ciężkie zasłony, deszcz za oknem, bohaterowie żyjący w cieniu strachu i tajemnicy.
Gotyckie horrory na jesień. 15 strasznych historii
Dziś twórcy chętnie sięgają do tych samych źródeł, tworząc nowoczesne wariacje na temat gotyckiego horroru. Upodobali sobie tajemnicze posiadłości, rodzinne sekrety, tragiczne miłości i pogłębione portrety psychologiczne. Nowe "gotyki" są mroczne, piękne, emocjonalne, klimatyczne i... bardzo stylowe.
Wybraliśmy 15 współczesnych gotyckich horrorów, które zadowolą każdego miłośnika opowieści grozy. A już 7 listopada dołączy do nich na Netfliksie nowy "Frankenstein" Guillermo del Toro – dowód na to, iż gotyk nie tylko nie umiera, ale wciąż ewoluuje i fascynuje.
1. Drakula (1992)
Francis Ford Coppola, reżyser "Ojca chrzestnego" i "Czasu apokalipsy", zaskoczył wszystkich, tworząc jeden z najbardziej stylowych horrorów lat 90. "Drakula" to powrót do źródeł gotyku – zmysłowy, pełen przepychu, nasycony krwią. Gary Oldman w roli tytułowego wampira rozwala system, a obok niego pojawiają się same gwiazdy: Winona Ryder, Anthony Hopkins i Keanu Reeves. To film, który pulsuje emocjami i jest równie piękny, co przerażający.
2. Inni (2001)
W "Innych" Alejandro Amenábara nic nie jest takie, jak się wydaje. Świetna Nicole Kidman gra matkę, która wraz z dziećmi zamieszkuje w ponurym, odciętym od świata domu, gdzie zaczynają dziać się rzeczy trudne do wyjaśnienia. Reżyser z precyzją buduje napięcie, a zamiast tanich straszaków oferuje klaustrofobiczny klimat, który wywołuje gęsią skórkę.
3. Wywiad z wampirem (1994)
Ekranizacja kultowej powieści Anne Rice to gotycki dramat o nieśmiertelności, pożądaniu i samotności. Brad Pitt i Tom Cruise wcielają się w wampiry, które snują swoją historię przez wieki – od XVIII-wiecznego Nowego Orleanu po współczesność. Film Neila Jordana łączy zmysłowość z melancholią i grozą, a atmosfera jest gęsta jak... krew w kielichu. Hit z 1994 roku, w którym błyszczą również Kirsten Dunst, Antonio Banderas, Christian Slater i Stephen Rea, to klasyk, ale jeszcze lepszy (i jeszcze bardziej tragiczny) jest serial "Wywiad z wampirem" z 2022 roku.
4. Tajemnica przeklętego zamku (2018)
"Tajemnica przeklętego zamku" ("We Have Always Lived in the Castle") na podstawie prozy Shirley Jackson to psychologiczna opowieść o izolacji, winie i szaleństwie. Siostry Blackwood żyją wraz z wujem w odciętym od świata domu, którego mury skrywają sekrety przeszłości. Kiedy w ich życie wkracza dawno niewidziany kuzyn (Sebastian Stan), napięcie rośnie z każdą sceną. Film Stacie Passon nie straszy dosłownie – raczej niepokoi, powoli rozkładając relacje między bohaterami na czynniki pierwsze. Jest subtelny, duszny i niepokojąco piękny.
5. Crimson Peak. Wzgórze krwi (2015)
Guillermo del Toro, autor "Labiryntu fauna" i Kształtu wody", oddaje hołd klasyce gotyckiego horroru – w jego "Crimson Peak" z Mią Wasikowską, Tomem Hiddlestonem i Jessicą Chastain wszystko jest przesadnie piękne, mroczne i melancholijne. Stylowe kostiumy, złowieszcza posiadłość i duchy, które bardziej ostrzegają niż straszą. To opowieść o miłości, zdradzie i przeszłości, która nigdy nie daje spokoju. Mimo iż fabuła nieco utyka, to gotycki klimat broni się sam.
6. Małgosia i Jaś (2020)
Osgood Perkins bierze na tapet znaną baśń braci Grimm i zamienia ją w mroczną, gotycką przypowieść o głodzie, władzy i uwodzeniu złem. "Małgosia i Jaś" to film niedoskonały, ale wizualnie zachwycający – lasy są tu jak z koszmaru, a każdy kadr mógłby wisieć w galerii. Mniej straszy, a bardziej hipnotyzuje.
7. Sweeney Todd: Demoniczny golibroda z Fleet Street (2007)
Muzyczny horror Tima Burtona ("Sok z żuka", "Gnijąca panna młoda", "Edward Nożycoręki") to gotyk w makabrycznej wersji. Znakomici Johnny Depp jako mściwy golibroda i Helena Bonham Carter jako jego wspólniczka tworzą duet równie makabryczny, co fascynujący. Film łączy czarny humor, operową przesadę i litry krwi, a przy tym pozostaje zaskakująco piękny wizualnie. Witajcie w świecie Burtona.
8. Czarownica: Bajka ludowa z Nowej Anglii (2015)
Debiut Roberta Eggersa, późniejszego twórcy "Lighthouse" i "Nosferatu", to surowa, niepokojąca opowieść o rodzinie osadników, której stabilne życie na skraju lasu rozpada się pod wpływem lęku i religijnego fanatyzmu. "Czarownica: Bajka ludowa z Nowej Anglii" z fascynującą Anyą Taylor-Joy to horror zakorzeniony w ludowych wierzeniach, ale jest pełen gotyckiej grozy – samotność, grzech i natura są tu jak z mrocznej przypowieści.
9. Sierociniec (2007)
Debiut J.A. Bayony ("Śnieżne bractwo", "Niemożliwe"), wyprodukowany przez Guillermo del Toro, to melancholijna opowieść o kobiecie wracającej do dawnego sierocińca. Gdy znika jej syn, przeszłość domu zaczyna ożywać. "Sierociniec" to horror bez tanich trików – kameralny, nastrojowy i głęboko emocjonalny. Prawdziwa perełka dla fanów grozy z duszą.
10. Tajemnica Marrowbone (2017)
Rodzeństwo ukrywające śmierć matki w starym domu i duchy przeszłości, które nie pozwalają o sobie zapomnieć – "Tajemnica Marrowbone" w reżyserii Sergio G. Sáncheza to wzorcowy gotyk współczesny: melancholijny i zaskakująco emocjonalny. Połączenie horroru i dramatu rodzinnego, z pięknymi zdjęciami i twistem, który łamie serce. Plus znakomita, młoda obsada: Mia Goth, George MacKay, Anya Taylor-Joy i Charlie Heaton.
11. Nosferatu (2024)
Robert Eggers, autor wspomnianej "Czarownicy", wraca do korzeni horroru, reinterpretując kultowego "Nosferatu" z 1922 roku. Jego wersja to niepokojąca i surowa w formie opowieść o obsesji i pożądaniu. Film ze świetną obsadą (Bill Skarsgård, Willem Dafoe, Aaron Taylor-Johnson, Lily-Rose Depp, Nicholas Hoult) hipnotyzuje atmosferą i obrazem – to hołd dla historii kina, a zarazem dowód, iż stary gotyk można opowiedzieć na nowo. Ale zanim sięgniesz po remake, koniecznie zobacz oryginalnego "Nosferatu" z 1922 roku – to czyste arcydzieło.
12. Bielmo (2022)
"Bielmo" ("The Pale Blue Eye") autorstwa Scotta Coopera z Christianem Bale'em i Harrym Mellingiem jako Edgarem Allanem Poe to śledztwo w stylu Sherlocka Holmesa, ale w gotyckich klimatach. Zimowa akademia West Point, tajemnicze rytuały, wszechogarniający mrok i śmierć w każdym kącie – to bardziej kryminał niż horror, ale nie brakuje elementów grozy. Nieidealny film, ale świetny nastrój i znakomite role.
13. Szepty (2011)
"Szepty" Nicka Murphy'ego to opowieść o racjonalnej kobiecie badającej zjawiska nadprzyrodzone w powojennej Anglii. Florence (Rebecca Hall) trafia do szkoły z reputacją nawiedzonego miejsca i niedługo sama zaczyna widzieć rzeczy, w które nie wierzyła. Klasyczny gotyk: żałoba, duchy, tajemnice i straszna atmosfera.
14. Kobieta w czerni (2012)
Daniel Radcliffe jako młody prawnik przybywa do opuszczonej posiadłości, w której przeszłość nigdy nie umarła. "Kobieta w czerni" to horror w starym stylu – stare domostwo, mgła, dziecięce zabawki, duchy i solidna dawka rozpaczy. Nie jest doskonały, ale jeżeli lubisz klasyczne straszenie i piękne kadry, to pozycja obowiązkowa.
15. Jeździec bez głowy (1999)
Tim Burton zanurza się w "Sleepy Hollow" w mroczną baśń o legendarnym "Jeźdźcy bez głowy". Świetny Johnny Depp jako detektyw Ichabod Crane prowadzi śledztwo w zamglonym miasteczku, gdzie trup ściele się gęsto, a wszyscy zdają się coś ukrywać. Burton łączy klasyczną estetykę gotycką z groteską i czarnym humorem, tworząc wizualnie zachwycający horror o miłości, śmierci i przesądach. Plus Christina Ricci i Christopher Walken. Klasyk.
