Eurowizja 2025: Bośnia i Hercegowina powróci? Sąd wydał wyrok w sprawie długu. Ile on wynosi? • Możliwy powrót przed rozpadem kraju? Co dzieje się w sercu Bałkanów?

Ile wynosi dług BHRT wobec Eurowizji?

Wieloletnia saga związana z zadłużeniem telewizji Bośni i Hercegowiny BHRT wobec Europejskiej Unii Nadawców może się niedługo zakończyć – informują lokalne media. Sąd Miejski w Sarajewie wydał zarządzenie wobec którego zarząd telewizji powinien wystawić na sprzedaż należące do BHRT nieruchomości, a finanse w ten sposób uzyskane przeznaczyć na spłacenie długu wobec europejskiej organizacji. BHRT ma czas na sprzedaż do 25 września tego roku. Klix.ba przypomina, iż w 2016 roku Europejska Unia Nadawców złożyła pozew przeciwko BHRT w sprawie długu, który wynosił wtedy równowartość ponad 26 milionów polskich złotych. Dług powstał w związku z zakupionymi przez BHRT licencjami i prawami do transmisji wydarzeń sportowych. Pierwszy wyrok zapadł w 2018 roku – Sąd Miejski nakazał BHRT zapłacenie równowartości ponad 21 milionów polskich złotych wraz z odsetkami. Telewizja złożyła apelację, ale sąd wyrok podtrzymał. Następnie cztery lata później zarządzono egzekucję mienia, a w marcu 2024 wyceniono wartość dziewięciu nieruchomości należących do stacji – mają one być warte ponad 340 milionów polskich złotych. BHRT nie zgadza się z decyzją o sprzedaży nieruchomości i planuje się odwoływać, ale szanse, iż wygra są niewielkie. Aktualny dług BHRT wobec EBU wynosi 16.360.851,18 marek wymiennych czyli ponad 35 milionów polskich złotych.

Słynny Siwy Dom na sprzedaż?

Media oceniają, iż BHRT nie będzie mieć żadnego wpływu na decyzję sądu o sprzedaży nieruchomości, może jedynie walczyć o zmniejszenie kwoty długu. Sprzedaż zaplanowano na 25 września, dokładnie na 9:45. Najpewniej pod młotek pójdzie główna siedziba BHRT w Sarajewie, tzw. „Siwy dom” zbudowany w 1983 roku. To jedna z „perełek” brutalizmu i architektury socjalizmu. Budowa trwała długo, ale przyśpieszyła tak, by zakończyć ją przez Igrzyskami Olimpijskimi, których Sarajewo było w 1984 roku gospodarzem. Gdy telewizja BHRT się tam wprowadziła, stała się głównym łącznikiem Bośni i Hercegowiny ze światem i pełniła istotną rolę w trakcie transmisji wydarzenia sportowego. Podczas wojny w Bośni budynek był zarówno ważnym źródłem transmisji dla oblężonych w mieście, jak i celem ataków artyleryjskich sił bośniackich Serbów. To właśnie tam, 28 lutego 1993 roku odbyły się pierwsze preselekcje narodowe niepodległej Bośni i Hercegowiny. Z uwagi na trwające już wtedy oblężenie Sarajewa uczestnicy finału narodowego nie pojawili się w studiu, w zamian za to puszczono ich teledyski.

Eurowizja okazją do promocji kraju

Media bośniackie kwestię spłaty długu łączą z wyczekiwanym przez społeczeństwo powrotem Bośni i Hercegowiny do Konkursu Piosenki Eurowizji. BHRT zrezygnowało z konkursu po 2012 roku z uwagi na złą sytuację finansową, zresztą na przestrzeni lat nadawca wielokrotnie ocierał się o bankructwo i był sztucznie podtrzymywany przy życiu. Jednorazowo BiH powróciła na Eurowizję w 2016 roku, a jej reprezentantami byli Deen, Ana Rucner, Jala Brat i Dalal Midhat-Talakić. Start był możliwy dzięki zewnętrznemu wsparciu finansowemu jednak zaszkodził statystykom kraju, gdyż Bośnia nie zakwalifikowała się wtedy do finału i stało się to po raz pierwszy w historii. Deen wielokrotnie później mówił, iż smuci go fakt, iż jego kraj musi opuszczać kolejne edycje Konkursu Piosenki Eurowizji. Twierdzi, iż nie może uwierzyć w to, iż po tylu latach wciąż jest ostatnim bośniackim reprezentantem w konkursie, który jest dla Bośniaków tak ważny. Eurowizja była dla BiH nie tylko szansą na promocję muzyki, ale doskonałą reklamą kraju, również pod kątem turystycznym. W ramach materiałów promocyjnych telewizja BHRT wielokrotnie przemycała fanom i dziennikarzom prospekty turystyczne, filmy pokazujące piękno kraju i jego przyrody, zresztą w ramach promocji nagrywano też wysokobudżetowe teledyski, z których jednym z najbardziej pamiętanych jest klip do przeboju „Lejla” nagrany w Mostarze przy słynnym Starym Moście.

Bośniacy podnosili poziom

Na dalsze ruchy Bośni i Hercegowiny czekają z niecierpliwością sąsiedzi z Chorwacji i Serbii. Nie ma co ukrywać, iż punktów z Sarajewa reprezentantom tych państw brakuje by blok post-jugosłowiański znów był silny jak w pierwszej dekadzie XXI wieku. Bośnia i Hercegowina jako kraj niepodległy zadebiutowała w 1993 roku i o ile ich trud związany ze startowaniem w momencie, gdy kraj znajdował się w stanie wojny z armią jugosłowiańską wywoływał empatię publiczności i fale aplauzu, to nie dawał wysokich wyników w głosowaniu jury. Pierwszy sukces to 7. miejsce za bośniacko-francuski utwór „Putnici” wykonany przez mega-gwiazdę Dino Merlina w duecie z Béatrice. Drugi raz w top10 Bośnia znalazła się dzięki kontrowersyjnemu Deenowi, który swoje pląsy prezentował na scenie w bratniej Bośniakom Turcji. Następnie w 2006 doszło do największego sukcesu – trzecie miejsce dla formacji Hari Mata Hari za balladę „Lejla” to osiągnięcie, które w kraju do teraz jest pamiętane. Bośnia i Hercegowina w latach 2006-2012 stawiała na wybory wewnętrzne, dobrze przemyślane i z odpowiednią strategią, za co wielokrotnie ekipa bośniacka była chwalona przez fanów i specjalistów. 3

Powrót czy rozpad?

Jak gwałtownie uda się wrócić na Eurowizję? Tego na razie nie wiadomo, a droga do stabilności finansowej BHRT może być jeszcze długa. To samo dotyczy stabilności politycznej, która w Bośni i Hercegowiny praktycznie już nie istnieje, a kraj jest rozdzierany od środka. Po tym, jak ONZ zagłosowało za ustanowieniem corocznego dnia pamięci o ludobójstwie w Srebrenicy w 1995 roku przeciwko głosom bośniackich Serbów i Serbii, władze Republiki Serbskiej rozpoczęły pracę nad pokojowym rozstaniem z Federacją Bośni i Hercegowiny, tym samym chcąc zakończyć obowiązujące po wojnie porozumienie z Dayton i położyć kres istnieniu kraju nazywanego „Bośnią i Hercegowiną”. Aktualnie Republika Serbska (Srpska) jako osobny byt nie jest uznawana przez żaden kraj w Europie i choćby po rozpadzie BiH prawdopodobnie nie wybierze drogi niepodległościowej, a połączenie z Republiką Serbii co z pewnością wywoła ogromne napięcie na Półwyspie Bałkańskim. Spośród reprezentantów BiH na Eurowizji przedstawicielami bośniackich Serbów byli m.in. Vukašin Brajić (2010) czy Marija Šestić (2007). Rozpad Bośni i Hercegowiny choćby w planach bośniackich Serbów ma nastąpić dopiero za parę lat. Możliwe, iż zanim to nastąpi kraj, jako całość, zdąży powrócić do Konkursu Piosenki Eurowizji.

Źródło: Klix.ba, times.ba, Source.ba, direktno.ba, index.hr, katmanduandbeyond.com, blic.rs, Wikipedia, crna-hronika.info, euroactiv.pl, RTRS, fot.: Sarajewo 2022, M. Błażewicz