Miejska Galeria Sztuki w Łodzi obchodzi w 2024 roku setne Urodziny! Przez około 36 520 dni swojego istnienia, dzięki pracy przeszło 300 osób na przestrzeni dwóch wieków, Instytucja zrealizowała powyżej 2 400 wystaw i zgromadziła zbiór dzieł sztuki liczący ponad 18 000 obiektów. Liczby te są jedynie kroplą w morzu statystyk, które charakteryzują wiek (!) istnienia pierwszej publicznej galerii sztuki współczesnej w Łodzi. Podczas licznych historycznych zwrotów i przeobrażeń polskiej kultury i sztuki ewoluowała m.in. nazwa Instytucji, zmieniały się jej oddziały, a swoje programy wystawiennicze zrealizowało pięciu kierowników/dyrektorów: Marian Dienstl-Dąbrowa, Tadeusz Roman, Bernard Kepler, Elżbieta Fuchs, Dariusz Leśnikowski oraz warszawski Instytut Propagandy Sztuki czy Związek Polskich Artystów Plastyków Oddział w Łodzi. To w Galerii w Parku im. Henryka Sienkiewicza w latach 30. Władysław Strzemiński opowiadał o problemach sztuki nowoczesnej i premierowo prezentował „Kompozycje unistyczne”, a w ślad za nim tysiące innych twórców oddawało swe dzieła krytycznemu osądowi lokalnej publiczności.
Punktem otwierającym oś czasu Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi jest dzień 17 kwietnia 1924 roku, kiedy przestrzeń dawnej parkowej pijalni wód mineralnych oraz cukierni zyskała nową misję prezentacji sztuki nowoczesnej i współczesnej. Wydarzenie to otworzyło złożoną mapę dziejów Instytucji. Niezliczone artystyczne historie, przygody i decyzje wyznaczały generalny plan trasy, która stopniowo ujawniała kolejne możliwe do podjęcia drogi przez wciąż ewoluującą sztukę i profesjonalny Zespół.
Mapa perypetii Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi swym kształtem zbliżona jest do wymagającego planu obszaru górskiego. Wartości poszczególnych wysokości określały za każdym razem sytuacje krańcowe. Teren historii Instytucji rzeźbiły doliny – trudniejsze momenty, i wyżyny – osiągane sukcesy. Dla współpracujących z Miejską Galerią Sztuki w Łodzi artystów najważniejsze były podejmowane tu szlaki: niekiedy łatwe – przeznaczone dla wszystkich i całkowicie bezpieczne, czasem umiarkowane – trudniejsze, wiążące się z ryzykiem, kiedy zarówno autorzy, jak i widzowie musieli zaufać osobom tworzącym to miejsce, ale także trudne – gdy mimo wszelkich przeciwności Zespół Galerii porywał się na projekty niezwykle wymagające, pozornie nierealne. Poczucie dumy wywołuje fakt, iż na proponowanych przez Instytucję trasach (mimo iż jej mapa poskładana jest w taki sposób, iż nigdy nie ukazuje całej drogi!), odnalazło się tak wielu uznanych twórców.
Autorzy map dla amatorów pięknych pejzaży stosują w swych kartograficznych projektach szczególne oznaczenia dróg krajobrazowych, które są wypełnione atrakcyjnymi punktami widokowymi. W ślad za tą ideą zespół kuratorski jubileuszowej wystawy wraz z Bartoszem Buczkiem – wizualnym twórcą szlaku Galerii, artystą pracującym nad scenografią, a tym samym techniczną produkcją projektu „Dziś są nasze Urodziny!” – podejmą próbę stworzenia ekspozycji umożliwiającej podziwianie „pasma szczytów”, którego masyw budują interesujące obiekty, pamiątki, interesujące fakty i wybrane materiały archiwalne. Wszak już te najdrobniejsze przedmioty, zgromadzone w Ośrodku Propagandy Sztuki, mają zdolność generowania wspomnień i przywoływania historii oddających szczególną atmosferę Galerii.
Dodatkowo wystawa będzie swoistym pomostem, którego konstrukcja pozwoli połączyć przeszłość – opowieść o stuletniej historii i przyszłość – aktualne działania artystek i artystów, którzy nieprzerwanie budują charakter tego miejsca. Interdyscyplinarna, zbiorowa ekspozycja prac premierowych i tych, które już gościły w murach Galerii – realizacji czterdziestu czterech twórców wyłonionych w drodze konkursu – ukaże szerokie spektrum lokalnych i ogólnopolskich tendencji artystycznych. Będzie to również dobry moment, by wspomnieć i docenić tych twórców, którzy wpisali się do kanonu polskiej sztuki, a których nie ma już pośród nas. Wybrane do wystawy dary artystek i artystów – dzieła przez lata dobrowolnie przekazywane do kolekcji Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi – stanowiły i wciąż stanowią dla Instytucji i łodzian naturalne prezenty, z których jesteśmy dumni i którymi pragniemy cieszyć się wraz z publicznością w tym szczególnym dniu.
Kluczowy w symbolicznej zmianie wieku jest namysł nad własnymi życzeniami. O czym pomyślimy przed zdmuchnięciem urodzinowych świeczek? O wspaniałym upominku! Najlepszym prezentem na kolejne lata naszej działalności będą galerie pełne widzów – świadectwo, iż wciąż jesteśmy ważnym, łódzkim ośrodkiem kulturotwórczym, miejscem spotkań ze sztuką i centrum wymiany myśli.
Wasze i Nasze zdrowie!
Dominika Pawełczyk
