Czy fuzja w świecie muzyki zaszkodzi konkurencji i artystom niezależnym? Komisja Europejska rozpoczyna szczegółowe dochodzenie, które może mieć wpływ na przyszłość rynku muzycznego w UE.
Zamierzone przejęcie Downtown przez Universal Music Group (UMG) wzbudziło poważne obawy Komisji Europejskiej, która rozpoczęła szczegółowe dochodzenie na podstawie unijnego aktu dotyczącego kontroli łączenia przedsiębiorstw.
Pomimo iż transakcja nie przekraczała progów obrotów określonych w tym akcie, Holandia i Austria wystąpiły do Komisji z wnioskiem o jej ocenę, powołując się na art. 22 ust. 1. Wniosek ten został przyjęty, co pozwoliło na rozszerzenie zakresu badania skutków koncentracji na terytorium tych państw.
Downtown, jako niezależna firma z siedzibą w USA, świadczy usługi z zakresu zarządzania prawami autorskimi, rozliczeń tantiem i wsparcia artystów oraz mniejszych wytwórni płytowych.
Jednym z jej kluczowych narzędzi jest platforma FUGA, służąca do dystrybucji muzyki, a także Curve – narzędzie do księgowania, przetwarzania i wypłaty tantiem. UMG, z kolei, będące globalnym graczem w branży muzycznej, nie tylko zarządza sprzedażą hurtową nagrań, ale także działa w sektorze wydawnictw, merchandisingu i treści audiowizualnych.
Poufne dane jako nowa waluta dominacji
Wstępna analiza Komisji sugeruje, iż skutkiem przejęcia Downtown przez UMG może być uzyskanie przez tę ostatnią dostępów do poufnych danych handlowych należących do konkurencyjnych wytwórni muzycznych.
Downtown, jako dostawca usług dla zewnętrznych podmiotów, przetwarza wrażliwe informacje dotyczące sprzedaży, strategii promocyjnych, danych streamingowych czy planów wydawniczych. Ryzyko, iż UMG – jako dominujący podmiot na rynku hurtowej dystrybucji – uzyska nieuprawnioną przewagę konkurencyjną, wydaje się realne.
Dostęp do tych danych może nie tylko umożliwić przewidywanie działań konkurencji, ale i aktywne kształtowanie rynku w sposób, który skutecznie wypiera mniejszych graczy. Powstaje pytanie, czy taka koncentracja wiedzy nie narusza podstawowych zasad uczciwej konkurencji w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG).
Komisja nie przesądza jeszcze wyniku dochodzenia, ale wskazuje, iż potencjalne wykorzystanie tych danych mogłoby wzmocnić dominującą pozycję UMG, podważając równość szans uczestników rynku.
Usługi A&L i artystyczna niezależność pod presją
Kolejnym obszarem analizy Komisji są usługi typu A&L (Artists & Labels), czyli kompleksowe wsparcie oferowane przez Downtown niezależnym artystom i wytwórniom. Obejmuje ono marketing, promocję, analizę danych oraz dystrybucję.
UMG, przejmując Downtown, automatycznie przejęłoby również tę część działalności – stając się głównym dostawcą usług również dla swoich rywali.
Zanikanie takich niezależnych platform mogłoby oznaczać poważne konsekwencje dla rynku. Bez alternatywnych kanałów dystrybucji i promocji, mniejsi artyści byliby zmuszeni do korzystania z usług dominującego gracza lub rezygnacji z pełnego potencjału komercyjnego.
Taki scenariusz, choć jeszcze niepewny, jawi się jako jedno z poważniejszych zagrożeń dla pluralizmu artystycznego w UE. Pytanie, na ile instytucje unijne są gotowe przeciwdziałać postępującej integracji wertykalnej rynku muzycznego?
Procedura weryfikacji a realny wpływ na rynek
W przypadku każdej zgłoszonej transakcji Komisja ma obowiązek ocenić, czy nie stanowi ona zagrożenia dla skutecznej konkurencji w EOG. Większość takich operacji jest zatwierdzana już na etapie I, czyli w ciągu 25 dni roboczych.
Przejście do etapu II – jak w przypadku UMG i Downtown – oznacza, iż konieczna jest pogłębiona analiza i możliwe zastosowanie środków zaradczych lub całkowite zablokowanie transakcji.
Komisja ma na to 90 dni roboczych, czyli w tym przypadku do 26 listopada 2025 r. Istnieje więc realna szansa na interwencję, która – jeżeli okaże się uzasadniona – może doprowadzić do warunkowego zatwierdzenia transakcji lub jej całkowitego zakwestionowania.
Historia wcześniejszych koncentracji pokazuje jednak, iż choćby przy wykryciu zagrożeń Komisja często ogranicza się do nakładania zobowiązań, które niekoniecznie skutecznie neutralizują ryzyka strukturalne.
Nie tylko UMG: szerszy problem konsolidacji
Przejęcie Downtown przez UMG wpisuje się w szerszy trend rosnącej koncentracji na rynku usług muzycznych i treści cyfrowych. Globalne firmy coraz częściej integrują w swoim portfolio zarówno produkcję, jak i dystrybucję, marketing oraz rozliczenia.
Dla mniejszych podmiotów oznacza to konieczność konkurowania nie tylko produktami, ale i dostępem do infrastruktury cyfrowej.
Obecnie Komisja prowadzi również inne postępowanie w ramach etapu II – dotyczące planowanego przejęcia Kellanova przez Mars – co wskazuje, iż problem koncentracji nie dotyczy wyłącznie sektora muzycznego.
Otwarte pozostaje pytanie, czy unijny model kontroli połączeń jest wystarczająco odporny na nowe formy integracji, w których przewaga rynkowa wynika już nie tylko z udziału w rynku, ale z ekskluzywnego dostępu do danych i sieci powiązań.
W stronę przyszłości muzyki cyfrowej
Wypowiedź Valdisa Dombrovskisa, komisarza UE ds. gospodarki i produktywności, sugeruje, iż Komisja traktuje tę sprawę z należytą powagą.
– Przejmując Downtown, UMG nabyłoby dużego dostawcę usług dla konkurujących z UMG wytwórni płytowych oraz dla artystów. Wszczęcie dogłębnego śledztwa pozwoli nam dokładniej ocenić, czy to przejęcie będzie miało negatywny wpływ na artystów, wytwórnie płytowe, a ostatecznie na europejskich konsumentów – stwierdził Łotysz.
Zachowanie otwartego rynku muzycznego, gdzie artyści i mniejsze wytwórnie mają realny wybór w zakresie usług i kanałów dystrybucji, wymaga nie tylko kontroli fuzji, ale i systemowego podejścia do danych, interoperacyjności i standardów etycznych w zarządzaniu kulturą cyfrową. Dochodzenie Komisji w sprawie UMG i Downtown będzie jednym z testów skuteczności tych narzędzi.
