Festivali i Këngës 63: Kto jest kim w tegorocznym festiwalu? Poznajcie kandydatów Albanii na Eurowizję 2025! Powrót faworytki, zwycięzcy z ubiegłego roku i legend rocka z lat 90.

dziennik-eurowizyjny.pl 1 miesiąc temu

Elvana Gjata powraca do FiK

Zgodnie z zapowiedzią dziś telewizja albańska RTSH przedstawiła listę 30 wykonawców, którzy wezmą udział w tegorocznym Festivali i Kenges. Terminarz 63. edycji tego muzycznego wydarzenia nie pozostało znany, ale wiemy, iż odbędzie się on w grudniu i składać się ma z czterech nocy. Dyrektorem artystycznym Fest 63 jest Elhaida Dani, zwyciężczyni z 2015 roku oraz reprezentantka Albanii na Eurowizji. Chociaż przecieki wskazywały na powrót wielu znanych fanom ESC nazwisk, ostateczny spis zawiera w większości wykonawców, których miłośnicy międzynarodowego konkursu nie będą jeszcze kojarzyć. Na szczęście, nie zabrakło tej, o której plotkowano od dawna. Powraca bowiem Elvana Gjata, 37-letnia diwa albańskiej muzyki, która podczas 58. edycji Festivali i Kenges wykonywała przebój „Me tana” i była faworytką fanów oraz bukmacherów. Ostatecznie zajęła 2. miejsce, przegrywając z Arileną Arą co wywołało oburzenie albańskiej publiczności. gwałtownie odkryto, iż Elvanie na drodze do Eurowizji przeszkodziły dwie jurorki, które zagłosowały przeciwko niej, pozbawiając Gjatę zwycięstwa. Koniec końców Eurowizja 2020 i tak była odwołana, a ówczesna zwyciężczyni FiK – Arilena Ara – nie otrzymała „drugiej szansy” więc możliwe, iż tak samo byłoby z Elvaną. Po przegranej w FiK Gjata na rok zniknęła, by powrócić z nowym singlem „Thirr” świętując w ten sposób 34. urodziny. Do tej pory wydała pięć albumów i mnóstwo singli, z których niektóre były notowane na listach przebojów nie tylko w Albanii i Kosowie. W czerwcu 2023 zagrała wielki koncert na stadionie Air Albania celebując dwie dekady działalności artystycznej. Poza muzyką zajmuje się też filmem, modą i designem, a jej życiem prywatnym od dawna interesują się media. Rok temu ogłosiła, iż jest w 90% peskatarianką (wyłączyła z diety czerwone i białe mięso, ale pozostawiła ryby) i w 10% weganką.

Kto powraca do rywalizacji?

Nie tylko ona powraca do Festivali i Kenges. Po raz drugi z rzędu o Grand Prix i/lub bilet na Eurowizję powalczy Mel Retkoceri. Sympatyczny mięśniak całkiem niespodziewanie wygrał głosowanie jurorów ubiegłorocznego festiwalu z utworem „Çmendur” jednak zwycięstwo nie dało mu biletu na Eurowizję o czym wokalista marzył. Bardzo gwałtownie zapowiedział więc swój powrót, który teraz stał się faktem. Rok temu zbulwersował opinię publiczną występem w spódnicy – ciekawe, jak zaprezentuje się w tym roku? Z ubiegłorocznej do tegorocznej stawki FiK przechodzą też Martina Serreqi (rok temu debiutowała z „Vetëm ty” i otrzymała nagrodę krytyków), Santino De Bartolo (mimo wielu lat doświadczenia debiutował w FiK dopiero rok temu, ale jego utwór „Dua të rri me ty” nie wszedł do finału) i Kleansa Susaj (z pozycji debiutantki weszła do finału z piosenką „Pikturë„). Powraca też nowy FiK-owy weteran – Gjergj Kaçinari. Jako solista występował trzykrotnie (w edycjach 59-61), jednak nigdy nie wszedł do top3. Przed debiutem zaangażowany był w wielu innych rolach – pomagał pisać festiwalowe utwory, grał na bębnach czy pianinie w orkiestrze RTSH. Jak mówił w jednym z wywiadów, w festiwal zaangażował się w wieku 15 lat. W tegorocznym wydarzeniu weźmie też udział Erma Mici, którą znamy z 61. edycji i utworu „Kozmosi i dashurisë„. O ile Erma weszła do finału, tak Luna Çausholli odpadła w przedbiegach śpiewając „Jetën ta fal„. Teraz wokalistka będzie miała drugą szansę. Innym znanym nazwiskiem jest Orgesa Zaimi, która zachwyciła wielu fanów swoim „Hije” z FiK 57. W finale zajęła jednak niskie, 13. miejsce – przedostatnie. Powróciła w 59. edycji z „Valixhja e kujtimeve„. Z FiK związany jest też Endrik Beba, który jednak w festiwalu wystąpi jako solista. Wcześniej startował w roli wokalisty formacji Lynx. Dwa lata temu grupa walczyła o wygraną z „Nëse ke besim„. Nie można zapomnieć też o Devisie Xherahu, który do FiK powraca po tak długiej nieobecności jak Elvana Gjata – w 58. edycji śpiewał „Bisedoj me serenatën” i odpadł w półfinale.

Z „Kenga Magjike” do Festivali i Kenges

2/3 zakwalifikowanych do FiK 63 wykonawców to festiwalowi debiutanci ale mają doświadczenie w innych tego typu wydarzeniach czy talent-shows. Głównym motorem do rozwoju kariery był dla wielu start w popularnym festiwalu „Kenga Magjike”. W 2015 śpiewał tam Stine (zajął 12. miejsce w finale, a znany jest też z udziału w „Dance with me” czyli lokalnej wersji „Tańca z Gwiazdami”), rok później pojawił się uczestnik „X Factor 2012” Algert Sala (zajął wtedy przedostatnie miejsce na 41 uczestników), a w 2017 i 2019 o wygraną rywalizowała Rea Nuhu (raz zajęła 8. miejsce w duecie z legendarnym Kastro Zizo). W 2013, 2016, 2018 i 2022 w „Kenga Magjike” udział wziął Ardit Çuni, który startował też w pierwszym sezonie „X Factora” w 2012 i był pierwszym albańskim wokalistą posiadającym oficjalne konto w Vevo. Popularność dała mu jednak rola prezentera programu „Shine”, który był zaliczany do czołówki najchętniej oglądanych show telewizyjnych w kraju. Wśród wielu jego przebojów jest i duet z Vesą Smolicą, która sama uczestniczyła w „Kenga Magjike”, a teraz zadebiutuje podczas FiK. W tym popularnym festiwalu prywatnego nadawcy telewizyjnego uczestniczył też w 2019, 2021 i 2022 Lorenc Hasrama. Rok później w duecie z Bledim Kaso zaśpiewała tam kolejna tegoroczna kandydatka na Eurowizję – Gresa Gjoceraj.

Kto ile wytrzymał w domu Wielkiego Brata?

W tegorocznym festiwalu pojawią się dwie osoby z ubiegłorocznej edycji „X Factora”. Zwycięzca programu – Alis Kallaci oraz jedna z uczestniczek – Kejsi Jazxhi. Alis, poza tym, iż zdobył 1. miejsce w talent-show miał też okazję wystąpić w duecie z Arileną Arą (ESC 2020). Piosenkę „Se të dua” wydano raptem 3 miesiące temu. W tegorocznej stawce FiK będziemy mieć też przedstawicielkę „The Voice Kids” z 2018 roku – Frensi Revanię, która śpiewa teraz covery w programach RTSH. Będzie też wokalistka Nita Latifi z „Top Fest” jednak sławę dał jej udział w „Big Brother VIP 2023” gdzie była jedyną uczestniczką z Kosowa. W programie wytrzymała 127 dni, raptem o 5 dni krócej niż finaliści, czy zwycięzca, którym był Luiz Ejlli (reprezentant Albanii z 2006 roku). W tej samej edycji wystąpił też wspomniany wyżej Lorenc Hasrama (105 dni). Jako ciekawostkę dodać można, iż w pierwszej edycji jedynie 18 dni w programie wytrzymał Ardit Çuni, a w trzeciej po 71 dniach z domu Wielkiego Brata wyszła Vesa Smolica. Wcześniej, bo po 36 dniach program opuścił jej tegoroczny konkurent z FiKu – Endrik Beba, a po 22 dniach popularny wokalista Olsi Bylyku, który w tym roku też debiutuje na FiK. Na swoim kanale na YouTube ma mnóstwo utworów z czego „Do dite” czyli duet z Egli zebrało już 26 milionów wyświetleń. O zwycięstwo w tegorocznym festiwalu powalczą też Ronaldo Mesuli (wokalista muzyki tradycyjnej) i Mihallaq Andrea czyli 76-letni wokalista i autor nazywany „pieśniarzem miłości” czy „księciem serenad”.

Powrót po 26 latach i elektryzujący duet z Włoch

Do festiwalu zakwalifikowano nie tylko solistów. Poza Epos Grup i Jet, o których ciężko znaleźć coś w sieci, mamy też duet Laurcjana Ejlli i Adeliny Corraj, który już wcześniej występował wspólnie podczas paru koncertów telewizyjnych. Oboje chętnie śpiewają też na weselach. Mamy też albańską grupę rockową powstałą w latach 90. czyli Djemtë e Detit, co oznacza „Chłopcy z morza”. To nie będzie ich pierwszy raz na FiK, jednak po raz pierwszy wystartują walcząc o Eurowizję. Zadebiutowali podczas festiwalu w 1991 roku zajmując 2. miejsce. Startowali też w 31., 33., 35., 36. i 37. edycji co oznacza, iż do festiwalu wrócą po 26 latach przerwy! Niestety, nie powrócą w pełnym składzie bowiem jeden z wokalistów – Gent Demaliaj – zmarł w 2015 roku po ciężkiej chorobie. Niezwykle ciekawie zapowiada się też występ duetu Shkodra Elektronike. Projekt muzyczny założyli wokalistka Beatrice Gjergji i producent Kole Laca. Oboje są albańskimi imigrantami ze Szkodry mieszkającymi na stałe we Włoszech. Występowali na wielu festiwalach m.in. w Exit w Nowym Sadzie (Serbia), What’s next in music Festival w Wilnie (Litwa), Balkan Most Festival na Węgrzech, Verso Sud festival we Włoszech, SoAlive Music Conference w Bułgarii, PIN Music Conference w Macedonii czy 7Arte w Kosowie. Swoją muzykę nazywają post-imigranckim popem, a ich celem jest reinterpretacja tradycyjnych pieśni Szkodry w nowoczesnej tonacji elektronicznej. W FiKu po raz pierwszy wystąpią na scenie, ale w 60. edycji byli autorami utworu „E Jemja Nuse„, za który Rezarta Smaja zajęła III miejsce.