Na Wolnych Lekturach udostępniliśmy dramat Joségo Echegaraya, laureata literackiej Nagrody Nobla z 1904 roku. Galeotto to sztuka o konwenansach, miłości, lojalności, obmowie, sile plotki i opinii publicznej, a także o honorze. Pod jednym dachem mieszka młoda mężatka i młody pisarz, protegowany i przyjaciel jej starszego znacznie męża, niespokrewniony z nimi. Publiczne pokazywanie się całej trójki w różnych miejscach staje się powodem plotek o romansie, aż w końcu doprowadza do tragicznego w skutkach pojedynku o honor. Pan domu zostaje ciężko ranny, a jego brat nabiera przekonania o zdradzie i wypędza oboje. Młodzieniec deklaruje, iż odtąd on będzie się opiekował wspólniczką swej niedoli — przeciw całemu światu.
Galeotto w tłumaczeniu Jana Kleczyńskiego to jedyna polska wersja tego neoromantycznego dramatu pióra hiszpańskiego noblisty, popularnego pod koniec XIX wieku. Wydana tylko raz, w roku 1894. Pozostałe sztuki Echegaraya nie zostały przełożone na język polski.
Dramaty Joségo Echegaraya od lat 80. XIX wieku gwałtownie zyskiwały popularność i były wystawiane w najważniejszych teatrach metropolii europejskich. Najwcześniej odniosły sukces w Szwecji, gdzie jego sztukę O locura o santidad przetłumaczono i wykonano na deskach teatru w Sztokholmie w roku 1882, El gran Galeoto w 1888, a w ciągu kolejnych 7 lat publiczność szwedzka miała okazje poznać sześć kolejnych jego dramatów.
Największą rolę odegrały jednak przekłady twórczości scenicznej Echegaraya na inne języki europejskie. Już w 1883 roku francuska pisarka Marie-Laetitia Bonaparte-Wyse, znana z tekstów na temat emancypacji kobiet, opublikowała swoją wersję sztuki El gran Galeoto z 1881, najpierw w Madrycie, a następnie w Paryżu. Jako kolejna, w roku 1887, ukazała się niemiecka adaptacja tej samej sztuki, wykonana przez Paula Lindaua, pisarza, dziennikarza i wpływowego krytyka. Niemiecka wersja, w odróżnieniu od oryginału napisana prozą i skracająca długie monologi, dzięki pozycji cesarskich stołecznych teatrów w Berlinie i Wiedniu, w których miała setki przedstawień, stała się podstawą licznych przekładów: na szwedzki (1888), węgierski (1890), czeski (1892), polski (1894), rosyjski (1899), serbski (1900) i niderlandzki (1905). Wersja angielska, autorstwa irlandzkiej feministki i pisarki Hannah Lync, powstała niezależnie od niemieckiej w roku 1895.
W roku 1904 José Echegaray wraz z prowansalskim poetą Frédérikiem Mistralem otrzymał literacką Nagrodę Nobla, przyznaną mu za „liczne zasługi dla odrodzenia tradycji hiszpańskiego dramatu”.
Sztuka El gran Galeoto, w polskiej adaptacji: Galeotto, miała kilka wersji filmowych. W roku 1915 na podstawie adaptacji scenicznej Charlesa Frederica Nirdlingera, wystawianej w roku 1908 na Broadwayu, noszącej tytuł The World and His Wife, został zrealizowany amerykański czarno-biały film niemy pt. The Celebrated Scandal. W roku 1920 ukazała się następna hollywoodzka adaptacja, o tytule The World and His Wife, a w 1927 kolejna amerykańska wersja, zatytułowana Lovers. W roku 1951 zrealizowano hiszpańską, niezależną adaptację, noszącą taki sam tytuł, jak oryginał dramatu Echegaraya.
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Wojciech Kotwica.
